ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ “ Oρίζοντας την ομορφιά: το σώμα στην αρχαία ελληνική τέχνη”
Της Dr. Georgia Toutziari- Stewart
‘Η προκλητικότητα του Βρετανικού Μουσείου στη νέα έκθεση με Ελγίνεια Μάρμαρα’
“Ορίζοντας την ομορφιά: το σώμα στην αρχαία ελληνική τέχνη” τιτλοφορείται η νέα έκθεση του Βρετανικού Μουσείου που αναζητά την αρχαιοελληνική εμπειρία στην ενασχόλησή της με την ανθρώπινη μορφή αλλά και την αναβίωση αυτής στα χρόνια που ακολούθησαν. Στα 150 εκθέματα περιλαμβάνονται μερικά από τα πιο όμορφα ελληνικά γλυπτά που έχουν διασωθεί από την αρχαιότητα (ο τρόπος διάσωσης δεν αφορά…φυσικά την έκθεση). Εκτός από τα λευκά μαρμάρινα αγάλματα, η έκθεση περιλαμβάνει εξαίσια έργα σε τερακότα και όμορφα και συναρπαστικά χάλκινα αγγεία που αποδεικνύουν την ποιότητα και την εφευρετικότητα των αρχαίων Ελλήνων τεχνιτών. Όλα τα εκθέματα εμφανίζονται μαζί με έκτακτα δάνεια άλλων εμβληματικών παγκόσμιων συλλογών .
Για πρώτη φορά, έξι γλυπτά του Παρθενώνα μετακινήθηκαν από την μόνιμη γκαλερί του μουσείου, με τα υπόλοιπα γλυπτά του ναού, για να εγκατασταθούν στην προσωρινή έκθεση, σε μια διαφορετική αφήγηση πέρα από το συνηθισμένο τους πλαίσιο. Το μουσείο ενημερώνει τον θεατή ότι για τους αρχαίους Έλληνες το σώμα ήταν στοιχείο ομορφιάς αλλά και φορέας νοήματος. Τα αριστουργήματα αυτά προβάλλουν την τεράστια θεματολογία της αρχαίας ελληνικής γλυπτικής τέχνης με πρωταγωνιστές τους διάσημους γλύπτες Φειδία, Μύρωνα και Πολύκλειτο.
Οι σύγχρονοι Φειδίας, Μύρων και Πολύκλειτος σε μια εικαστική αφήγηση που καταρχάς ξενίζει: Ο ποταμός θεός Ιλισός του Φειδία, ο Δισκοβόλος, ρωμαϊκό αντίγραφο του χαμένου πρωτοτύπου του Μύρωνα και ο Δορυφόρος του Πολύκλειτου σε μια ανακατασκευή του Georg Romer. Εκτός από τον Ιλισό, τα άλλα γλυπτά του Παρθενώνα εμφανίζονται σε διάφορα τμήματα της έκθεσης και περιλαμβάνουν μια μετόπη, δύο λίθους από τη ζωφόρο, μια φιγούρα από το δυτικό αέτωμα και μια φιγούρα από την ομάδα του ανατολικού αετώματος.
Τρεις καλλιτέχνες της αρχαιότητας που έδωσαν με τα έργα τους μορφή στη σκέψη και συνέχισαν να εμπνέουν καλλιτέχνες για εκατοντάδες χρόνια και στην πορεία επηρέασαν τον τρόπο σκέψης μας.
O διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου (Neil MacGregor) δήλωσε:
‘Αυτή η έκθεση είναι μια γιορτή της ομορφιάς και των ιδανικών της αρχαίας ελληνικής τέχνης . Μερικά από τα πιο όμορφα έργα του κόσμου συγκεντρώνονται για πρώτη φορά σε μια αφήγηση που εξερευνά τα υψηλότερα επιτεύγματα των αρχαίων Ελλήνων καλλιτεχνών και φιλοσόφων, τι σημαίνει δηλαδή να είσαι άνθρωπος !” .
Πολύ καλά έως τώρα αλλά:
1. Η είσοδος της προσωρινής έκθεσης είναι 16,5 λίρες (23 ευρώ), παράδοξο, καθώς τα Ελγίνεια στο Βρετανικό Μουσείο εκτίθενται δωρεάν, βασικό επιχείρημα για την μη επιστροφή τους. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το Μουσείο :
“Τα γλυπτά στο Λονδίνο έχουν ήδη δεχτει πάνω από έξι εκατομμύρια επισκέπτες κάθε χρόνο, δωρεάν.”
2. Ανοιχτή εμπορικοποίηση; Παράδοξη ως επιλογή η χρονική συγκυρία. Το Βρετανικό Μουσείο είχε δανείσει πριν από μερικούς μήνες το αριστουργηματικό γλυπτό του ποταμού θεού Ιλισού στο Μουσείο Hermitage στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας μέχρι και τον επόμενο χρόνο (βλ: http://blog.britishmuseum.org/2014/12/05/loan-of-a-parthenon-sculpture-to-the-hermitage-a-marble-ambassador-of-a-european-ideal/)
3. Αυτή θα είναι και η πρώτη φορά που ένα από τα Ελγίνεια Μάρμαρα θα εγκαταλείψει τη Βρετανία από τότε που τα γλυπτά μεταφέρθηκαν στην Γηραιά Αλβιόνα. O διευθυντής του Hermitage δήλωσε πρόσφατα στο Radio 4 του BBC¨: “ όπως και το Βρετανικό Μουσείο, το Hermitage θέλει να αναπτύξει τις υπάρχουσες καλές σχέσεις με τους συναδέλφους και τους θεσμούς στην Ελλάδα και να διερευνήσει συνεργατικά εγχειρήματα, όχι σε βάση κυβέρνησης προς κυβέρνηση, αλλά απευθείας μεταξύ των θεσμικών οργάνων.” Δεν είναι λογικό να αναρωτηθεί κάποιος για τον σκοπό της παραπάνω δήλωσης;
Πολλώ δε μάλλον όταν όλα αυτά έχουν ενταχθεί, κατόπιν διαπραγματεύσεων σε μια νέα συμφωνία με μεσολαβητή την UNESCO, όπου τα μουσεία είναι όλα μια οικογένεια και δανείζει ο ένας στον άλλο;
…..κι όπως δηλώνει επίσης το Βρετανικό Μουσείο:
“Το Βρετανικό Μουσείο συνήθως δανείζει στην Ελλάδα, και μάλιστα πρόσφατα έχει δανείσει αντικείμενα στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης στην Αθήνα. Αυτό αποδεικνύει τις θερμές σχέσεις αμοιβαίας εμπιστοσύνης και σεβασμού που έχουν δημιουργηθεί μεταξύ των μελετητών στην Αθήνα και το Λονδίνο.”
4. Η πινακίδα προέλευσης κάτω από τα αγάλματα δηλώνει τον κάτοχο!!!! Δηλαδή το Βρετανικό Μουσείο.
5. Ο τρόπος επιμέλειας εναποθέτει το βάρος στη σεξουαλικότητα των γλυπτών ειδικά των ανδρικών μοντέλων. Το πρώτο πράγμα που βλέπει ο επισκέπτης της έκθεσης, στο πρώτο δωμάτιο είναι τα οπίσθια ενός υπέροχου αγάλματος, της σκεπτόμενης Αφροδίτης ( αντίγραφο χαμένου ελληνικού γλυπτού σε μάρμαρο ή μπρούντζο, Ρωμαϊκή Εποχή, 2ος αιωνας μ.Χ.). Έτσι αυτή η γιορτή της ομορφιάς και των ιδανικών της αρχαίας ελληνικής τέχνης έχει προκαλέσει τα εξής σχόλια από τον γνωστό κριτικό τέχνης Brian Sewell, που καθιστούν και τον ρόλο του επισκέπτη/ θεατή ως τραγελαφικό.
“Η σεξουαλικότητα ήταν μια περίπλοκη επιχείρηση στην Αρχαία Ελλάδα και η ερωτική φόρτιση είναι κεντρικής σημασίας για την κατανόηση της νέας έκθεσης στο Βρετανικό Μουσείο …. ” Κανείς δεν μπορεί να εξηγήσει πειστικά την εξαφάνιση των αρχαίων Ελλήνων , αλλά είμαστε όλοι απολύτως βέβαιοι ότι οι σύγχρονοι Έλληνες δεν είναι άμεσοι και καθαροί απόγονοί τους. Κατά τη θεωρία των Γερμανών ερευνητών, που υποστηρίχθηκε από τον Χίτλερ, οι αρχαίοι Έλληνες είχαν μεταναστεύσει βόρεια προς τη Γερμανία και ήταν οι πρόγονοι της όμορφης ξανθιάς Άριας φυλής.’
6. Τέλος η έκθεση αποκομίζει τεράστιο οικονομικό όφελος και όχι μόνο από τα γλυπτά δεν κάνει ωστόσο καμία νύξη στην πολύχρονη διαμάχη για τον επαναπατρισμό τους…….
