ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την προσωρινή ονομασία πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (FYROM), κατά τη διάρκεια των οποίων θα μπορούσε να επιλυθεί ακόμη και το πρόβλημα της ονομασίας των Σκοπίων, ευαγγελίζεται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η εξέλιξη αυτή, που φαίνεται ότι έχει και την, έστω απρόθυμη, συγκατάθεση του αμερικανικού παράγοντα, θα έφερνε σε δύσκολη θέση την Αθήνα και τον πρωθυπουργό κ. Αντ. Σαμαρά, οδηγώντας τον ως τη χρήση του δικαιώματος βέτο για να παρεμποδίσει μια τέτοια απόφαση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου. Ο κ. Σαμαράς πάντως φέρεται να έθεσε το ζήτημα αυτό και στον πρόεδρο της Κομισιόν Ζοζέ Μπαρόζο κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στις Βρυξέλλες…Σε μια συγκυρία δυσχερή λόγω των πολύμηνων διαπραγματεύσεων για την έλευση της επόμενης δόσης το τελευταίο πράγμα που θα ήθελε η ελληνική κυβέρνηση είναι να έλθει στην επιφάνεια ένα φορτισμένο εθνικά ζήτημα.
Σύμφωνα με πληροφορίες του «Βήματος», ο επίτροπος με αρμοδιότητα τη ΔιεύρυνσηΣτέφαν Φούλε κινείται δημοσίως, αλλά και παρασκηνιακά, ώστε στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων στις αρχές Δεκεμβρίου να παρουσιάσει ένα «διαπραγματευτικό πλαίσιο» με σκοπό να δοθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου το «πράσινο φως» για τη χορήγηση ημερομηνίας έναρξης ενταξιακών συνομιλιών ΕΕ – Σκοπίων, πιθανότατα το δεύτερο εξάμηνο του 2013.
Ο επίτροπος από την Τσεχία κατέστησε σαφείς τις προθέσεις του σε πρόσφατη συνέντευξή του στο Reuters. «Πιστεύουμε ότι το πρώιμο στάδιο της διαπραγματευτικής διαδικασίας θα μπορούσε να δημιουργήσει το απαραίτητο μομέντουμ όχι μόνο για την αντιμετώπιση αλλά και για την επίλυση του προβλήματος (σ.σ.: της ονομασίας)» τόνισε ο κ. Φούλε.
Ο επίτροπος προσπάθησε στη συνέχεια να εξηγήσει ότι, εφόσον αυτό δεν καταστεί εφικτό, «θα μπορούσαμε να εγγυηθούμε ότι η μη επίλυσή του σε ένα πρώιμο στάδιο θα είχε ως αποτέλεσμα να αργοπορήσει και τελικώς να παγώσει η διαπραγματευτική διαδικασία». Ωστόσο πουθενά δεν ανέφερε πόσο μακρό χρονικά θα είναι ένα «πρώιμο στάδιο», ούτε έδωσε λεπτομέρειες για το είδος των εγγυήσεων προς την ελληνική πλευρά. Ισως έτσι να εξηγείται και η μάλλον ειρωνική αντίδραση του υπουργείου Εξωτερικών, στην οποία επισημαίνεται για τον κ. Φούλε ότι «είναι δύσκολο να αντιληφθεί κανείς από πού προκύπτουν τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγει. Μάλλον θα πρέπει να επανεκτιμήσει και να επαναξιολογήσει τα δεδομένα που έχει».
Διπλωματικοί κύκλοι σημειώνουν ότι «το πού το πάει ο κ. Φούλε φάνηκε τόσο από την Εκθεση Προόδου για τα Σκόπια όσο και από όσα έγιναν κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Αθήνα». Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι το κλίμα που επικράτησε στη συνάντηση που είχε με τον υπουργό Εξωτερικών κ. Δ. Αβραμόπουλο ήταν μάλλον ψυχρό. Ο κ. Φούλε επέμενε ότι πρέπει να δοθεί οπωσδήποτε ημερομηνία έναρξης διαπραγματεύσεων στην πΓΔΜ με την προσωρινή ονομασία, διότι υπάρχει και ο φόβος της αστάθειας μεταξύ Σλαβομακεδόνων και Αλβανών. Παρά τα όσα του είπε ο κ. Αβραμόπουλος αλλά και ο υφυπουργός Εξωτερικών κ. Δ. Κούρκουλας (ο οποίος γνωρίζει τον κ. Φούλε από τη θητεία του στη Διεύθυνση Διεύρυνσης), ο τσέχος επίτροπος ήταν αμετάπειστος.
Το παιχνίδι από την πλευρά της Επιτροπής, πέραν του κ. Φούλε, κάνει ο Ιταλός Στέφανο Σανίνο. Πρόκειται για τον γενικό διευθυντή Διεύρυνσης, ο οποίος επίσης πιστεύει ότι είναι προτιμότερο ο σκοπιανός πρωθυπουργός Νίκολα Γκρούεφσκι να κάθεται στο ίδιο τραπέζι με τους Ευρωπαίους ώστε να μπορούν να τον επηρεάζουν περισσότερο.
Από τις παρασκηνιακές συζητήσεις που διεξάγονται στις Βρυξέλλες, στα Σκόπια, στην Αθήνα αλλά και σε μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες προκύπτει ότι η Επιτροπή θέλει κατ’ αρχήν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου να καθοριστεί ημερομηνία έναρξης διαπραγματεύσεων ΕΕ – Σκοπίων. Αυτό μπορεί να γίνει, σύμφωνα με τη «φόρμουλα Φούλε – Σανίνο», ακόμη και με άλυτο το ονοματολογικό.
Δεν είναι λίγοι μάλιστα όσοι επισημαίνουν ότι μετά την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης με την οποία η Ελλάδα καταδικάστηκε για παραβίαση της Ενδιάμεσης Συμφωνίας, όταν δεν επέτρεψε να ενταχθούν τα Σκόπια ως FYROM στο ΝΑΤΟ τον Απρίλιο του 2008 στο Βουκουρέστι, ο δρόμος είναι πλέον ανοιχτός.
Η Αθήνα έχει ήδη καταστήσει σαφές ότι κάτι τέτοιο είναι ανέφικτο πολιτικά στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή. Ηδη από την επομένη της Εκθεσης Προόδου της Κομισιόν για την πΓΔΜ, όπου ο κ. Φούλε είχε ρίξει τα «προειδοποιητικά πυρά» για τα όσα θα επακολουθούσαν, ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών κ. Γρ. Δελαβέκουρας είχε αποσαφηνίσει ότι ο τελικός κριτής είναι το Συμβούλιο της ΕΕ, όχι η Κομισιόν.
Η Επιτροπή αλλά και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπου το κλίμα για την Ελλάδα στο θέμα των Σκοπίων είναι βαρύ, θεωρούν ότι, εφόσον αρχίσουν οι συνομιλίες, ο κ. Γκρούεφσκι θα γίνει ηπιότερος και η επίλυση του ονοματολογικού πιο εφικτή. Ωστόσο, με δεδομένη την προϊστορία, η Αθήνα δεν είναι σε θέση να δεχθεί κάτι τέτοιο. «Αν τα Σκόπια μπουν ως FYROM, από την επομένη θα αρχίσει η μάχη για το ταμπελάκι και για το αν θα γράφει “Δημοκρατία της Μακεδονίας”» τονίζει κορυφαία διπλωματική πηγή προς «Το Βήμα».
Υπάρχουν άλλες φόρμουλες στο τραπέζι; Αν και ακόμη είναι νωρίς, μία πιθανότητα είναι να οριστεί τον Δεκέμβριο ημερομηνία έναρξης ενταξιακών συνομιλιών (π.χ., η 1η Ιουλίου 2013), αλλά αν ως τότε δεν επιλυθεί το ονοματολογικό, η ημερομηνία δεν θα ενεργοποιηθεί («φόρμουλα Βουκουρεστίου»). Μια παραλλαγή της εκδοχής αυτής είναι να επιτραπεί στην Επιτροπή να αρχίσει και η διαδικασία του screening των ενταξιακών κεφαλαίων πριν από τις συνομιλίες («φόρμουλα Μαυροβουνίου»), αν και κάτι τέτοιο ίσως να ήταν υπερβολικά γενναιόδωρο για τον αδιάλλακτο Γκρούεφσκι.
Το χαρτί της πΓΔΜ
Οι ελιγμοί της Αθήνας
Κρίνοντας από την απάντηση των Σκοπιανών στο μνημόνιο κατανόησης που πρότεινε ο κ. Αβραμόπουλος στον ομόλογό του Νίκολα Πόποσκι στις αρχές Οκτωβρίου, ο κ. Γκρούεφσκι έχει αποφασίσει να παίξει επιδέξια το «ευρωπαϊκό χαρτί». Τούτο μάλιστα είχε φανεί από την επιστολή Γκρούεφσκι με ημερομηνία 31 Ιουλίου 2012 προς τον κ. Σαμαρά με την οποία τον προσκαλούσε τόσο σε απευθείας συνάντηση όσο και σε υπογραφή Διακήρυξης Φιλίας και Συνεργασίας!
Οι ελιγμοί της Αθήνας
Κρίνοντας από την απάντηση των Σκοπιανών στο μνημόνιο κατανόησης που πρότεινε ο κ. Αβραμόπουλος στον ομόλογό του Νίκολα Πόποσκι στις αρχές Οκτωβρίου, ο κ. Γκρούεφσκι έχει αποφασίσει να παίξει επιδέξια το «ευρωπαϊκό χαρτί». Τούτο μάλιστα είχε φανεί από την επιστολή Γκρούεφσκι με ημερομηνία 31 Ιουλίου 2012 προς τον κ. Σαμαρά με την οποία τον προσκαλούσε τόσο σε απευθείας συνάντηση όσο και σε υπογραφή Διακήρυξης Φιλίας και Συνεργασίας!
Υπενθυμίζεται ότι το ελληνικό μνημόνιο επαναφέρει στο προσκήνιο σειρά προβλέψεων της Ενδιάμεσης Συμφωνίας στην πρώτη γραμμή, αλλά επιμελώς αποφεύγει τη ρητή αναφορά σε μια λύση με γεωγραφικό προσδιορισμό. Αναφέρει απλώς ότι πρέπει να μην υπάρχουν περιθώρια αμφιβολιών για τη διάκριση του εδάφους της πΓΔΜ από την ελληνική Μακεδονία και ότι το συμφωνημένο όνομα θα χρησιμοποιείται «έναντι όλων (erga omnes) και για όλους τους σκοπούς».
Τα Σκόπια όμως, ενδεχομένως σε συνεννόηση με την Επιτροπή, βάζουν πολύ έξυπνα στην απαντητική επιστολή τους το ζήτημα του πλήρους σεβασμού όλων των υποχρεώσεων που απορρέουν από την Ενδιάμεση Συμφωνία – επομένως και της πρόβλεψης για είσοδο της χώρας τους στους διεθνείς οργανισμούς με την προσωρινή ονομασία. Αλλωστε ο κ. Γκρούεφσκι δεν θέλει στην πραγματικότητα ούτε καν την ανάμειξη της Κομισιόν στο θέμα του ονοματολογικού σε πρώιμο στάδιο των συνομιλιών.
Η πρόταση της Αθήνας για υπογραφή μνημονίου με τα Σκόπια, που σύμφωνα με πληροφορίες του «Βήματος» προήλθε από το στενό πρωθυπουργικό περιβάλλον και όχι από το υπουργείο Εξωτερικών, προκάλεσε δυσφορία στις Βρυξέλλες, διότι κρίθηκε ως ελληνική οπισθοχώρηση από τις γνωστές θέσεις μας. Αλλωστε η εκτενής απαντητική επιστολή Σαμαρά προς Γκρούεφσκι, με ημερομηνία 4 Σεπτεμβρίου, ασκεί έντονη κριτική στην αδιάλλακτη στάση των Σκοπίων.
Ωστόσο αυτό που προέχει αυτή τη στιγμή, σύμφωνα με κορυφαίους διπλωματικούς παράγοντες, είναι να περιοριστούν οι απώλειες. Οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι εσχάτως υπάρχουν ορισμένα θετικά σήματα από το Βερολίνο ότι η Γερμανία δεν είναι διατεθειμένη αυτή τη στιγμή να πιέσει την Αθήνα σε επώδυνες αποφάσεις για το Σκοπιανό, τουλάχιστον ως τον Δεκέμβριο.
Πηγή: www.tovima.gr