ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Το τελευταίο χρονικό διάστημα πυκνώνει και εντείνεται η αρθρογραφία που επικρίνει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο σχετικά με την, όπως γράφεται, υποβοηθητική του στάση στην κυβέρνηση. Το φαινόμενο δεν είναι καινούριο. Ξεκίνησε σχεδόν αμέσως μετά την εκλογή του στο ύπατο αξίωμα, παρά την ευρύτατη κοινοβουλευτική πλειοψηφία που συγκέντρωσε η σχετική πρόταση του Αλέξη Τσίπρα, στις αρχές του 2015.
Κλιμακώθηκε, ωστόσο, κατά περιόδους με διάφορες αφορμές, άλλοτε για την παλαιότερη κριτική του στα μνημόνια και την αρνητική τους επίδραση στους θεσμούς και τους κανόνες δικαίου, και άλλοτε για κεντρικές επιλογές των Ευρωπαίων εταίρων σχετικά με τις ακραία συντηρητικές πολιτικές δημοσιονομικής προσαρμογής. Όπως και για τις ενστάσεις που διατύπωσε κατά το παρελθόν για την επιλογή του PSI, το οποίο αποτελούσε κορωνίδα των επιτευγμάτων της κυβέρνησης Σαμαρά- Βενιζέλου.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας βρέθηκε αρκετές φορές -και πρόσφατα στο πλαίσιο της αντιπαράθεσης για το σκάνδαλο της Novartis- στο στόχαστρο, στο πλαίσιο μιας πολιτικής συνωμοσίας που τον ήθελε “κρυφή (καραμανλική) συνιστώσα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ”. Το έχουν πει ρητά, άλλωστε, ο Ευάγγελος Βενιζέλος, ο Ανδρέας Λοβέρδος και άλλοι, δίχως να προκαλέσουν, μάλιστα, κάποια αντίδραση εκ μέρους της επίσημης Ν.Δ, η οποία θα είχε κάθε λόγο να υποστηρίξει έναν πολιτικό που αποτελεί σαρξ εκ της σαρκός της.
Κάποιοι, μάλιστα, έφτασαν στο σημείο να…προτρέψουν τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να παραιτηθεί από το αξίωμά του για να διευκολύνει την πτώση της κυβέρνησης Τσίπρα, παρουσιάζοντας μια τέτοια πράξη όχι ως συνταγματική εκτροπή αλλά ως συνεισφορά στη χώρα!
Εσχάτως, ωστόσο, η επικριτική προς τον κ. Παυλόπουλο αρθρογραφία εστιάζεται σε όσα δημοσίως λέει σχετικά με την προκλητικότητα της Τουρκίας αλλά και γενικότερα για τις παρεμβάσεις του περί τα εθνικά θέματα. Σημειωτέον, οι θέσεις που διατυπώνει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν αποκλίνουν από την εθνική γραμμή σχετικά με τα ελληνοτουρκικά ή το θέμα των Σκοπίων.
Η προχθεσινή έμμεση απάντησή του στην άκρως προκλητική ανακοίνωση του τουρκικού ΥΠΕΞ εναντίον του συγκέντρωσε τα πυρά αυτής της “επίμονης” αρθρογραφίας υπό το καινοφανές επιχείρημα ότι “έδωσε το δικαίωμα” στην Άγκυρα να τον εγκαλέσει και να του ζητήσει “να σεβαστεί το διεθνές δίκαιο”.
Κατά ανάλογο, δηλαδή, τρόπο με το επιχείρημα επικοινωνιακού στελέχους της Ν.Δ ότι την προκλητικότητα της Τουρκίας στο Αιγαίο την εντείνουν τα “παιχνίδια” που παίζει η κυβέρνηση και ειδικότερα ο υπουργός Άμυνας στο Αιγαίο!
“Σημασία δεν έχει αν αυτά που λέει ο Πρόεδρος είναι σωστά. Σημασία έχει ότι δεν έχει καμιά αρμοδιότητα να τα λέει. Παραβιάζει το συνταγματικό του ρόλο, παρεμβαίνει δημιουργώντας διπλωματικές εντάσεις και δυσχέρειες στην εκλεγμένη κυβέρνηση της χώρας, ενώ προκαταλαμβάνει τις διπλωματικές της κινήσεις και λύσεις”, αναφέρεται, μάλιστα, σε ένα από τα άρθρα αυτά που δημοσιεύτηκε στο σάϊτ liberal.gr.
Αφού αποσαφηνιστεί πλήρως πως στην ελληνική Δημοκρατία η κριτική είναι απολύτως ελεύθερη ακόμα και όταν αφορά τον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, αξίζει να δει κανείς κατά πόσο ο κ. Παυλόπουλος κάνει κάτι διαφορετικό από αυτά που έκαναν οι προκάτοχοί του. Το εάν το κάνει καλύτερα και πληρέστερα και δη με επιστημονική τεκμηρίωση, αυτό είναι μια άλλη συζήτηση.
Ο Κάρολος Παπούλιας, για παράδειγμα, δέχθηκε κριτική για την παροιμιώδη σιωπή του σχετικά με τις εξοντωτικές πολιτικές που εφήρμοσαν οι κυβερνήσεις των δύο πρώτων μνημονίων, αν και το σύνολο του Τύπου που στήριξαν αυτές τις κυβερνήσεις και αυτές τις πολιτικές δεν τον “ενόχλησαν” ποτέ.
‘Ομως και ο κ. Παπούλιας (με την εμπειρία που είχε άλλωστε περί την εξωτερική πολιτική) ως Αρχηγός του Κράτους ήταν σαφής όταν διατύπωνε αντίλογο στα επιχειρήματα της Τουρκίας και όταν κατηγορούσε την Άγκυρα για την προκλητικότητα στο Αιγαίο και την Κύπρο.
Ουδείς διανοήθηκε, όμως, ποτέ, να ψέξει τον κ. Παπούλια για “αναρμοδιότητα” ή ότι με τις δηλώσεις του εκείνες εμπλεκόταν σε θέματα που αφορούσαν την εκλεγμένη κυβέρνηση, ή ότι παραβαίνει τον συνταγματικό του ρόλο, ή, ακόμα περισσότερο, ότι προκαλεί διπλωματικές εντάσεις.
Παραθέτουμε μερικές μόνο από τις παρεμβάσεις του κ. Παπούλια που είχαν τιτλοφορηθεί σχεδόν από το σύνολο του Τύπου ως “ηχηρά μηνύματα προς την Τουρκία”:
21 Φεβρουαρίου 2006 (Ναυτεμπορική)
Μηνυμα προς την Τουρκία έστειλε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας επισημαίνοντας ότι η γείτων «βρίσκεται μπροστά σε ένα κορυφαίο δίλημμα: να αναθεωρήσει την πολιτική της απέναντι στην Κύπρο ή να διακινδυνέψει την πορεία των ενταξιακών της διαπραγματεύσεων».
Σε ομιλία του στη Λέσχη Αξιωματικών της 8ης μεραρχίας στα Γιάννενα όπου παρατέθηκε προς τιμήν του επίσημο γεύμα, ο Κάρολος Παπούλιας έκανε ιδιαίτερη αναφορά στη Τουρκία επισημαίνοντας ότι η Ελλάδα υποστηρίζει σταθερά την Ευρωπαϊκή προοπτική της, αλλά διευκρινίζοντας ότι αυτή η θέση δεν είναι αξιωματική.
«Η Τουρκία βρίσκεται μπροστά σε ένα κορυφαίο δίλημμα να αναθεωρήσει την πολιτική της απέναντι στην Κύπρο ή να διακινδυνέψει την πορεία των ενταξιακών της διαπραγματεύσεων. Το τελευταίο διάστημα ακούγονται φωνές υποστήριξης της προσπάθειας της Τουρκίας να αποσυνδέσει τις υποχρεώσεις της απέναντι στην Κυπριακή Δημοκρατία από την ενταξιακή της πορεία. Η διπλωματία, άλλωστε, δεν είναι μια υπόθεση της ηθικής και της δικαιοσύνης, αλλά της ισχύος και των συμφερόντων. Ωστόσο, η Αθήνα και η Λευκωσία έχουν, ήδη, επιτύχει να καταστήσουν όρο για την αναβάθμιση των ευρωτουρκικών σχέσεων την επέκταση της τελωνειακής σύνδεσης στη Κυπριακή Δημοκρατία. Και αυτός ο όρος δεν παραγράφεται όσες πιέσεις και αν ασκηθούν. Η πεισματική πορεία του κυπριακού ελληνισμού από το 1974 μέχρι σήμερα δεν έχει επιστροφή. Είναι μια πορεία προσανατολισμένη στην επανένωση του νησιού με σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου και των αξιών του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού. Σε αυτή την πορεία όλος ο ελληνισμός είναι στρατευμένος και ενωμένος», τόνισε μεταξύ άλλων ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας.
Αμέσως μετά από την παρέλαση ο Κάρολος Παπουλιας σε δήλωσή του εξέφρασε τα συλλυπητήρια του στις οικογένειες των τεσσάρων στρατιωτικών που σκοτώθηκαν κατά τη συντριβής του ελικοπτέρου «Χιούι»: «Θέλω να εκφράσω την βαθύτατη οδύνη μου για τον τραγικό θάνατο των τεσσάρων ανδρών των Ενόπλων Δυνάμεων. Θέλω επίσης να υπογραμμίσω ότι όλοι μας συμπαραστεκόμαστε στη μεγάλη λύπη και στην μεγάλη οδύνη των συγγενών και φίλων τους», είπε ο κ. Παπούλιας.
6 Ιανουαρίου 2009 ( Βήμα-tovima.gr)
Ηχηρό μήνυμα προς την Αγκυρα έστειλε από το Αγαθονήσι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας, όπου βρέθηκε για τον αγιασμό των υδάτων, σε μια συμβολική κίνηση απέναντι στις τουρκικές αμφισβητήσεις.
Ο κ. Παπούλιας διεμήνυσε ότι το ειρηνικό μέλλον με την Τουρκία δεν μπορεί παρά να στηρίζεται στο διεθνές δίκαιο.
6 Ιανουαρίου 2009 (tanea.gr)
Μιλώντας στους 140 κατοίκους του βορειότερου από τα Δωδεκάνησα νησιού, ο κ. Παπούλιας κάλεσε την Τουρκία να αλλάξει αντιλήψεις, τόσο για τη συνύπαρξη των λαών όσο και απέναντι στην Ελλάδα, και να εγκαταλείψει την τακτική των «αδιανόητων και παράλογων» αξιώσεων, όπως η δημιουργία «γκρίζων ζωνών» στο Αιγαίο.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, που εντόπισε ότι «ο πυρήνας του προβλήματος των ελληνοτουρκικών σχέσεων βρίσκεται στον καθοριστικό ρόλο του τουρκικού στρατού στην πολιτική της γειτονικής χώρας», σημείωσε ότι «η Ελλάδα θέλει στέρεες γειτονικές σχέσεις με την Τουρκία. Θέλει οι επενδύσεις και στις δύο χώρες να κατευθύνονται στην πρόοδο και την ευημερία του ελληνικού και φίλου τουρκικού λαού και όχι σε εξοπλισμούς».
Επισημαίνοντας σχεδόν στα όρια της ειρωνείας ότι οι προκλήσεις και η αμφισβήτηση των κανόνων του διεθνούς δικαίου εις βάρος της Ελλάδας προέρχονται από μια χώρα που θέλει να αναλάβει διεθνή ειρηνευτικό ρόλο, σημείωσε με έμφαση ότι η Τουρκία οφείλει να αλλάξει αντιλήψεις για τα «ζωτικά» της συμφέροντα. Ο κ. Παπούλιας που βρέθηκε στο Αγαθονήσι για την τελετή αγιασμού των υδάτων, σε μια κίνηση με προφανή συμβολικό χαρακτήρα μετά τις τελευταίες προκλητικές κινήσεις της Άγκυρας στην περιοχή, τόνισε προς τους κατοίκους του νησιού ότι η ελληνική Πολιτεία θα πρέπει έμπρακτα και στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό να ανταποκριθεί στην προσφορά του ακριτικού Ελληνισμού.
4 Απριλίου 2010 (topontiki.gr)
Κάλεσμα στην Τουρκία να εγκαταλείψει τις προκλήσεις απηύθυνε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, που επισκέφθηκε την 135 Σμηναρχία Μάχης, στη Σκύρο και ευχήθηκε για την Ανάσταση στους «μαχητές του Αιγαίου» όπως χαρακτηριστικά αποκάλεσε τους υπηρετούντες στη μονάδα.
Ο Κάρολος Παπούλιας έκανε λόγο για «δύστροπο γείτονα», προσθέτοντας πως «οι προκλήσεις δεν μας πτοούν», ενώ εξέφρασε τον απεριόριστο σεβασμό και την εκτίμησή του για την Σμηναρχία «που βρίσκεται στον προμαχώνα για την προάσπιση των εθνικών και κυριαρχικών μας δικαιωμάτων».
24 Νοεμβρίου 2011 (newsbeast.gr)
«Θέλουμε καλές σχέσεις με την Τουρκία, αλλά δεν αρκούν μόνο δηλώσεις καλής θέλησης και την ίδια ώρα να γίνονται υπερπτήσεις πάνω από το Καστελόριζο, τόνισε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας στη συνάντηση που είχε στο γραφείο του με τον υπουργό Εξωτερικών Σταύρο Δήμα.
Η ιστορική ομιλία Στεφανόπουλου
Δεν χρειάζεται να ανατρέξει κανείς σε παλαιότερες περιόδους και να θυμηθεί παρόμοιες ή ακόμα και πιο ¨ηχηρές” παρεμβάσεις Προέδρων της Δημοκρατίας. Ίσως, μόνο, αξίζει να επισημάνουμε την “ιστορική” ομιλία του αειμνήστου Κωστή Στεφανόπουλου ενώπιον του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών Μπιλ Κλίντον κατά την επίσκεψή του στην Ελλάδα.
Όπως έγραφε τότε η “Καθημερινή”, ” ιδιαίτερη σημειολογία έχει το γεγονός πως ο Κωστής Στεφανόπουλος αναφέρθηκε διεξοδικά σε ένα μείζον θέμα και εν έτει 2016, αυτό της Συνθήκης Της Λωζάννης. Με μία προφητική θα έλεγε κάποιος δόση ο τότε ΠτΔ, αναφερόμενος στα διεθνή δίκαια τόνισε πως «η διεθνής κοινότης γνωρίζει πολύ καλά τας διατάξεις του διεθνούς δικαίου και των διεθνών συνθηκών. Γνωρίζει το Δίκαιον της Θαλάσσης, γνωρίζει τις ρυθμίσεις της Συνθήκης της Λωζάννης», ενώ σε άλλο σημείο ανέφερε πως «οι διεκδικήσεις επί διαφόρων νήσων και νησίδων του Αιγαίου δεν θα έπρεπε ούτε ως σκέψεις να διατυπωθούν, αν η Τουρκία ενθυμείτο τις υποχρεώσεις της τις προκύπτουσες από τη Συνθήκη της Λωζάννης συμφώνως προς τα άρθρα 12 και 16 της οποίας παρητήθη παντός δικαιώματος και οποιουδήποτε τίτλου επί νήσων κειμένων πέραν των τριών μιλίων από τις ακτές της, με εξαίρεση την Ιμβρο, Τένεδο και τη νήσο των Λαγών».
Ουδείς διανοήθηκε και τότε να ψέξει τον Στεφανόπουλο ότι “δημιουργεί ένταση με την Τουρκία” ή ότι υπερβαίνει τον ρόλο του.
Εν κατακλείδι,
Απορεί κανείς τι είναι ακριβώς εκείνο που ενοχλεί ορισμένους σχετικά με τις τοποθετήσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας περί τα εθνικά μας θέματα; Ιδιαίτερα όταν είναι ηλίου φαεινότερο πως οι αναφορές του λειτουργούν επικουρικά στην εθνική γραμμή και τους χειρισμούς της κυβέρνησης χωρίς μάλιστα να απέχουν από τις θέσεις που διατυπώνουν και τα κόμματα της αντιπολίτευσης.
Κι αν, επαναλαμβάνοντας το αυτονόητο, η κριτική στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας είναι πάντοτε θεμιτή, πόσο είναι εν τέλει χρήσιμη σε μια περίοδο μεγάλης και επικίνδυνης έντασης στα ελληνοτουρκικά;
Εκτός εάν ο κ. Παυλόπουλος μπαίνει στο στόχαστρο για άλλους λόγους. Ο Φεβρουάριος του 2020, άλλωστε, δεν είναι πολύ μακριά και οι φιλοδοξίες ορισμένων δεν είναι δα και κανένα μυστικό…
Σ.Κ