ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Δεν υπάρχει σοβαρότερη ένδειξη της αδυναμίας των Ευρωπαίων να αρθρώσουν ενιαίο λόγο έναντι ενός “κατακλυσμιαίου” γεγονότος όπως το Brexit από όσα συνέβησαν τις τελευταίες ώρες στο Βερολίνο.
Ενώ ο Βόλφγκανγκ Σόϊμπλε δηλώνει “έξοδος σημαίνει έξοδος” και διοχετεύει σε γερμανικές εφημερίες (Handlsblatt και Die Welt) το δικό του σχέδιο για μία Μεγάλη Βρετανία σε ρόλο “συνδεδεμένου εταίρου”, ο εκπρόσωπος της Άνγκελα Μέρκελ, Πέτερ Αλμάϊερ αφήνει ανοικτό παράθυρο ακόμα και για επανάληψη του δημοψηφίσματος…μήπως στο μεταξύ οι Βρετανοί αλλάξουν γνώμη!
«Οι πολιτικοί του Λονδίνου πρέπει να έχουν την δυνατότητα να ξανασκεφτούν τις επιπτώσεις της εξόδου» φέρεται να λέει ο Πέτερ Αλτμάιερ σύμφωνα με την ιστοσελίδα της γερμανικής εφημερίδας NRD.
Μνημείο πολιτικής ανοησίας την ώρα που οι αμήχανη ευρωπαϊκή γραφειοκρατία προσδοκά από τη Γερμανία να καθοδηγήσει τα πράγματα.
Στον αντίποδα, η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία και δη η γερμανική έρχεται δια στόματος Μάρτιν Σουλτς και Ζίγκμαρ Γκάμπριελ να προτείνει το δικό της σχέδιο για το τέλος της λιτότητας. Ως απάντηση στον ευρωπαϊκό φυγοκεντρισμό που θριάμβευσε με το Brexit αλλά και σε όλες εκείνες τις δυνάμεις που θέλουν να οδηγήσουν τις χώρες τους (π.χ Αυστρία, Γαλλία, Ολλανδία, Ουγγαρία κ.ά) στον δρόμο που χάραξε ο Ντέϊβιντ Κάμερον για να εισπράξει από τον Independent τον χαρακτηρισμό του “χειρότερου πρωθυπουργού των τελευταίων 100 ετών”!
Βλέποντας αυτόν τον ευρωπαϊκό κατακερματισμό και τις αναπτυσσόμενες αποσχιστικές δυνάμεις από τη Σκωτία και την Ιρλανδία μέχρι την Πολωνία και την Ουγγαρία, οι αγορές αντιδρούν αρνητικά. Οι αναλυτές λένε πως έρχεται “παγετώνας” πολλών μηνών μετά το Brexit και αναρωτιούνται πως είναι δυνατόν να υπάρξουν ανάπτυξη και επενδύσεις στην Ευρωζώνη όπου βασιλεύει, πλέον, η οικονομική αστάθεια και η πολιτική αβεβαιότητα.
Λογικό είναι όλα αυτά να προκαλούν ρίγη στην Αθήνα.
Από τη μία είναι πραγματικά ευχάριστο (ή αστείο;) να βλέπει κανείς πως μετά το Brexit, μεταξύ των χωρών που φιγουράρουν στη λίστα των κρατών που ίσως ακολουθήσουν το παράδειγμα των Βρετανών δεν είναι η Ελλάδα. Κι όλα αυτά μόλις ένα χρόνο μετά το σχέδιο για “προσωρινό Grexit” που είχε υποβάλλει ο κ. Σόϊμπλε.
Από την άλλη, όμως, στη νέα εποχή της αβεβαιότητας ευάλωτος είναι εκείνος που ήταν ήδη ευάλωτος.
‘Ετσι, οι φόβοι της κυβέρνησης εστιάζονται κυρίως σε δύο αστάθμητους παράγοντες. Ο πρώτος έχει να κάνει με το νέο τοπίο που διαμορφώνεται στις αγορές και το οποίο χαρακτηρίζεται από έντονη ρευστότητα και ντόμινο παρενεργειών στα ομόλογα του Νότου, και συνεπώς και τα ελληνικά. Πράγμα που, όπως γράφει σήμερα το “‘Εθνος”, δυσχεραίνει την κατάσταση ή ακόμα εγκυμονεί και κίνδυνο ανατροπών στον προγραμματισμό για έξοδο για δανεισμό στις αγορές στο πρώτο εξάμηνο του 2017, όπως προβλέπει το χρονοδιάγραμμα με βάση τις παραδοχές για την αποκλιμάκωση του κόστους δανεισμού.
Είναι χαρακτηριστικό ότι με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του δημοψηφίσματος στη Βρετανία οι αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων αυξήθηκαν μέχρι και το 9%, ενώ το προηγούμενο διάστημα κινούνταν σταθερά κάτω από το φράγμα του 8%. Οπως επισημαίνουν στελέχη του οικονομικού επιτελείου, αν και είναι νωρίς να προβλέψει κανείς την έκταση, την ένταση και τη διάρκεια των επιπτώσεων στην αγορά, το βέβαιο είναι ότι διαμορφώνεται ένα νέο ρευστό τοπίο που σε κάθε περίπτωση ενέχει κινδύνους για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των επενδυτών στα ελληνικά ομόλογα.
Ο δεύτερος λόγος ανησυχίας είναι οι επιπτώσεις που θα έχει στην αναδιάρθρωση του χρέους το σκηνικό στην Ευρωπαϊκή Ενωση μετά την αποχώρηση της Βρετανίας, καθώς αναμένεται να ενισχυθούν οι «τάσεις εσωστρέφειας» στα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης και η απροθυμία τους να δώσουν το «πράσινο φως» στις παρεμβάσεις για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους.
Το σύμπλεγμα της αβεβαιότητας θολώνει τον ορίζοντα για το τι θα ακολουθήσει τη λήξη του τρέχοντος προγράμματος από το 2018 και αν θα χρειαστεί να υπάρξει συνέχιση των υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων στο επίπεδο του 3,5% του ΑΕΠ, πράγμα που αυτόματα συνεπάγεται νέο μνημόνιο με συνταγή σκληρής λιτότητας.
Κι εδώ φτάνουμε στο ερώτημα του “ενός εκατομμυρίου δολαρίων”: η αποχώρηση της Βρετανίας από την Ε.Ε και η γενικευμένη, πλέον, αναταραχή θα οδηγήσει στον προβληματισμό των ευρωπαϊκών ελίτ πως πρέπει να αλλάξει αμέσως η πολιτική της εξοντωτικής λιτότητας του αρνητικού πληθωρισμού, της ύφεσης, της εκδικητικότητας, της έντασης των ανισοτήτων και της εσωστρέφειας ή θα ωθήσει την “σχόλη σκέψης” του Βόλφγκανγκ Σόϊμπλε σε ακόμα πιο σκληρές επιλογές.
Η πρόσφατη ιστορία έχει αποδείξει πως συνήθως συμβαίνει το δεύτερο.
Τώρα, πια, και για κάποιους πρόσθετους λόγους.
Η Γερμανία και η Γαλλία αντιμετωπίζουν εκλογές μέσα στο 2017 και δεν είναι βέβαιο εάν θα δείξουν μεγάλη ευελιξία στο ελληνικό αίτημα για ποσοτικοποίηση και καταγραφή άμεσα των μέτρων για το χρέος που θα ληφθούν από το 2018 και μετά.
Διεθνείς αναλυτές εκφράζουν τον προβληματισμό τους για το πώς θα αντιδράσει η Ευρώπη και αν θα επηρεαστεί η στάση των δανειστών της χώρας σε ό,τι αφορά την εφαρμογή του Μνημονίου.
Αν δηλαδή η απόφαση του βρετανικού λαού να αποχωρήσει από την ΕΕ θα προβληματίσει τους δανειστές της Ελλάδας και θα τους οδηγήσει σε παραχωρήσεις έναντι της εφαρμογής των μνημονιακών δράσεων. ‘Η αν, από την άλλη, αποδειχθεί ότι η έξοδος της Βρετανίας είναι διαχειρίσιμη και θα χρησιμοποιηθεί ως «παράδειγμα» και ως «απειλή» για την Ελλάδα σε περίπτωση που δεν εφαρμόσει πιστά το Μνημόνιο.
Σε κάθε περίπτωση, μεσοπρόθεσμα θα υπάρχουν κραδασμοί που δεν θα αφήσουν ανεπηρέαστη την ελληνική οικονομία σε μια κρίσιμη συγκυρία που πασχίζει να βγει από το τούνελ της ύφεσης και της αναξιοπιστίας απέναντι στις διεθνείς αγορές.
Σενάρια
Το “Έθνος” περιγράφει μερικά από τα πιθανά σενάρια. Η ανησυχία για τις επιπτώσεις του Brexit πέρα από το πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής και το χρέος είναι ιδιαίτερα έντονη καθώς:
• Eνδεχόμενη σκλήρυνση της στάσης της ΕΕ, επιβολή λιτότητας και πιθανή άνοδος του ευρωσκεπτικισμού και στην Ελλάδα με αναζωπύρωση σεναρίων υπέρ Grexit δεν θα βοηθήσει στην προοπτική σταθεροποίησης και τη σταδιακή επιστροφή καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες, ώστε να ξεκινήσει κάποια στιγμή μια πιο ομαλή δανειοδότηση της οικονομίας.
• Τυχόν περικοπές στα κονδύλια του κοινοτικού προϋπολογισμού ή αύξηση της συμμετοχής της Ελλάδας θα επηρεάσει αρνητικά την ανάκαμψη της οικονομίας, που προβλέπεται να ξεκινήσει ήδη από το δεύτερο εξάμηνο του 2016.
• Οι αναταράξεις στις αγορές, με πιθανή ενίσχυση της τάσης αποφυγής ανάληψης ρίσκου από τους επενδυτές, μοιραία θα επιδράσουν αρνητικά στην ελληνική αγορά που αναζητά να προσελκύσει επενδύσεις.
• Οι κραδασμοί στις αγορές, σύμφωνα με ορισμένους, ίσως αποδειχθούν και οι πιο επικίνδυνες, μεσοπρόθεσμα, έως ότου το χρηματοοικονομικό σύστημα παγκοσμίως καταφέρει να ανακτήσει την ισορροπία του.
• Η πορεία των εξαγωγών ίσως διαταραχθεί εξαιτίας και της υποτίμησης της στερλίνας. Μπορεί το μερίδιο των ελληνικών εξαγωγών στη Βρετανία να είναι μικρό (φτάνουν σε ετήσια βάση τα 2,5 δισ. ευρώ ή 1,4% του ΑΕΠ), ωστόσο η διατήρησή του είναι θέμα επιβίωσης για ελληνικές επιχειρήσεις.
Με πληροφορίες από το ethnos.gr