panos_drivas Κάθε προσέγγιση του εμβληματικού «Ερωτόκριτου» του Βιτσέντζου Κορνάρου αποτελεί ένα στοίχημα. Ο συνθέτης Δημήτρης Μαραμής προτείνει μια διαφορετική προσέγγιση του αναγεννησιακού έργου με στοιχεία μιούζικαλ, αναμειγνύοντας την κρητική διάλεκτο με σύγχρονα στοιχεία τζαζ και μπλουζ αισθητικής.
Το αποτέλεσμα κρίνεται πρωτότυπο και γι’ αυτό αναλόγως έχει εισπράξει διθυραμβικά σχόλια στην πρώτη παρουσίασή του στην Εναλλακτική Σκηνή του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος πριν από τέσσερις μήνες. Η παραγωγή είναι παραγγελία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (ΕΛΣ) προς τον συνθέτη, με την πρόθεση να προσδώσει στο έργο μια νέα παραστατική ταυτότητα. Την ερχόμενη Παρασκευή θα παρουσιαστεί στο Ηρώδειο, σε σκηνοθεσία, χορογραφία και σκηνικά του Κωνσταντίνου Ρήγου, με πρωταγωνιστές τον Θοδωρή Βουτσικάκη (στον ομώνυμο ρόλο) και τη Μαρίνα Σάττι (Αρετούσα), καθώς και τους Γκωτιέ Βελισσάρη, Ιωάννα Φόρτη και Κωστή Μαυρογένη στους άλλους ρόλους. Η συνέχεια αναμένεται με ενδιαφέρον, καθώς ο «Ερωτόκριτος» προγραμματίζεται να παρασταθεί εντός και εκτός συνόρων τους προσεχείς μήνες.
Ο «Ερωτόκριτος» είναι έργο το οποίο η λαϊκή δημιουργικότητα στην Κρήτη του 17ου αιώνα μετέπλασε σε τραγούδισμα παραδοσιακό και, επιπλέον, διαχειρίστηκε ως πηγή έμπνευσης για την κατοπινή μουσική – στιχουργική πορεία του νησιού. Από την άλλη, ως θεατρικό κείμενο, αποτελεί έξοχο δείγμα ελληνικού έργου, ενταγμένου στη γαλλική και την ιταλική παράδοση της Αναγέννησης, που δεν έχει χάσει την αίγλη και την επιδραστικότητά του.
Συνέντευξη στον Βασίλη Ρούβαλη
Πώς εντοπίζετε εσείς, δημιουργικά, τη διαχρονικότητα του Κορνάρου;
Το έργο είναι κλασικό επειδή είναι άφθαρτο στον χρόνο. Τα συστατικά που το κάνουν άφθαρτο είναι η μεγάλη τέχνη της ποιητικής του Βιτσέντζου Κορνάρου. Η σύνθεση των ιαμβικών δεκαπεντασύλλαβων είναι αριστουργηματική εξαιτίας των εσωτερικών ρυθμών, των ήχων των λέξεων, της άφθονης ποικιλίας των εικόνων, της πρωτοτυπίας της ποιητικής του έκφρασης, των νοημάτων που ξεπηδούν και είναι βαθιά φιλοσοφικά. Αυτό είναι το ακριβό υλικό που εγώ δημιουργικά εντόπισα. Και είναι τόσο δυνατό σε πάθος και ένταση ώστε δικαιολογεί την ανάλογη μουσικοθεατρική εκδοχή του.
Τι ακριβώς διδάσκει ο «Ερωτόκριτος»; Αφορά τον σύγχρονο ανθρώπινο ψυχισμό;
Το βαθύτερο νόημα είναι πως στου «κύκλου τα γυρίσματα» της ζωής, στις ανατροπές της μοίρας, στο απρόβλεπτο του Σύμπαντος και της φύσης, ο κοινός θνητός άνθρωπος μόνο με τη δυνατή πίστη μπορεί να νικήσει και να πετύχει το όνειρό του, τον στόχο του. Στην προκειμένη περίπτωση, βέβαια, μιλάμε για την ερωτική πίστη δύο νέων, η οποία υπερβαίνει κάθε εμπόδιο. Τον σύγχρονο ψυχισμό τον αφορά περισσότερο από ποτέ.
Πρόκειται για έργο που θεωρείτε ότι είναι περιορισμένο στην παράδοση της Κρήτης; Εμποδίζει η κρητική διάλεκτος την αίσθηση της επικοινωνίας;
Καθόλου δεν εμποδίζει, γιατί μιλάμε για μια λαϊκή γλώσσα. Ο Κορνάρος επέλεξε ως εργαλείο του μια ζωντανή λαϊκή γλώσσα και την εξύψωσε σε μεγάλη ποίηση. Μέσα σε αυτή τη διάλεκτο υπάρχει ολοζώντανη η ελληνική γλώσσα. Και εφόσον εδώ μιλάμε για μουσικό έργο, η μουσική ξεκλειδώνει ακόμα περισσότερο τη συγκινησιακή φόρτιση της γλώσσας και τη μεταδίδει άμεσα στον ακροατή.
Τι κάνει αυτή την παράσταση ιδιαίτερη; Ποια είναι η δική σας συνεισφορά-πρόταση στην προσέγγιση του έργου;
Εγραψα κάτι καινούριο. Η μουσική μου εργαλειοθήκη αντλεί στοιχεία από μουσικές γλώσσες που δεν είχαν έως τώρα χρησιμοποιηθεί ποτέ για τη μελοποίηση του κλασικού αυτού κειμένου. Ο λόγος δεν προδίδεται ούτε σε μισή συλλαβή του. Ο λόγος ανασταίνεται και ζωντανεύει ολόφρεσκος. Τα οικεία μουσικά στοιχεία από τζαζ και μπλουζ, παντρεμένα με την κρητική μουσική παράδοση, εκπλήσσουν αρχικά στο σύγχρονο αυτί, αλλά μετέπειτα παρασύρουν ευγενικά τον ακροατή στη μουσική φόρμα που έχω δομήσει.
Στη λογική του μιούζικαλ, τι ρόλο μπορεί να έχει ο σκηνοθέτης;
Η παράσταση του «Ερωτόκριτου» της Εθνικής Λυρικής Σκηνής οφείλει πολλά στον Κωνσταντίνο Ρήγο, ο οποίος φώτισε την παρτιτούρα μου και έδωσε λύσεις υψηλής αισθητικής, ενώ έφερε το έργο στο σήμερα με έναν τρόπο αβίαστο, που δεν παραβιάζει καμία αλήθεια των στίχων του Κορνάρου. Ο ρόλος του ήταν να δώσει σκηνική υπόσταση, κίνηση, χωροταξία και να απογειώσει τους χαρακτήρες που ήδη η μουσική τούς παραδίδει έτοιμους σε ένα καθαρά μουσικό έργο, όπου δεν έχει καθόλου πρόζα – αφήγηση. Ολο το έργο είναι τραγούδι.
Λάβατε υπόψη την προηγούμενη μουσική παράδοση, η οποία συνεχίζει να το «διαχειρίζεται» στο παρόν – Ξυλούρης, Μαρκόπουλος, Μαμαγκάκης, Ξυδάκης κ.λπ.;
Απολύτως. Είχα ακούσει και μελετήσει τα πάντα. Αυτό με απελευθερώνει στο να κάνω μετά ό,τι θέλω ώστε μουσικά να είναι η προσωπική μου έκφραση.
Είχατε σχόλια επ’ αυτού; Δέχτηκαν το κοινό αλλά και ο μουσικός χώρος αυτή την καινοτομία σας;
Ξεπέρασε τις προσδοκίες μας η αποδοχή του έργου ειδικά από μουσικοκριτικούς και θεατρικούς κριτικούς. Το ακροατήριο το δέχτηκε με ακόμα μεγαλύτερο ενθουσιασμό, επειδή συμμετείχε μέσα σε αυτό ψυχαγωγικά. Με τον «Ερωτόκριτο» οι θεατές είδαν κάτι που τους έλειπε εδώ και καιρό. Είδαν ένα ελληνικό μουσικό έργο, το οποίο έφερε κοντά τους ένα κομμάτι του πολιτισμού τους, το αριστούργημα της ελληνικής γραμματείας, τον «Ερωτόκριτο».
Τι σημαίνει για έναν συνθέτη μια τέτοια επιλογή; Και, μάλιστα, όταν του προτείνεται ο νέος χώρος της Οπερας και τώρα το Ηρώδειο; Πρόκειται για σοβαρό στοίχημα…
Είχα δουλέψει τόσο σκληρά και σε βάθος αυτό το έργο, που πλέον δεν φοβόμουν – τουλάχιστον όσον αφορά στη μουσική σύνθεση. Το στοίχημα ήταν μεγάλο, αλλά για έναν άνθρωπο ο οποίος εργαζόταν χρόνια τώρα, σιωπηρά και σταθερά, πάνω στις αισθητικές του επιλογές και τις ηθικές του αξίες ήταν καιρός να κερδηθεί – και, μάλιστα, με ένα έργο που δεν ήταν μινιατούρα ή απλή φόρμα.
Το έργο αξίζει να δοκιμαστεί εκτός συνόρων; Εχετε σκεφτεί την προοπτική να ταξιδέψει ως δείγμα του ελληνικού πολιτισμού και δη του αναγεννησιακού, που είναι ελάχιστα γνωστός;
Εγώ έχω σκεφτεί πολλά, αλλά αυτό είναι θέμα της ΕΛΣ και του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, όπου ανήκει το έργο μου για τα επόμενα τέσσερα χρόνια ως παραγωγή, ώστε να το αναλάβουν και να το ταξιδέψουν. Είμαι σίγουρος ότι στο εξωτερικό θα βρει ακόμα μεγαλύτερη ανταπόκριση. Θα ακουστεί ακόμα πιο καινούριο ως κόνσεπτ, μια και θα κουβαλάει και το έθνικ στοιχείο μέσα του.
Kαι μετά τον «Ερωτόκριτο» και εν γένει την Κρητική Αναγέννηση, τι μπορεί ν’ ακολουθήσει για εσάς ως δημιουργική αφορμή;
Ο Νίκος Καζαντζάκης, η δημοτική ποίηση και τα αρχαία μας κείμενα.
ΠΗΓΗ: Εφημερίδα Νέα Σελίδα