ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Η νοσοκομειακή γρίπη αποτελεί σοβαρό κίνδυνο για ασθενείς με υποκείμενα νοσήματα, ηλικιωμένους και νεογνά. Επιδημίες έχουν καταγραφεί σε διάφορους χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας, με ποσοστά προσβολής μέχρι 54,8%, θνητότητα μέχρι 25%, ποσοστά κλεισίματος της μονάδας μέχρι 38,5%, και υψηλό κόστος λόγω επιπλέον διαγνωστικών εξετάσεων, θεραπείας, και παράταση νοσηλείας [1]. Ο ιός της γρίπης μπορεί να μεταδοθεί εξαιρετικά γρήγορα μέσα σε κλειστούς χώρους και να προκαλέσει επιδημίες με απότομη έναρξη. Ασθενείς με μη διαγνωσμένη γρίπη και επισκέπτες μπορεί να μεταδώσουν τη γρίπη σε νοσηλευόμενους ασθενείς. Όμως, οι ανεμβολίαστοι επαγγελματίες υγείας αποτελούν την κύρια πηγή νοσοκομειακής γρίπης, αφού συχνά συνεχίζουν να εργάζονται ενώ υπάρχει κίνδυνος μετάδοσης του ιού [1]…
Ο εμβολιασμός των εργαζομένων σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας αποτελεί το κύριο προληπτικό μέσο κατά της νοσοκομειακής μετάδοσης της γρίπης και συστήνεται παγκοσμίως από τους φορείς δημόσιας υγείας [2]. Η σύσταση αυτή στοχεύει στην προστασία ευάλωτων ασθενών από τη μετάδοση γρίπης μέσα σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας. Αυτό είναι σημαντικό αφού άτομα σε αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση επιπλοκών και θάνατο λόγω γρίπης (π.χ. άτομα με υποκείμενα νοσήματα και ηλικιωμένοι) χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες παροχής υγείας συχνά και ο εμβολιασμός τους έχει περιορισμένο αποτέλεσμα. Ο εμβολιασμός του προσωπικού είναι εξίσου σημαντικός για την προστασία των ίδιων από την επαγγελματική μετάδοση της γρίπης και πιθανόν της οικογένειάς τους, την πρόληψη των απουσιών του προσωπικού και τη διαταραχή των υπηρεσιών υγείας κατά τη διάρκεια της εποχής της γρίπης. Επιπρόσθετα, η απότομη αύξηση της αντοχής της αμανταδίνης και η ανάδυση στελεχών με αντοχή στην οσελταμιβίρη τα τελευταία χρόνια, μας υπενθυμίζουν ότι τα μέσα που διαθέτουμε για τον περιορισμό της διασποράς της γρίπης σε κλειστούς χώρους είναι περιορισμένα [1].
Το εμβόλιο της γρίπης είναι 70-90% αποτελεσματικό σε υγιείς ενήλικες κάτω των 65 ετών, μία κατηγορία όπου σχεδόν όλοι οι επαγγελματίες υγείας εμπίπτουν, και έχει μακροχρόνια αποδεδειγμένη ασφάλεια. Η εφαρμογή προγραμμάτων εμβολιασμού των επαγγελματιών υγείας σχετίζεται με λιγότερα επεισόδια γρίπης και γριπώδους συνδρομής, και απουσίας από την εργασία. Η αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης των εργαζομένων σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας σχετίζεται με μείωση των περιστατικών νοσοκομειακής γρίπης, ενώ επιδημίες συμβαίνουν στα πλαίσια χαμηλής εμβολιαστικής κάλυψης. Ο αντιγριπικός εμβολιασμός του προσωπικού σε ιδρύματα χρονίως πασχόντων ελαττώνει τη θνητότητα από όλες τις αιτίες, τα επεισόδια γριπώδους συνδρομής, και τις εισαγωγές των τροφίμων αυτών σε νοσοκομεία [3,4].
Ο αντιγριπικός εμβολιασμός συστήνεται σ’ όλους τους εργαζόμενους που μπορεί να έρθουν σε επαφή με ασθενείς, συμπεριλαμβανομένων του μόνιμου και μη προσωπικού, των εκπαιδευτών και των φοιτητών. Προτεραιότητα έχει ο εμβολιασμός των εργαζομένων σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, Μονάδες Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών, ογκολογικά, πνευμονολογικά και καρδιολογικά τμήματα, καθώς και σε τμήματα με μεταμοσχευμένους ασθενείς, και τα τμήματα επειγόντων περιστατικών.
Ως στόχος εμβολιαστικής κάλυψης των εργαζομένων σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας τίθεται το 90% [2]. Παρόλο που ο εμβολιασμός των εργαζομένων συστήνεται εδώ και σχεδόν τρεις δεκαετίες και το γεγονός ότι ο εμβολιασμός του προσωπικού είναι αποτελεσματικός για την πρόληψη της νοσοκομειακής γρίπης, τα επίπεδα εμβολιαστικής κάλυψης των εργαζομένων κυμαίνονται από 2% μέχρι 16,36% στην Ελλάδα [5]. Εμπόδια για την επίτευξη υψηλότερου ποσοστού είναι οι λανθασμένες αντιλήψεις του προσωπικού για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα του εμβολίου, η πεποίθηση τους ότι δεν κινδυνεύουν να κολλήσουν γρίπη, η άγνοια των συστάσεων για εμβολιασμό και η μη διάθεση του εμβολίου.
Στρατηγικές που σχετίζονται με αυξημένα ποσοστά εμβολιαστικής κάλυψης είναι ο δωρεάν εμβολιασμός στο χώρο εργασίας, η οργάνωση διαλέξεων για τα οφέλη, την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα του εμβολίου, η χρήση κινητού συνεργείου εμβολιασμού και η εφαρμογή προγραμμάτων υποχρεωτικού εμβολιασμού. Πρόσφατα εφαρμόσθηκαν προγράμματα υποχρεωτικού αντιγριπικού εμβολιασμού σε νοσοκομεία των Ηνωμένων Πολιτειών, με σχεδόν 100% κάλυψη.
Οι χώροι παροχής υπηρεσιών υγείας και οι εργαζόμενοι σε αυτούς έχουν την ηθική υποχρέωση να προστατεύουν τους ευάλωτους ασθενείς και να εξασφαλίζουν την ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών. Η υποχρέωση αυτή αποτελεί τη βάση της κλινικής πράξης από την εποχή του Ιπποκράτη.