ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Ένα μήνα μετά την ανάληψη της προεδρίας από τον Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ πληθαίνουν οι φωνές εκείνων που διακρίνουν ομοιότητες με την άνοδο των εθνικοσοσιαλιστών τη δεκαετία του 1930 στη Γερμανία.
Αρκετό διάστημα πριν ο Ντόναλντ Τραμπ γίνει ο 45ος αμερικανός πρόεδρος η ετεροθαλής αδελφή της δολοφονηθείσας από τους ναζί Άννας Φρανκ έκανε μια παράτολμη σύγκριση: «Ο Ντόναλντ Τραμπ ενεργεί ως δεύτερος Χίτλερ, υποδαυλίζοντας τον ρατσισμό», έγραψε η Έβα Σλος σε μια πραγματεία της με αφορμή τη Διεθνή
Περίπου έναν χρόνο αργότερα ο Τραμπ ανήλθε στον προεδρικό θώκο, επιδιώκει την απαγόρευσης εισόδου στις ΗΠΑ για μουσουλμάνους από επτά χώρες, θέλει να κατασκευάσει τείχος στα σύνορα με το Μεξικό, ενθαρρύνει τις διώξεις παράτυπων μεταναστών και δυσφημεί συστηματικά τη δικαιοσύνη και τα μέσα ενημέρωσης.
Ο συγγραφέας Μπεν Ρόζενμπαουμ, που έγραψε το βιβλίο Explaining Hitler (Εξηγώντας τον Χίτλερ), αρχικά αντιτασσόταν στις συγκρίσεις μεταξύ Χίτλερ και Τραμπ προκειμένου να μην υποβαθμιστεί ο ρόλος του αρχηγού των ναζί και η σημασία του Ολοκαυτώματος. Μετά τις αμερικανικές εκλογές όμως, γράφει ο ίδιος σε κείμενό του, άλλαξε την αρχική του στάση. «Ελάχιστοι είχαν πάρει στα σοβαρά τον Χίτλερ», εξηγεί. «Και πριν καν γίνει αντιληπτό μάζεψε τα έθνη της Ευρώπης σαν τραπουλόχαρτα». Παρομοίως η υποψηφιότητα Τραμπ για μεγάλο διάστημα υποβαθμιζόταν ως γελοία και χωρίς καμία πιθανότητα επιτυχίας, τονίζει ο Ρόζενμπαουμ.
«Τρομερές» παραλληλίες μεταξύ Τραμπ και εθνικοσοσιαλιστών
Ο ιστορικός Τίμοθι Σνάιντερ από το διακεκριμένο αμερικανικό Πανεπιστήμιο Γέιλ, σε συνέντευξή του στη γερμανική εφημερίδα Süddeutsche Zeitung, δίνει στις ΗΠΑ χρονικό περιθώριο ενός έτους μετά την εκλογή Τραμπ «προκειμένου να υπερασπιστούν την αμερικανική δημοκρατία». Ο ίδιος διακρίνει «τρομερές» παραλληλίες ανάμεσα στην περίπτωση Τραμπ και την άνοδο των εθνικοσοσιαλιστών στην εξουσία τη δεκαετία του 1930.
Γερμανοί επιστήμονες είναι πιο επιφυλακτικοί όταν πρόκειται για τέτοιου είδους συγκρίσεις. Η Ούρζουλα Μυνχ, διευθύντρια της Ακαδημίας Πολιτικών Σπουδών στο Τούτσιχ της Βαυαρίας, επισήμανε στο γερμανικό πρακτορείο ειδήσεων dpa ότι οι εξελίξεις στις ΗΠΑ δεν μπορούν να συγκριθούν με την κατάσταση που επικρατούσε στη Γερμανία τις δεκαετίες του 1920 και 1930. Βασικές διαφορές εντοπίζει κυρίως στον τρόπο λειτουργίας της αμερικανικής δικαιοσύνης.
«Στη Γερμανία δεν είχαμε τότε καν ανεξάρτητη δικαιοσύνη». Όπως εκτιμά, ο Τραμπ είναι «μοναδικό φαινόμενο. Δεν πρέπει να πασχίζει κανείς να τον συγκρίνει με τους εθνικοσοσιαλιστές».
Άμεση σύγκριση του αμερικανού προέδρου με το ναζιστικό καθεστώς αποφεύγει να κάνει και ο Αντρέας Βίρσινγκ, διευθυντής του Ινστιτούτου Σύγχρονης Ιστορίας (IfZ) στο Μόναχο. Ωστόσο, όπως λέει, «η προφανής ανησυχία στις ΗΠΑ είναι σίγουρα δικαιολογημένη», επισημαίνει στο dpa και προσθέτει: «Ο τρόπος που έκανε προεκλογική εκστρατεία, ο λόγος στην ορκωμοσία του και το στιλ διακυβέρνησής του αποτελούν ρήξη με τις συμβάσεις και την παράδοση της αμερικανικής δημοκρατίας».
Εάν πίσω από αυτές τις ενέργειες του νέου προέδρου κρύβεται πραγματικά ένα σχέδιο για αλλαγή καθεστώτος στις ΗΠΑ, δεν μπορεί να κρίνει κανείς ακόμη, επισημαίνει ο ιστορικός Τίμοθι Σνάιντερ.
Ο Αντρέας Βίρσινγκ από την πλευρά του διακρίνει ομοιότητες με την άνοδο των εθνικοσοσιαλιστών ως προς τη διάβρωση του κομματικού συστήματος και την προσπάθεια διακυβέρνησης μέσω διαταγμάτων, όπως αυτό περί απαγόρευσης εισόδου για συγκεκριμένη μερίδα μουσουλμάνων, η εφαρμογή του οποίου έχει ακυρωθεί προς το παρόν από την αμερικανική δικαιοσύνη. «Μπορεί μόνο να ελπίζει κανείς ότι οι συντηρητικές ελίτ δεν θα κάνουν τα ίδια λάθη που έγιναν στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης με τον Χίτλερ», σχολιάζει ο διευθυντής του Ινστιτούτου Σύγχρονης Ιστορίας (IfZ) στο Μόναχο.
Πηγή: DW