ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Τι δείχνουν τα πορίσματα για τους υπαλλήλους του υπ. Υγείας που “χορηγούνταν” από την πολυεθνική-Δεν αποκλείεται η εμπλοκή πολιτικών- Πως η Novartis από 4η σε τζίρο έγινε πρώτη στην ελληνική αγορά φαρμάκου…
Περί τα τέλη Μαρτίου αναμένεται να ασκηθούν στις Ηνωμένες Πολιτείες οι πρώτες ποινικές διώξεις κατά ανώτατων στελεχών της ελβετικής πολυεθνικής Novartis για το διεθνές σκάνδαλο με το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος και τη φοροδιαφυγή στην αγορά του φαρμάκου.
Οι διώξεις στις ΗΠΑ αναμένεται να βοηθήσουν τις ελληνικές δικαστικές αρχές να ξετυλίξουν το κουβάρι των δεκάδων στοιχείων που έχουν περιέλθει στη διάθεση της Εισαγγελέως κατά της Διαφθοράς Ελένης Ράϊκου που ερευνά το ελληνικό σκέλος της υπόθεσης, σε στενή συνεργασία με τους πράκτορες του FBI που βρίσκονται στη χώρα μας. Η κ. Ράϊκου λαμβάνει συνεχώς στοιχεία από την αμερικανική δικογραφία και τις καταθέσεις δύο προστατευμένων μαρτύρων, πρώην στελεχών της Novartis στην Ελλάδα που φαίνεται ότι έχουν καταθέσει πολύτιμα στοιχεία.
Όλα αυτά, άλλωστε, συζητήθηκαν και κατά τη συνάντηση που είχε ο υπουργός Δικαιοσύνης Σταύρος Κοντονής με τον Αμερικανό πρέσβη στην Αθήνα, κατά την οποία συμφωνήθηκε η ενίσχυση του συντονισμού και η αποστολή στοιχείων που έχουν περιέλθει στην αμερικανική δικαιοσύνη και μπορούν να βοηθήσουν τις ελληνικέ ςαρχές.
Βασικό ζήτημα που ερευνά η Εισαγγελέας είναι το γεγονός ότι ενώ η Novartis βρισκόταν στην 4η θέση της κατάταξης στην φαρμακευτική δαπάνη στη χώρα μας μέχρι το 2008, μέσα σε λίγα χρόνια και παρά την κρίση που οδήγησε στην ρητή μνημονιακή υποχρέωση μείωσης της φαρμακευτικής δαπάνης (μόνο μεταξυ 2012 και 2014 από 4 σε 2,3 δις ετησίως), βρέθηκε στην πρώτη θέση!
Ο ετήσιος τζίρος της εταιρείας ξεπερνούσε τα 300 εκατ. ευρώ ενώ το γεγονός ότι η Ελλάδα ήταν και είναι χώρα αναφοράς για όλη την ευρωπαϊκή αγορά την καθιστά εξαιρετικά ελκυστική και μεταβάλλεται σε πεδίο ανταγωνισμού μεταξύ φαρμακευτικών εταιρειών αφού η τιμή που θα λάβει εδώ ένα φάρμακο γίνεται αυτομάτως “οδηγός” για όλες τις ευρωπαϊκές χώρες.
Στη διάθεση της κ. Ράϊκου έχουν περιέλθει ενδιαφέροντα στοιχεία, όπως τα πορίσματα που πιστοποιούν πως η Novartis “χορηγούσε” μέσω επιστημονικών και εκπαιδευτικών οργανώσεων ακόμα και τα στελέχη των επιτροπών ελέγχου και τιμολόγησης φαρμάκου του υπουργείου Υγείας αλλά και συμβούλους των ίδιων των υπουργών.
Προσώρας δεν έχει πιστοποιηθεί εμπλοκή πολιτικών προσώπων, ωστόσο είναι αρκετά πιθανό να συμβεί κάτι τέτοιο εάν σκεφτεί κανείς πως καμία πολιτική ηγεσία δεν θα άφηνε να κριθούν τζίροι εκατοντάδων εκατομμυρίων μόνο από τις αποφάσεις στελεχών του υπουργείου, τα οποία, μάλιστα, ελάμβαναν εισιτήρια για δωρεάν ταξιδάκια με πολυτελή διαμονή σε ευρωπαϊκής πρωτεύουσες υπό το πρόσχημα της συμμετοχής σε συνέδρια.
Εφόσον, πάντως, ολοκληρωθεί ο κύκλος των στοιχείων που θα έρθουν από τις ΗΠΑ και οι καταθέσεις περίπου 200 μαρτύρων, δεν αποκλείεται να ανοίξει και ο πολιτικός κύκλος του μεγάλου σκανδάλου. Με βάση τη νομοθεσία περί ευθύνης υπουργών, από τη στιγμή που η αρμόδια εισαγγελέας γίνει δέκτης καταγγελίας, πληροφορίας ή έστω και απλής αναφοράς πολιτικού ονόματος είναι υποχρεωμένη να διακόψει την έρευνα και να στείλει τη δικογραφία στη Βουλή. Με βάση αυτά ουδείς μπορεί να αποκλείσει να δούμε εντός του 2017 ακόμα και εξεταστική επιτροπή για τη Novartis.
Τα πορίσματα- φωτιά
Το παρασκήνιο της σχέσης φαρμακευτικών εταιρειών με κρατικά στελέχη που αποφασίζουν για τις τιμές και την πολιτική φαρμάκου, αποκαλύπτουν δύο πορίσματα.
Αφορά τη συμμετοχή 33 στελεχών σε συνέδριο που έγινε το 2012 στο Βερολίνο, με τη χορηγία φαρμακευτικών εταιρειών, μεταξύ των οποίων και η Novartis. Η υπόθεση ερευνήθηκε έπειτα από δύο αιτήματα του τότε αναπληρωτή υπουργού Υγείας Μάριου Σαλμά, ο οποίος άφησε και σοβαρές αιχμές σχετικά με τα συμπεράσματα.
Το «Εθνος» παρουσιάζει τα δύο πορίσματα, από τα οποία προκύπτουν σοβαρά ερωτήματα για τη σχέση κρατικών υπαλλήλων και εταιρειών. Το πρώτο πόρισμα των οκτώ σελίδων στάλθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2012 στο υπουργείο Υγείας από τον γενικό επιθεωρητή Μιχάλη Σαμπατακάκη.
Στο διαβιβαστικό έγγραφο επισημαίνεται πως αφορά «συμμετοχή υπαλλήλων του υπουργείου Υγείας και εποπτευόμενων φορέων στο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Φαρμακοοικονομίας, που διεξήχθη στο Βερολίνο από 3 έως 7 Νοεμβρίου 2012».
Για να εκδώσουν το πόρισμα, οι επιθεωρητές είχαν επισκεφθεί το υπουργείο Υγείας και τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΟΦ), ενώ ήρθαν σε τηλεφωνική επικοινωνία με την πρόεδρο του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Εταιρείας Φαρμακοοικονομίας (International Society for Pharmacoeconomics and Outcomes Research, ISPOR).
Η Ενωση εκπροσωπείται στην Ελλάδα από την «Ελληνική Εκπαιδευτική Εταιρεία», καθώς στερείται νομικής προσωπικότητας στη χώρα μας, δηλαδή δεν λειτουργεί αυτόνομα. Η Εκπαιδευτική Εταιρεία μεσολάβησε, ώστε να επιλεγούν τα πρόσωπα που θα μετείχαν στο συνέδριο, καλύπτοντας το κόστος μετάβασης και διαμονής τους στο Βερολίνο, ύψους 49.000 ευρώ, χάρη σε δωρεές από επτά φαρμακευτικές εταιρείες. Περισσότερα από τα μισά χρήματα (25.000 ευρώ) καταβλήθηκαν από τη Novartis.
Σύμφωνα με τους επιθεωρητές, για τη διενέργεια του συνεδρίου δεν υπήρξε καμία ενημέρωση των υπηρεσιών του υπουργείου Υγείας και των εποπτευόμενων φορέων, όπως ο ΕΟΦ. Στο τέλος του συνοπτικού αυτού πορίσματος επισημαίνονται τα εξής:
«Στο πλαίσιο διαφανών διαδικασιών, οι δημόσιοι λειτουργοί και οι εποπτευόμενοι φορείς του Δημοσίου, που λαμβάνουν μέρος σε επιχορηγούμενα από πάσης φύσεως φορείς του ιδιωτικού τομέα συνέδρια-εκδηλώσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, να δηλώνουν εγγράφως στην προϊσταμένη αρχή τους, μεταξύ άλλων, το ύψος και τον φορέα της επιχορήγησης, τον τόπο και τη χρονική διάρκεια του συνεδρίου και κατόπιν λήψεως της σχετικής άδειας, να λαμβάνουν μέρος σε αυτά».
Το πόρισμα προκάλεσε την έντονη αντίδραση του τότε αναπληρωτή υπουργού Υγείας Μάριου Σαλμά. Επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον γενικό επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης Λέανδρο Ρακιντζή και ζήτησε επανέλεγχο της υπόθεσης.
Αναφορές
Τον Ιανουάριο του 2013, εκδόθηκε πόρισμα του μεικτού κλιμακίου ελέγχου (Δημόσιας Διοίκησης και Επιθεωρητών Υγείας), το οποίο αφορούσε 33 στελέχη και υπαλλήλους του υπουργείου Υγείας και συναρμόδιων φορέων.
Μεταξύ αυτών, περιλαμβάνονταν ο προϊστάμενος της Διεύθυνσης Φαρμάκων και Φαρμακείων του υπουργείου Υγείας, η πρόεδρος της Επιτροπής Τιμών Φαρμάκων, υπάλληλοι του ΕΟΦ και μονάδων του ΕΣΥ. Τα στοιχεία για τις φαρμακευτικές εταιρείες, που έκαναν τις δωρεές στην Ελληνική Εκπαιδευτική Εταιρεία, διαβιβάστηκαν στον ΕΟΦ.
Στο πλαίσιο της έρευνας, κλήθηκε να καταθέσει η προϊσταμένη Διοικητικής Υποστήριξης του υπουργείου Υγείας και ρωτήθηκε εάν γνώριζε για τη συμμετοχή στελεχών του υπουργείου στο συνέδριο.
Απάντησε ότι πληροφορήθηκε για την πραγματοποίηση του συνεδρίου όταν την είχαν επισκεφθεί οι επιθεωρητές του ΣΕΥΠ, στο πλαίσιο του αρχικού ελέγχου που διεξήγαγαν:
«Αν υπήρχε συμμετοχή των υπαλλήλων θα συνυπέγραφα την άδεια συμμετοχής τους στο συνέδριο και εάν υπήρχε η δυνατότητα θα τους χορηγούσαμε ό,τι προβλέπει ο νόμος. Ομως, δεν βγήκε τέτοια απόφαση, διότι δεν υπήρξε κάποιο αίτημα»…
Ως μάρτυρας κατέθεσε και ο προϊστάμενος της Διεύθυνσης Φαρμάκων, ο οποίος δήλωσε πως είχε συμμετάσχει και σε προηγούμενα συνέδρια της εν λόγω Ενωσης. Σε ερώτηση για το ποια είναι τα καθήκοντά του, απάντησε τα εξής:
«Είναι η τιμολόγηση φαρμάκων, κατευθύνσεις συνταγογράφησης, παρακολούθηση δαπανών των φαρμάκων υψηλού κόστους στα νοσοκομεία της χώρας, παρακολούθηση και διακίνηση των φαρμάκων του κρατικού μονοπωλίου, συνεργασία με τον ΕΟΦ ως προς τις εναρμονίσεις των διατάξεων με τις κοινοτικές οδηγίες…».
Ρωτήθηκε εάν γνώριζε ότι με την αποδοχή της πρόσκλησης θα καλυφθούν τα έξοδά του και απάντησε τα εξής: «Ναι, είναι κάτι το οποίο συνηθίζεται και τις προηγούμενες φορές που συμμετείχα, καλύφθηκαν τα έξοδά μου».
Εξαιρετικό ενδιαφέρον είχε η κατάθεση της προέδρου της Επιτροπής Τιμών Φαρμάκων του υπουργείου Υγείας. Σε ερώτηση εάν προκύπτει σύγκρουση συμφερόντων εκ της θέσεώς της και της αποδοχής χορηγίας από φαρμακευτικές εταιρείες, απάντησε:
«Κατηγορηματικά όχι. Οπως είναι γνωστό, η συντριπτική πλειοψηφία, αν όχι το σύνολο των συνεδρίων, που λαμβάνουν χώρα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, έχουν χορηγούς φαρμακευτικές και άλλες εταιρείες, οι οποίες δραστηριοποιούνται στον χώρο της Υγείας…».
Σε ερώτηση για το εάν ενημέρωσε την πολιτική ηγεσία για τη συμμετοχή της στο συνέδριο, σχολίασε ότι δεν το έπραξε, διότι δεν είχε καμία υποχρέωση.
Εν τω μεταξύ η εφημερίδα Documento δημοσιεύει νέο Φάκελος Novartis: Νέα στοιχεία για την υπόθεση που βρίσκεται στο μικροσκόπιο των εισαγγελέων μετά τις αποκαλύψεις του Documento. Απευθείας αναθέσεις 200 εκατ. ευρώ στον ελβετικό κολοσσό επί κυβερνήσεων Νέας Δημοκρατίας και υπουργίας Δημήτρη Αβραμόπουλου. Το πόρισμα του ΕΟΦ που χαρακτηρίζει παράνομες τις χορηγίες στα συνέδρια και εκθέτει γιατρούς και καθηγητές