ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΙΚΟ ΡΕΠΟΡΤΑΖ
Σκιές μεταξύ Προεδρικού Μεγάρου και Μεγάρου Μαξίμου προκάλεσαν αυτή την εβδομάδα οι δηλώσεις της κυβερνητικής εκπροσώπου κ. Όλγας Γεροβασίλη που συνέδεσε το προωθούμενο από την κυβέρνηση σχέδιο περί Συνταγματικής Αναθεώρησης με την πιθανότητα διεξαγωγής δημοψηφίσματος.
Η δημοσιοποίηση, το βράδυ της περασμένης Τρίτης, ενός άρθρου που είχε γράψει, τον Ιούνιο του 2011, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Προκόπης Παυλόπουλος –υπό την ιδιότητα τότε του καθηγητή της Νομικής Σχολής και βουλευτή της Ν.Δ- προκάλεσε, αίφνης, συναγερμό στο Μέγαρο Μαξίμου, λίγες μόνο ώρες μετά τις δηλώσεις της κ. Γεροβασίλη, οι οποίες εκλήφθηκαν ως προθέσεις του ίδιου του πρωθυπουργού.
Το άρθρο του κ. Παυλόπουλου γράφτηκε με αφορμή αναφορές του τότε πρωθυπουργού κ. Γιώργου Παπανδρέου στη Βουλή (Ιούνιος 2011) οι οποίες θεωρήθηκε ότι υπέκρυπταν την πρόθεσή του να δρομολογήσει διαδικασία συνταγματικής αναθεώρησης μέσω προσφυγής στη λαϊκή ετυμηγορία. Κάτι ανάλογο, δηλαδή, με αυτό που είπε και η κυβερνητική εκπρόσωπος απαντώντας σε σχετική ερώτηση.
«Αναθεώρηση του Συντάγματος μπορεί να γίνει μόνο κατά τις διατάξεις του άρθρου 110 του Συντάγματος», ανέφερε σε εκείνο το άρθρο του ο κ. Παυλόπουλος και επισήμαινε με επιστημονική τεκμηρίωση πως «αναθεώρηση του Συντάγματος μέσω δημοψηφίσματος συνιστά ευθεία και κραυγαλέα παραβίαση του άρθρου 110, κυρίως διότι θα οδηγούσε σε –ούτως ή άλλως εντελώς απαγορευμένη- αναθεώρηση των μη αναθεωρητέων διατάξεων του άρθρου αυτού».
Όσοι επιχείρησαν εκείνο το βράδυ να έρθουν σε επικοινωνία με το Προεδρικό Μέγαρο δεχόντουσαν την παρότρυνση κύκλων της Προεδρίας να μελετήσουν το άρθρο γεγονός που εκλήφθηκε ως έμμεσο αλλά σαφές μήνυμα προς την κυβέρνηση, παρά το γεγονός ότι απευθείας επικοινωνία του Προέδρου με τον πρωθυπουργό δεν υπήρξε, καθώς κανείς δεν ήθελε να δημιουργηθούν εντυπώσεις πολιτικής κρίσης.
Τακτικός συνομιλητής του Προέδρου ο βουλευτής κ. Νικήτας Κακλαμάνης, όμως, έλεγε το επόμενο πρωί πως «ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν θα υπέγραφε ποτέ Προεδρικό Διάταγμα για ένα τέτοιο δημοψήφισμα. Αυτή η εικόνα, ωστόσο, έφτασε στο γραφείο του κ. Αλέξη Τσίπρα αλλά και στον πρόεδρο της Βουλής κ. Νίκο Βούτση (που συνδέεται με μακρά πολιτική φιλία με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας) και η οποία ανάγκασε τον πρωθυπουργό να ζητήσει από την κυβερνητική εκπρόσωπο να ανασκευάσει την επόμενη μέρα.
«Ουδείς υπονόησε και ουδείς σκέφτηκε ότι θα παρακαμφθούν οι συνταγματικές διαδικασίες για την αναθεώρηση του Συντάγματος», είπε η κ. Γεροβασίλη, όμως το «κλειδί» σ αυτή την υπόθεση που ενέσκηψε ξαφνικά είναι ο υπουργός Εργασίας και καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου κ. Γιώργος Κατρούγκαλος.
Ο ρόλος Κατρούγκαλου
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Ε», ο κ. Κατρούγκαλος παρότι έγινε κοινωνός των απόψεων του Προέδρου της Δημοκρατίας –από το γραφείο του υπουργού λέγεται πως υπήρξε και σχετική συνάντηση- συνεχίζει να επιχειρηματολογεί υπέρ της δυνατότητας διεξαγωγής δημοψηφίσματος, κάτι που προβληματίζει διότι ο συγκεκριμένος υπουργός είναι αυτός που έχει λάβει εντολή από τον πρωθυπουργό να ετοιμάσει σχέδιο Αναθεώρησης του Συντάγματος μέσα στις επόμενες εβδομάδες.
Αυτή την αντίφαση επισημαίνουν όσοι γνωρίζουν το παρασκήνιο της υπόθεσης. Από τη μία, δηλαδή, ζητείται ανασκευή των δηλώσεων της κυβερνητικής εκπροσώπου και κορυφαίοι υπουργοί, όπως ο κ. Πάνος Σκουρλέτης, αλλά και ο ίδιος ο Πρόεδρος της Βουλής εμφανίζονται να διαφωνούν με ένα τέτοιο δημοψήφισμα, ενώ ο καθ’ ύλην αρμόδιος κ. Κατρούγκαλος συνεχίζει να αφήνει ορθάνοιχτο το ενδεχόμενο.
Η κυβέρνηση σκοπεύει να θέσει επίσημα το σχέδιό της σε δημόσια διαβούλευση στις 24 Ιουλίου, ημέρα επετείου της Αποκατάστασης της Δημοκρατίας. Η επιλογή δεν αποσκοπεί μόνο στον συμβολισμό της ημερομηνίας για την ανάδειξη του μείζονος θεσμικού ζητήματος της Συνταγματικής Αναθεώρησης αλλά και στο γεγονός ότι, σύμφωνα με πληροφορίες, η Προεδρία της Δημοκρατίας σκέπτεται να εορτάσει τη συγκεκριμένη επέτειο, για πρώτη φορά μετά από πέντε χρόνια «σιωπής».
Ο προηγούμενος Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Κάρολος Παπούλιας είχε διακόψει τις δεξιώσεις στους κήπους του Προεδρικού Μεγάρου, το 2011, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης αλλά ο κ. Παυλόπουλος μελετά την πιθανότητα μιας λιτής και απέριττης τελετής με τη συμμετοχή των εκπροσώπων των αντιστασιακών οργανώσεων κατά της Χούντας για να δοθεί, με αυτό τον τρόπο, σήμα σταδιακής επιστροφής στην κανονικότητα της θεσμικής λειτουργίας του Πολιτεύματος.
Στις 24 Ιουλίου, λοιπόν, ο πρωθυπουργός σκοπεύει με διάγγελμά του προς τον Ελληνικό λαό να σημάνει την έναρξη της διαδικασίας συζήτησης μεταξύ των πολιτικών κομμάτων και των κοινωνικών φορέων για τη Συνταγματική αναθεώρηση. Έτσι η κυβέρνηση θα βάλει στη δημόσια σφαίρα τα θέματα Δημοκρατίας και θα επιδιώξει να επιτύχει πλαίσιο συναίνεσης.
«Προεδρικές» γκρίνιες στη Ν.Δ
Η υπόθεση αυτή, βεβαίως, προκαλεί έντονο προβληματισμό και στους κόλπους της Νέας Δημοκρατίας. Στα συρτάρια του προέδρου του κόμματος κ. Κυριάκου Μητσοτάκη υπάρχει το σχέδιο Συνταγματικής Αναθεώρησης που είχε παρουσιάσει το 2014 ο τότε πρωθυπουργός κ. Αντώνης Σαμαράς και επικαιροποιήθηκε λίγο αργότερα σε ημερίδα του κόμματος στο Ναύπλιο.
Το σχέδιο αυτό είχε καταρτίσει, τότε, ο νυν Πρόεδρος της Δημοκρατίας και στο πρώτο άρθρο του εισηγούνταν την «ενίσχυση του ρυθμιστικού ρόλου του Προέδρου της Δημοκρατίας και την άμεση εκλογή του από τους Έλληνες πολίτες». Παρά τις ενστάσεις του τότε βουλευτή της Ν.Δ, ο κ. Σαμαράς είχε επιμείνει στη συνταγματική πρόβλεψη για απευθείας εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας, κάτι που, σύμφωνα με πληροφορίες, έβλεπε θετικά και ο κ. Κώστας Καραμανλής. Επί του ιδίου θέματος έχει επιχειρηματολογήσει θετικά παλαιότερα και ο επίτιμος πρόεδρος του κόμματος και πατέρας του σημερινού αρχηγού κ. Κωνσταντίνος Μητσοτάκης.
Η πάγια άποψη του κ. Παυλόπουλου σχετικά με αυτό είναι πως πρέπει να υπάρξουν ασφαλιστικές δικλείδες για την ομαλή λειτουργία του Πολιτεύματος και φέρεται να έχει επισημάνει τότε πως εάν αποτύχει η εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας μετά τις τρεις ψηφοφορίες (200, 200 και 180 ψήφοι) το μόνο που θα μπορούσε να προβλέψει ένα νέο Σύνταγμα είναι η απευθείας εκλογή αλλά μόνο από τα πρόσωπα που είχαν προτείνει τα κόμματα στην κοινοβουλευτική διαδικασία.
Τώρα, ο κ. Κυριάκος Μητσοτάκης δηλώνει κατηγορηματικά αντίθετος σ’ αυτό το πρώτο άρθρο της πρότασης της Ν.Δ του 2014, γεγονός που τον φέρνει σε αντίθεση με έναν μεγάλο αριθμό βουλευτών –κυρίως εκείνων που πρόσκεινται στον κ. Κώστα Καραμανλή- οι οποίοι δεν κρύβουν ότι θα επιθυμούσαν ενίσχυση των εξουσιών του Προέδρου της Δημοκρατίας με απευθείας εκλογή από τον λαό.
Τι είχε γράψει ο κ. Προκόπης Παυλόπουλος περί …συνταγματικού δημοψηφίσματος
« …Αναθεώρηση του Συντάγματος μπορεί να γίνει μόνο κατά τις διατάξεις του άρθρου 110 του Συντάγματος και, κατ’ ακολουθία, μόνο με τήρηση όλων των όρων και προϋποθέσεων που προβλέπουν οι διατάξεις αυτές. Τόσον από πλευράς χρόνου εκκίνησης της διαδικασίας όσο και από πλευράς ουσίας της όλης αναθεώρησης. Αρα η επόμενη αναθεώρηση του Συντάγματος μπορεί να ξεκινήσει -λόγω του ότι η προηγούμενη τελείωσε τον Ιούνιο του 2008 και απαιτείται μεταξύ δύο αναθεωρήσεων πενταετία- τον Ιούνιο του 2013 και να ολοκληρωθεί, μετά την παρεμβολή εθνικών εκλογών, από τη Βουλή η οποία τότε θα προκύψει.
Επισημαίνεται πως το άρθρο 110 συνθέτει τη sedes materiae του Συντάγματος, δεδομένου ότι από αυτό προκύπτει ο -συστατικός της θεσμικής πεμπτουσίας του- αυστηρός χαρακτήρας του. Ητοι η αδυναμία τροποποίησής του με διατάξεις υποδεέστερης τυπικής ισχύος. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο ιδίως το άρθρο 110 περιλαμβάνεται, από την ίδια του τη φύση, στις μη αναθεωρητέες διατάξεις του Συντάγματος.
Αναγκαία απόληξη των ως άνω συλλογισμών είναι, λοιπόν, το ότι αναθεώρηση του Συντάγματος μέσω δημοψηφίσματος συνιστά ευθεία και κραυγαλέα παραβίαση του άρθρου 110, κυρίως διότι θα οδηγούσε και σε -ούτως ή άλλως εντελώς απαγορευμένη- αναθεώρηση των μη αναθεωρητέων διατάξεων του άρθρου αυτού…»