ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ ΤΟΥ ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΥ: Ένας σύντομος απολογισμός της τριετίας που άλλαξε (για πάντα;) την Ελλάδα.
Πριν τρία χρόνια, με ένα δραματικό διάγγελμα από το γραφικό και συμβολικό Καστελλόριζο, ο Γιώργος Παπανδρέου ανακοίνωσε την ένταξη της Ελλάδας στον μηχανισμό στήριξης. Άνοιξε διάπλατα την πόρτα -όπως του είχε ζητηθεί από το Βερολίνο και τις Βρυξέλλες- να εγκατασταθεί το ΔΝΤ στην Ευρωζώνη και παρέδωσε την ελληνική οικονομία και κατ’ επέκταση την ίδια τη χώρα σε μια πρωτοφανή για τον Δυτικό κόσμο επιτροπεία που αναιρεί βασικούς πυλώνες της ευρωπαϊκής αστικής δημοκρατίας.Ο κ. Παπανδρέου θα “γιορτάσει” την…επέτειο κάπου μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ρουμανίας, όπου θα παραστεί και θα μιλήσει σε συνέδριο. Δεν απολογήθηκε και δεν θα απολογηθεί, απ΄ ότι φαίνεται, ποτέ, για όλη εκείνη την περίοδο που οδήγησε στο πρώτο Μνημόνιο. Για την εκτόξευση των spreads, την καθυστέρηση άντλησης δανεισμού όταν οι στρόφιγγες ήταν ακόμα ανοικτές, την μη λήψη άμεσων μέτρων -όπως με καθυστέρηση ζητούσε προεκλογικά ο Κ. Καραμανλής- για την παροχή επιδομάτων ακόμα και πέντε μήνες πριν την χρεοκοπία, για δηλώσεις τύπου “Τιτανικός’ που κατέστησαν έτι δυσκολότερη τη θέση της χώρας. Πάνω απ΄ όλα για το παρασκήνιο που ξεκίνησε αμέσως μετά τις εκλογές του 2009 με τον τότε Γενικό Διευθυντή του ΔΝΤ Ντομινίκ Στρος Καν και για το “φούσκωμα” του ελλείμματος, όπως έχει καταγγελθεί από πολλές πλευρές αλλά ουδέποτε διερευνήθηκε, με προφανή ευθύνη του Αντώνη Σαμαρά.
Τα αποτελέσματα της τριετούς παραμονής της χώρας σε μνημόνια και μνημονιακές πολιτικές είναι προφανή. Η Ελλάδα διασύρθηκε ως “το αλητάκι της Ευρώπης” που έπρεπε να…σωφρονιστεί από το γερμανοτραφές λόμπι των “ενάρετων” του ευρωπαϊκού βορρά. Υπήρξε πειραματόζωο, όπως εκ των υστέρων πολλοί -μεταξύ των οποίων και ο ίδιος ο κ. Παπανδρέου- παραδέχθηκαν, και “ειδική περίπτωση”. Ύφεση πάνω από 25% συνολικά, εσωτερική υποτίμηση 40%, δραματικές μειώσεις μισθών και συντάξεων, εξαφάνιση του κοινωνικού κράτους, δεκάδες χιλιάδες Έλληνες στον δρόμο της μετανάστευσης, όπως στις δεκαετίες του ’50 και του ’60, ένας λαός εξοντωμένος και χωρίς μέλλον.
ΤΑ ΠΕΤΡΙΝΑ ΧΡΟΝΙΑ
ΌΠως σημειώνει και το protothema.gr, η τριετία του μνημονίου τελικά άλλαξε τα πάντα – τα περισσότερα σίγουρα όχι προς το καλύτερο. Οι πιο σημαντικές επιπτώσεις; Παρέτεινε για μία τριετία τουλάχιστον την ύφεση στην ελληνική οικονομία, οδήγησε σε μαρασμό την αγορά και εκτίναξε την ανεργία στο 26%! Μείωσε τους μισθούς σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, ίσως και περισσότερο από 25% μεσοσταθμικά (σε πολλές περιπτώσεις 35-40%), κατήργησε διαχρονικές πρόνοιες για τις εργασιακές σχέσεις, περιόρισε τον δημόσιο τομέα. Διέλυσε την κοινωνική συνοχή, προκάλεσε μεγάλες κοινωνικές αντιδράσεις και δοκίμασε πολλές φορές τη λειτουργία του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος, μεταφέρονταν εξ αντικειμένου μέρος της εξουσίας από την κυβέρνηση και το κοινοβούλιο στους δανειστές, που υπαγορεύουν σημαντικές πολιτικές.
Στο πολιτικό τοπίο γκρέμισε τον παραδοσιακό δικομματισμό, «έκαψε» πολιτικές οικογένειες, οδήγησε στον αφανισμό σχεδόν όλη την μεταπολιτευτική τάξη πολιτικών – ορισμένους επιφανείς εκπροσώπους της μάλιστα ακόμη και στις αίθουσες των δικαστηρίων ή στα ανακριτικά γραφεία – και άλλαξε ριζικά το συσχετισμό δυνάμεων. Ο διαχωρισμός μνημονιακών και αντιμνημονιακών δυνάμεων διαπερνά οριζόντια το πολιτικό σύστημα και έφερε από τη μια μεριά την τρικομματική κυβέρνηση συνεργασίας και από την άλλα τον ΣΥΡΙΖΑ σε ρόλο αξιωματικής αντιπολίτευσης.
ΠΡΙΝ ΤΗΝ 23Η ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2010
Το χάος στην ελληνική οικονομία πιστοποιήθηκε με την παραίτηση της κυβέρνησης Καραμανλή τον Σεπτέμβριο του 2009. Οι εκλογές της 2ας Οκτωβρίου, ανέδειξαν νικητή το ΠΑΣΟΚ, η κυβέρνηση του οποίου δεν κατάφερε, για διάφορους λόγους, να αντιμετωπίσει την κατάσταση – ίσως και να την επιδείνωσε, σύμφωνα με πολλές απόψεις – με αποτέλεσμα στις αρχές του 2010 η Ελλάδα να βγει εκτός αγορών, να έχει πλήρη αδυναμία πρόσβασης σε δανειοδότηση, με ορατό τον κίνδυνο της χρεοκοπίας. Παρά κάποια επώδυνα μέτρα που έλαβε στις αρχές του 2010 η κυβέρνηση, όπως μείωση μισθών στο δημόσιο, οι αγορές δεν πείστηκαν.
Τον Μάρτιο του 2010 αποφασίστηκε από τους ευρωπαίους ηγέτες η δημιουργία ενός «μηχανισμού στήριξης», τον οποίο αποτελούσαν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το ΔΝΤ, μέσω του οποίου θα μπορούσαν να δανειοδοτηθούν χώρες με πρόβλημα, υπό την προϋπόθεση ότι θα δεσμεύονταν με συγκεκριμένους όρους και θα υιοθετούσαν συγκεκριμένες πολιτικές για την οικονομία τους, το λεγόμενο μνημόνιο.
Παρά τους αρχικούς λεονταρισμούς της κυβέρνησης Παπανδρέου και με κλειστές τις κάνουλες των αγορών, αλλά και μάλλον χωρίς καμία διαπραγμάτευση επί των όρων, ο τότε πρωθυπουργός ανακοίνωσε, από το Καστελόριζο, την ένταξη της χώρας στο μηχανισμό – ήταν 23 Απριλίου 2010.
Στις 3 Μαΐου η Ελλάδα αιτήθηκε 80δις ευρώ από τις υπόλοιπες 15 χώρες του Ευρώ και 30 δις ευρώ από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Στις 8 Μαΐου εγκρίθηκε το δάνειο μαμούθ, που συνοδεύονταν από λεόντειους όρους, με τη μορφή μνημονίου. Την τήρηση της συμφωνίας ανέλαβε εκ μέρους των δανειστών, η «τρόικα», δηλαδή εκπρόσωποι της Κομισιόν, του ΔΝΤ και της ΕΚΤ.
Τα πρώτα μέτρα του πρώτου μνημονίου ανακοινώθηκαν στις 2 Μαΐου και περιλάμβαναν μεταξύ άλλων μειώσεις μισθών και επιδομάτων στο δημόσιο, αύξηση του ΦΠΑ και σε άλλους φόρους, αύξηση στις αντικειμενικές αξίες και αλλαγές στα εργασιακά, αλλά και στο συνταξιοδοτικό.
Η κατάσταση δεν βελτιώθηκε ποτέ, ενώ ο κύκλος ήταν φαύλος: Η ύφεση στην οικονομία μεγάλωνε, οι δημοσιονομικοί στόχοι δεν μπορούσαν να επιτευχθούν, αυτό έφερνε νέα μέτρα, ενώ οι κοινωνικές αντιδράσεις φούντωναν και το πολιτικό σύστημα κατέρρεε.
Η κατάσταση έφτασε στο απροχώρητο τον Οκτώβριο του 2011, όταν η αποφασίστηκε το κούρεμα του ελληνικού χρέους με τη συμμετοχή των ιδιωτών και την ανάληψη επαχθών υποχρεώσεων από την ελληνική κυβέρνηση. Ο Γιώργος Παπανδρέου θέλησε να βάλει σε δημοψήφισμα τη συμφωνία. Η καθολική αντίδραση εντός και εκτός Ελλάδας τον οδήγησε στην παραίτηση από την πρωθυπουργία, ενώ συγκροτήθηκε μεταβατική κυβέρνηση υπό τον Λουκά Παπαδήμο και τη συνεργασία ΠΑΣΟΚ – ΝΔ, με τον ΛΑΟΣ να συμμετέχει αρχικά, αλλά να αποχωρεί στη συνέχεια.
Η κυβέρνηση αυτή διεκπεραίωσε το κούρεμα (PSI), υπέγραψε ένα ακόμη επαχθέστερο τρίτο μνημόνιο και οδήγησε τη χώρα στις εκλογές του 2012, από τις οποίες προέκυψε το σημερινό πολιτικό σκηνικό.
Εάν επιχειρήσει κανείς ένα σύντομο απολογισμό της τριετίας του μνημονίου -κι ενώ όλοι λένε πως η περίοδος αυτή θα αργήσει πολύ να τελειώσει- εκείνο το οποίο θα επισημάνει είναι πως η σοβαρότερη συνέπεια είναι η απουσία προοπτικής, ελπίδας, αισιοδοξίας και προσδοκίας. Η κοινωνία βρέθηκε σε τρία χρόνια από το Καστελόριζο στην εθνική κατάθλιψη. Όπως για πολλά χρόνια είχε βρεθεί σε μια δανεική εθνική ευφορία, όταν η πολιτική και επιχειρημαιτκή ελίτ διακινούσε εντυπώσεις μιας “ισχυρής” και ακλόνητης οικονομίας.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ, protothema.gr,www.opinion24.gr