ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Βετεράνοι διπλωμάτες συνηθίζουν να λένε πως «η ιστορία του Κυπριακού είναι συνδεδεμένη με την ιστορία των Ελβετικών χειμερινών θερέτρων». Δεν έχουν άδικο. Οι εκατοντάδες συναντήσεις αντιπροσωπειών στην πολυετή διπλωματική διαπραγμάτευση έχουν φιλοξενηθεί σε γραφικές ελβετικές τουριστικές κωμοπόλεις.
Η προηγούμενη φάση των διαπραγματεύσεων πριν καταλήξει στη Γενεύη εκτυλίχθηκε στο Μον Πελεράν και, τώρα, η νέα διάσκεψη που ξεκινά στις 28 Ιουνίου θα πραγματοποιηθεί στο Κρανς Μοντανά, ένα πασίγνωστο resort αλπικού σκι που φιλοξένησε παγκόσμιο πρωτάθλημα αλλά και πολλές αθλητικές και πολιτιστικές διοργανώσεις, σε υψόμετρο 1.500 μέτρων στην καρδιά των Άλπεων, στο γαλλόφωνο καντόνιο Valais. Η επιλογή του Κρανς Μοντανά – «ας ελπίσουμε ότι δεν θα αποδειχθεί Κρας (crash= σύγκρουση) Μοντανά», έλεγε, χαρακτηριστικά, Κύπριος διπλωμάτης- δεν είναι τυχαία. Είναι επαρκώς απομονωμένο και προδιαθέτει για διακριτικές εκ του σύνεγγυς συνομιλίες. Ο ειδικός διαμεσολαβητής του ΟΗΕ Έσπεν Άϊντα, άλλωστε, δεν απέφυγε να συνδυάσει την επιλογή του ελβετικού θερέτρου με δραματικούς τόνους περί «τελευταίας ευκαιρίας».
Στους ίδιους τόνους κινούνται και όσοι διεθνώς, αλλά και στη Λευκωσία, υποστηρίζουν πως πρέπει να βρεθεί «μια κάποια λύση», αποφεύγοντας, βεβαίως, να εξηγήσουν εάν αυτό σημαίνει «οποιαδήποτε λύση».
Για άλλους είναι απλώς μια ακόμα διάσκεψη και μάλιστα όχι με υψηλές προσδοκίες, αν λάβει κανείς υπόψη του ότι η Τουρκία επιμένει να μην υποχωρεί στα μείζονα θέματα των εγγυήσεων και της απόσυρσης των κατοχικών στρατευμάτων, ενώ μόλις προχθές η Άγκυρα κλιμάκωσε την επιθετικότητά της -με αφορμή το προκλητικό «σώου» με την ανάγνωση του Κορανιού μέσα στην Αγια Σοφιά- εγκαλώντας την Ελλάδα ότι «πρέπει να γίνει δημοκρατική και σύγχρονη χώρα και να σέβεται όλες τις θρησκείες».
Δέκα ημέρες, τουλάχιστον, «κεκλεισμένων των θυρών»
Η διάρκεια της Διάσκεψης αναμένεται να είναι τουλάχιστον δέκα ημέρες. Σε αυτή θα συμμετάσχουν η Κυπριακή Δημοκρατία, οι εκπρόσωποι του ψευδοκράτους (Τουρκοκύπριοι), οι εγγυήτριες δυνάμεις Ελλάδα, Τουρκία, Βρετανία και η Ευρωπαϊκή Ένωση ως παρατηρήτρια. Η Ελλάδα και η Τουρκία θα εκπροσωπηθούν από τους υπουργούς Εξωτερικών, Νίκο Κοτζιά και Μεβλούτ Τσαβούσογλου αντίστοιχα, ενώ η Βρετανία από υφυπουργό. Την ΕΕ θα εκπροσωπήσει στην έναρξη ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν Φρανς Τίμμερμανς και στις 30 Ιουνίου θα έλθει η επίτροπος Εξωτερικών και Άμυνας Φεντερίκα Μογκερίνι.
Στις 30 Ιουνίου αναμένεται στο Κρανς Μοντάνα και ο ΓΓ του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, δίχως όμως να έχει ξεκαθαριστεί για πόσο διάστημα θα παραμείνει στις συνομιλίες και ποιος θα είναι ο βαθμός της συμμετοχής του.
Την Πέμπτη 22 Ιουνίου, στη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις Βρυξέλλες, στο δεύτερο σκέλος της συζήτησης που έλαβε χώρα στο δείπνο των ηγετών το οποίο αφορούσε στο Κυπριακό και τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας, ο Αλέξης Τσίπρας “συντονισμένος” από πριν με τον πρόεδρο της Κύπρου Νίκο Αναστασιάδη, ζήτησε ενεργό ρόλο της ΕΕ για το Κυπριακό. Ο Έλληνας Πρωθυπουργός τόνισε τη σημασία να στηριχθούν από το σύνολο των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι προσπάθειες για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού. Υπογράμμισε ότι δεν μπορεί να υπάρξει ενίσχυση του διεθνούς και περιφερειακού ρόλου της ΕΕ –θέμα το οποίο αποτελεί κομμάτι της συζήτησης στην Ένωση– χωρίς πιο ενεργό ευρωπαϊκό ρόλο στην επίλυση του Κυπριακού.
Ο ρόλος της Μέρκελ και του Μακρόν
Παρότι δεν ανήκει στις εγγυήτριες δυνάμεις (Βρετανία, Ελλάδα, Τουρκία) η Γερμανία και προσωπικά η Άγκελα Μέρκελ φαίνεται πως έχει αναλάβει ισχυρό διαμεσολαβητικό ρόλο στο παρασκήνιο και συμμερίζεται απόλυτα τις απόψεις του Κυπρίου προέδρου Νίκου Αναστασιάδη για την ανάγκη άμεσης απόσυρσης των τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων.
Ο Αλέξης Τσίπρας έθεσε το Κυπριακό και στη συνάντηση που είχε με τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, όπως ανακοίνωσε ο ίδιος ο Έλληνας Πρωθυπουργός στον επίσημο πρωθυπουργικό λογαριασμό στο Twitter. «Στο περιθώριο της συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στις Βρυξέλλες, είχα την ευκαιρία να συνομιλήσω με τον Γάλλο Πρόεδρο Εμ. Μακρόν τόσο για τα αποτελέσματα του πρόσφατου Eurogroup όσο και για τις εξελίξεις στο Κυπριακό, μαζί με τον Κύπριο Πρόεδρο Ν. Αναστασιάδη».
Η Γαλλία έχει ειδικό ενδιαφέρον για τις διαπραγματεύσεις καθώς η Τουρκία θέτει μεταξύ άλλων και το θέμα της διακοπής των ερευνών για υδρογονάνθρακες στην κυπριακή ΑΟΖ, κάτι που απειλεί να παρεμποδίσει τις έρευνες που πραγματοποιεί η γαλλική TOTAL και οι οποίες μπαίνουν σε κρίσιμη φάση τις επόμενες εβδομάδες.
Την ίδια ώρα στην Αθήνα ήταν πυρετώδεις οι προετοιμασίες στο υπουργείο Εξωτερικών, με τον Νίκο Κοτζιά να ασχολείται ο ίδιος προσωπικά με την παραμικρή λεπτομέρεια.
«Παγίδα» της τελευταίας στιγμής;
Καλά ενημερωμένες πηγές επιβεβαιώνουν ότι ο επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση να υποχωρήσει στο θέμα των Εγγυήσεων και της Ασφάλειας στη Διάσκεψη του Κρανς Μοντάνα. Η εθνική κόκκινη γραμμή, που είναι γραμμή “λογικής στα αυτονόητα”, είναι ξεκάθαρη. Δεν γίνεται αποδεκτή καμία “λύση” με την παραμονή τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων στο νησί και διαιώνιση του αναχρονιστικού συστήματος των εγγυήσεων.
Στο έγγραφο «οδηγό» για τις συνομιλίες που κατέθεσε ο αμφιλεγόμενος ειδικός σύμβουλος του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για το Κυπριακό Έσπεν Μπαρθ Άϊντε, δεν φαίνεται να υπάρχει ξεκάθαρη αναφορά για την οριστική αποχώρηση των τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων από το νησί, αλλά αναφέρεται σε αναπροσαρμογή.
Μάλιστα, μέσω της παραπομπής στην ύπαρξη ενός αγήματος αφήνεται παράθυρο το οποίο η τουρκική πλευρά ενδέχεται να εκμεταλλευθεί προκειμένου να διασφαλίσει μόνιμη παραμονή στρατού.
Έγγραφο- καταπέλτης Κοτζιά για τον ρόλο του Άϊντε
Με ένα 10σελιδο έγγραφο που κωδικοποιεί όλες τις ελληνικές θέσεις, εκφράζει τις ενστάσεις στην ουσία και στην μορφή του Εγγράφου Άιντε και θέτει μια σειρά κρίσιμα ζητήματα για την διαπραγμάτευση του Κεφαλαίου της Ασφάλειας στο Κυπριακό, απάντησε στο 9σέλιδο κείμενο (με το Annex των 7 σελίδων) του ειδικού συμβούλου του Γ.Γ. του ΟΗΕ, ο Υπουργός Εξωτερικών Νικος Κοτζιάς.
Το σε πολύ έντονο ύφος κείμενο του, ο Νικος Κοτζιας το δημοσιοποίησε στο γραφείο του Γ.Γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτιέρες , στην Κομισιόν και στον κ. Τιττεμανς και την κ. Μογκερινι που θα εμπλακούν στην Διάσκεψη, καθως και στο Βερολινο και στα πέντε Μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφάλειας του ΟΗΕ, καθως θεωρήθηκε αναγκαίο να είναι όλοι οι διεθνείς παράγοντες εγκαίρως ενημερωμένοι για το τι ακριβώς συμβαίνει με την Διάσκεψη του Καν Μοντανά. Σύμφωνα με πληροφορίες η πρώτη και θεμελιακή ένσταση της Αθήνας είναι ότι στο Έγγραφο του ο κ. Άιντε ενώ υποτίθεται θα κατέγραφε τις θέσεις που είχαν μέχρι τώρα παρουσιάσει οι πλευρές, είτε διέγραψε είτε παραποίησε τις θέσεις της Ελληνικής πλευράς.
Και πέραν αυτού ο κ. Άιντε στο Έγγραφο του: ΔΕΝ εχει αναφορά σε κατάργηση των Εγγυήσεων και του επεμβατικού δικαιώματος της Τουρκίας ΔΕΝ εχει αναφορά σε πλήρη και με χρονοδιάγραμμα αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων ΠΡΟΒΑΛΛΕΙ την ιδέα για Συνθήκη Εφαρμογής της Λύσης, με συμβαλλόμενο μέρος την ..,κατοχική δύναμη Τουρκια. Στην διάρκεια των συνομιλιών είχε υποβληθεί η πρόταση για την διαμόρφωση ενός Μηχανισμού επίβλεψης της υλοποίησης των αποφάσεων και της λύσης, που θα αντικαθιστούσε τις Εγγυήσεις. Σύμφωνα με την πρόταση ο Μηχανισμός αυτός θα συγκροτούνταν από μέλη της διεθνούς κοινότητας, κράτη με ισχυρή επιρροή και κύρος που θα συγκροτούσαν μια Διεθνή Επιτροπή η οποία ανά 6μηνο θα υπέβαλλε έκθεση στο ΣΑ του ΟΗΕ για την πορεία εφαρμογης της Ειρηνευτικής Συμφωνίας για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, έως ότου όλοι αποδεχθούν ότι η Λύση εφαρμόζεται και λειτουργεί. Ο κ. Άιντε με τρόπο που εχει εξοργίσει την Αθήνα και την Λευκωσία επιχειρεί μέσω των αναφορών του στο Έγγραφο να προτείνει μια Συνθήκη Εφαρμογής της Συμφωνίας στην οποία θα είναι ως συμβαλλόμενα μέρη οι σημερινές Εγγυήτριες Δυνάμεις και φυσικά μεταξύ αυτών η Τουρκία, που δημιούργησε το πρόβλημα με την εισβολή και την κατοχή. Με τον τρόπο αυτό ο κ. Άιντε, πέραν όλων των άλλων θεμάτων που ανακύπτουν προτείνει ουσιαστικά να μετατραπεί η Τουρκία ταυτόχρονα σε «ελεγκτή» και «ελεγχόμενο», καθως θα βρεθεί η Αγκυρα να πρέπει να εποπτεύσει και να γνωμοδοτήσει πρωτίστως την αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων από την Κυπρο και την εφαρμογή της συμφωνίας στην πτυχή της Ασφάλειας, όταν είναι η ίδια που θα ελέγχεται εάν υλοποιεί την συμφωνία αποσύροντας τις δυνάμεις της. Το κείμενο του κ. Άιντε πάντως δίνει την εντύπωση σύμφωνα με όσους το είδαν ότι «δεν αντανακλά τις συζητήσεις που είχε ο ίδιος με όλα τα μέρη και δίνει την εντύπωση ότι πρόκειται περί κειμένου το οποίο διαμορφώθηκε αλλού και απλώς παραδόθηκε για… επεξεργασία στον κ. Άιντε”.
Η Αθηνα πάντως δεν κρύβει τον εκνευρισμό της με την βρετανική πλευρά, καθως ενώ υπάρχει πλήρης δίαυλος επικοινωνίας του Μπόρις Τζόνσον με τον Νικο Κοτζιά η γραφειοκρατία του Φορειν Οφις επιχειρεί να παίξει τα γνωστά παιγνίδια. Πιο χαρακτηριστικό είναι ότι ο βρετανός ύπατος αρμοστής στην Κυπρο Μάθιου Κιντ γνωστός για την ανθελληνική προδιάθεση του, αφού επισκέφθηκε την Αγκυρα ανακοίνωσε με τρόπο προσβλητικό για την Ελλάδα ότι θα επισκεφθεί την Αθηνα και θα εχει επαφές με τον Νικο Κοτζιά χωρίς να εχει προηγηθεί συνεννόηση και συμφωνία. Αποτέλεσμα ήταν να απορρίψει το αίτημα για επίσκεψη του στην Αθηνα ο Έλληνας υπουργός των Εξωτερικών. Ο κ. Άιντε όμως υπέπεσε και σε ένα άλλο σοβαρό ολίσθημα: η μοναδική φορά που ενσωματώνει στο κείμενο του, ελληνική θέση ήταν η πρόταση του Νίκου Κοτζιά για Σύμφωνο Φίλιας μεταξύ Ελλάδας Τουρκίας και Κυπρου. Όμως και εδώ ο κ. Άιντε έδειξε ότι λειτουργεί με άλλο σκοπό καθως στο έγγραφο του αλλοιώνοντας την ελληνική πρόταση ενσωμάτωσε και στρατιωτική πτυχή σε αυτή αφήνοντας έτσι το ενδεχόμενο παραμονής τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων στο νησι …
Με πληροφορίες από το mignatiou.com