ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Μεγάλης πολιτικής αξίας και κρίσιμο στοιχείο για να κατανοήσει κανείς την “αρχιτεκτονική” του σκανδάλου της Novartis αποτελεί, αναμφίβολα, η εμπιστευτική έκθεση που εκπόνησε η φαρμακευτική πολυεθνική τον Φεβρουάριο του 2017 προκειμένου να αντιμετωπίσει τις συνέπειες και παρενέργειες των αποκαλύψεων που η ίδια προβλέπει (!) από τότε πως θα έρθουν στην επιφάνεια.
Οι αποκαλύψεις που περιέχονται στην έκθεση έχουν μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς ένα χρόνο πριν φτάσει η δικογραφία στη Βουλή και ενώ ελάχιστα στοιχεία είχαν δει το φως της δημοσιότητας σχετικά με το σκάνδαλο, η Novartis όχι μόνο γνώριζε ακόμα και πολιτικά πρόσωπα που θα…εμπλέκοντο (!) αλλά καταστρώνει και επικοινωνιακό και επιχειρησιακό σχέδιο για να αντιμετωπίσει τις εξελίξεις. Στο πλαίσιο αυτό, για παράδειγμα, υπάρχουν πολιτικά πρόσωπα που θεωρούνται “πιθανοί σύμμαχοι”, όπως ο Κυριάκος Μητσοτάκης και η Φώφη Γεννηματά, αλλά και πρόσωπα για τα οποία συστήνεται να κρατηθούν αποστάσεις από την εταιρεία διότι “φέρονται να εμπλέκονται”. Τέτοια πρόσωπα είναι ο Άδωνις Γεωργιάδης, ο Μάριος Σαλμάς και ο Δημήτρης Αβραμόπουλος.
Πως είναι δυνατόν, από τον Φεβρουάριο του 2017, η εταιρεία να έχει κάνει μία τόσο ακριβή πρόβλεψη;
Ακολουθεί το εκτενές ρεπορτάζ της “Εφημερίδας των Συντακτών”
Στην εμπιστευτική έκθεση προς τα στελέχη της η φαρμακο- βιομηχανία στην ουσία ομολογεί το σκάνδαλο και προχωρά στη χαρτογράφηση του πολιτικού κόσμου σε εχθρούς, πιθανούς φίλους και… καμένους, προκειμένου να χαράξει την τακτική της για το ποιους και πώς να πλησιάσει ώστε να διατηρήσει τη δεσπόζουσα θέση της στην αγορά
● Την ώρα που η δικαιοσύνη, με δικογραφία που ήδη ξεπερνάει τις εκατοντάδες χιλιάδες σελίδες, καταρτίζει τις «λίστες» των μαρτύρων αλλά και των μελλοντικών κατηγορουμένων που αναμένεται το επόμενο διάστημα να περάσουν την πόρτα του ανακριτή και του εισαγγελέα,
● την ώρα που τα πολιτικά πρόσωπα που φέρονται να εμπλέκονται στο σκάνδαλο της Novartis μοιάζει να προτιμούν τη σιγουριά του νόμου περί ευθύνης υπουργών και τις παραγραφές αδικημάτων, αντί να καταλήξουν στον φυσικό τους δικαστή, αν κριθεί ότι η δικογραφία οφείλει να επιστρέψει στη δικαιοσύνη,
● την ώρα που οι πολιτικές δυνάμεις συγκρούονται μεταξύ της υποτιθέμενης σκευωρίας και του υπαρκτού σκανδάλου που ζημίωσε με 23 δισ. το ελληνικό Δημόσιο
● και, τέλος, την ώρα που οι πολίτες περιμένουν έστω για μία συγκεκριμένη υπόθεση να δουν γρήγορα αποτελέσματα και, επιτέλους, κάποια χρήματα να επιστρέφουν στο Δημόσιο, κάποιοι ένοχοι να υποστούν συνέπειες και κυρίως η δημόσια Υγεία να βγει από το πηγάδι των σκανδάλων, η ίδια η εταιρεία, στην προσπάθειά της να διασκεδάσει τις αθέμιτες πρακτικές, τις μίζες και, τελικά, τη διεθνή κατακραυγή και τα πρόστιμα, προετοίμαζε ήδη από το 2017 την επόμενη του σκανδάλου ημέρα. Μέθοδός της οι νέες στρατηγικές, οι νέοι στόχοι και, φυσικά, η γνώριμη μέθοδος επιρροής σε πολιτικούς, υπηρεσιακούς παράγοντες και ΜΜΕ.
Η εμπιστευτική και επιλεκτική παρουσίαση του σχεδίου δράσης από την κεντρική διοίκηση της Novartis είναι ίσως η καλύτερη και πιο πειστική απόδειξη για όσους ακόμα δεν έχουν πειστεί για το μέγεθος του σκανδάλου. Ολόκληρη η παρουσίαση περιλαμβάνεται πλέον στη δικογραφία.
Στην πολυσέλιδη παρουσίαση (power point), χαρακτηρισμένη «υψηλής προτεραιότητας – εμπιστευτική», με ημερομηνία 10 Φεβρουαρίου 2017, η Novartis αναγνωρίζει το σκάνδαλο που φέρει το όνομά της, προχωράει στη «χαρτογράφηση» των πολιτικών και μη αξιωματούχων-«κλειδιά» και ξεδιπλώνει τη νέα στρατηγική της στον τομέα των δημοσίων σχέσεων της εταιρείας, πάντα, φυσικά, με τους ίδιους στόχους, δηλαδή τη διατήρηση του μεγάλου μέρους της αγοράς φαρμάκου στη χώρα μας.
Αφού ξεκινά με μια αναδρομή, καταγράφοντας την «κάλυψη τους τελευταίους δύο μήνες (δηλαδή Δεκέμβριο 2016 μέχρι Φεβρουάριο 2017), οπότε και συντάσσεται και η παρουσίαση της υπόθεσης Novartis από τα ΜΜΕ, κυρίως μέσα από διαρροές», αναφέρει ότι «η κάλυψη είναι ακριβής -αφορά την παρουσίαση πραγματικών στοιχείων» και ότι «καθίσταται σαφές ότι το πολιτικό και κοινό αίσθημα που επικρατεί στην Ελλάδα είναι αρνητικό».
«Οι φερόμενες αθέμιτες πρακτικές γίνονται επίσημο θέμα από τον υπουργό Ξανθό, στα μέσα Ιανουαρίου 2017», ο οποίος αναφέρθηκε στο «σκάνδαλο Novartis, στη διάρκεια ομιλίας του για τις μεταρρυθμίσεις στην Υγεία, στο Φόρουμ του ΟΟΣΑ στο Παρίσι», γράφει η Novartis. «Η δήλωση Ξανθού μπροστά σε διεθνές κοινό κατέστησε το θέμα επίσημο. Στην ουσία, ο υπουργός Υγείας επιβεβαίωσε ότι υπάρχει θέμα σε σχέση με τις φερόμενες αθέμιτες επιχειρηματικές πρακτικές και σηματοδότησε τις προθέσεις της κυβέρνησης, δηλαδή να επιβάλει αυστηρότερους ελέγχους (αυστηρότερη νομολογία για την κυκλοφορία νέων φαρμάκων) στον χώρο του φαρμάκου και να διερευνήσει την υπόθεση».
Με αυτά δεδομένα, η Novartis προχωράει στην εξής επισήμανση: «Η πρόσφατη δημοσιοποίηση του σκανδάλου Novartis μάς αναγκάζει να δημιουργήσουμε “δικλίδες ασφαλείας”, προκειμένου να “θωρακίσουμε” τις διαδικασίες αδειοδότησης-τιμολόγησης-αποζημίωσης των νέων φαρμάκων κ.λπ.». Με δυο λόγια, η εταιρεία ξέρει και, μάλιστα, πολύ καλά!
Λίγο παρακάτω σημειώνει: «Στα δύο χρόνια από την ανάληψη της κυβέρνησης, το γραφείο του πρωθυπουργού εξέδωσε μία ανεπίσημη περιγραφή των επιτυχιών της μέχρι σήμερα, καθώς και των βραχυπρόθεσμων προτεραιοτήτων της κυβέρνησης. Οι προτεραιότητες αυτές περιλαμβάνουν τη “μάχη κατά της διαφθοράς” – κατονομάζοντας τη Novartis ως ένα παράδειγμα» και προσθέτει πως «το γεγονός ότι η υπόθεση Novartis φέρεται να σχετίζεται με υπουργό(ούς) της διακυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας και πρώην υπουργούς του ΠΑΣΟΚ, καταδεικνύει ότι θα γίνει σημαία της ρητορικής του ΣΥΡΙΖΑ για τη διαφθορά των προηγούμενων κυβερνήσεων».
Διαπιστώνει ότι «η πολιτική ηγεσία του σημερινού υπουργείου Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ αρνείται συστηματικά, σε κάθε περίπτωση, οποιαδήποτε επαφή με τον ιδιωτικό τομέα και, ειδικότερα, με τις πολυεθνικές. Αρνούνται συναντήσεις με τα στελέχη της φαρμακοβιομηχανίας, ακόμα και τις τυπικού χαρακτήρα». Στο έγγραφο, η Novartis παραδέχεται ακόμα ότι ο χώρος του φαρμάκου είναι «νομοθετημένος, αλλά υπάρχει έλλειψη συμμόρφωσης σε σχέση με την εφαρμογή των κανόνων και των νόμων».
Η Novartis προχωρά σε συγκεκριμένες αναφορές μεγάλων σκανδάλων γύρω από την Υγεία, που «είχαν επίδραση στη φήμη του χώρου του φαρμάκου». Ξεκινά με το σκάνδαλο της DePui, θυγατρικής της Johnson&Johnson, που κατηγορήθηκε ότι δωροδοκούσε γιατρούς για να πετυχαίνει συμβόλαια με τα νοσοκομεία για την αγορά των εξοπλισμών της, την περίοδο 2000-2006, για να φτάσει στην «υπόθεση Siemens, που την τελευταία δεκαετία έγινε συνώνυμη της φράσης “σκάνδαλο δωροδοκίας”».
Ηδη, σημειώνει η Novartis, «υπάρχουν αναφορές στα ΜΜΕ ότι η υπόθεση Novartis μπορεί να είναι ισάξιας σπουδαιότητας με εκείνη της Siemens» και θυμίζει ότι πρόκειται για μία ακόμα υπόθεση (σ.σ. της Siemens) που αφορά τις διακυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και Νέας Δημοκρατίας και εμπλέκει τον πρώην υπουργό Υγείας, Δ. Αβραμόπουλο. Η Siemens αποτελεί παράδειγμα προς αποφυγή.
Η Νovartis, στη συνέχεια, σκιαγραφεί (profiling) «τα βασικά πολιτικά πρόσωπα της σημερινής κυβέρνησης», του υπουργού Υγείας, Α. Ξανθού, του αναπληρωτή υπουργού Υγείας, Π. Πολάκη, του υπουργού Δικαιοσύνης, Στ. Κοντονή, ενώ, όπως αναφέρει, αναμένονται περισσότερες πληροφορίες για τη δημιουργία του προφίλ του «δικηγόρου Σαράκη», συνηγόρου προστατευόμενων μαρτύρων.
Στο επόμενο κεφάλαιο οργανώνει και ξεδιπλώνει τη στρατηγική της, που αφορά, όπως εξηγεί, τη «συνολική διαχείριση του θέματος προς τα έξω και τη συμβολή των Δημοσίων Σχέσεων της εταιρείας σε περίπτωση σημαντικών εξελίξεων στην υπόθεση ειδικότερα σε σχέση με την προσέγγιση των ΜΜΕ, αλλά και των εμπλεκόμενων μερών».
Οπως εξηγεί σε σχετικό σχεδιάγραμμα, η μέχρι τώρα αντιμετώπιση ήταν να δίνονται εκ των υστέρων απαντήσεις σε κάθε θέμα γύρω από την δραστηριότητα της εταιρείας, ενώ είναι πλέον αναγκαίο να μεταβούμε σε μία προληπτική προσέγγιση των προσώπων-κλειδιά». Οπως λέει, «οι επιλογές της δημόσιας εμπλοκής» της Novartis με την υπόθεση θα πρέπει:
● «Να ελέγχονται και να βαθμολογούνται με βάση τις αλλαγές στο status quo.
● Στο επιχειρησιακό μέτωπο: να διατηρήσει τη “συνήθη πρακτική” (business as usual) στο μέτρο του δυνατού.
● Η ομάδα εργασίας θα πρέπει να επαναξιολογήσει τις δημόσιες εμφανίσεις της εταιρείας (ομιλίες/εκδηλώσεις) λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες».
Παρακάτω, παρουσιάζονται βήμα βήμα οι υποψήφιες στρατηγικές προσέγγισης της εταιρείας. Πρώτο βήμα είναι η «επιλεκτική συνεργασία με τα ΜΜΕ» «για τη συλλογή πληροφοριών», δεύτερο η «εξέταση της προσέγγισης των προσώπων-κλειδιά».
Η προσέγγιση μπορεί είτε να είναι επίσημη είτε ανεπίσημη. Επίσης, το αν η εκπροσώπηση θα γίνεται από την κεντρική διοίκηση της Novartis ή τη Novartis Hellas «απαριθμώντας σε κάθε περίπτωση τα υπέρ και τα κατά. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στα «υπέρ» της εκπροσώπησης από τη Novartis Hellas είναι ότι «αποτελεί απόδειξη της εμπιστοσύνης της εταιρείας στο ελληνικό παράρτημα» και στα «κατά» ότι «πιθανώς να εμπλακούν σε αρνητικές δημοσιεύσεις τα ονόματα της διεύθυνσης της Novartis Hellas».
Από την άλλη, η εκπροσώπηση από τα κεντρικά της Novartis «δείχνει ότι δεν υπάρχει εμπιστοσύνη στο ελληνικό τμήμα», ενώ στα πλεονεκτήματα αναφέρεται ότι «επιτρέπει την αποστασιοποίηση της πολυεθνικής από τις υποτιθέμενες τοπικές αθέμιτες πρακτικές».
Αναφορικά με την επίσημη προσέγγιση, σημειώνεται το πλεονέκτημα ότι είναι «ευθεία και δείχνει αποφασιστικότητα και ακεραιότητα», αλλά και το μειονέκτημα ότι «μπορεί να προσελκύσει περισσότερο ενδιαφέρον στο θέμα». Για την… ανεπίσημη προσέγγιση, στα υπέρ σημειώνεται ότι «η εταιρεία δεν εκφράζει επίσημη θέση, πράγμα που μπορεί αργότερα να παρερμηνευτεί» (;), ενώ στα κατά τονίζεται ότι «μπορεί να φανεί σαν να έχουμε κάτι να κρύψουμε».
Στη συνέχεια, παρουσιάζονται έντεκα πιθανά πολιτικοοικονομικά σενάρια και τα ξεχωριστά σχέδια αντιμετώπισης από την εταιρεία. Για παράδειγμα, στο πρώτο πιθανό σενάριο «η κυβέρνηση αποτυγχάνει να συμφωνήσει με τους δανειστές», στο δεύτερο «εξαγγέλλονται πρόωρες εκλογές» και στο ενδέκατο «επαναφέρεται η συζήτηση για την καταπολέμηση της διαφθοράς, με αποτέλεσμα την αναζωπύρωση των αναφορών στην υπόθεση Novartis»!
Αν επικρατήσει οποιοδήποτε από τα τρία αυτά σενάρια, θα «αναγκάσει» την κυβέρνηση να κρατήσει ψηλά στη δημόσια συζήτηση τη δέσμευσή της για την «καταπολέμηση της διαφθοράς», σημειώνει η Novartis. Στην περίπτωση αυτή, η εταιρεία θα χρειαστεί να προσφύγει στα παρακάτω βήματα:
● «την προληπτική επικοινωνία με το ΣΦΕΕ, προωθώντας τα μηνύματα που τα πρόσωπα-«κλειδιά» μπορούν να χρησιμοποιήσουν στις παρασκηνιακές συζητήσεις και την επικοινωνία τους με άλλους φορείς της βιομηχανίας ως απάντηση»
● «την προληπτική επικοινωνία με τους βασικούς εκφραστές απόψεων (Key Opinion Leaders) μεταξύ των επαγγελματιών της Υγείας (σ.σ. δηλαδή των γιατρών), των ασθενών, των φορέων χάραξης πολιτικής “για να διορθωθεί η παραπληροφόρηση των ΜΜΕ”»
● «την αξιολόγηση των πιθανών προληπτικών προσεγγίσεων πολιτικών και επιχειρηματιών, επιχειρώντας να περιοριστούν οι αναφορές (σ.σ. στην εταιρεία) στη ρητορική της καταπολέμησης της διαφθοράς».
Ενδιαφέρον, όμως, παρουσιάζουν και τα σενάρια 7 και 8, που προτείνουν τρόπους για να αντιμετωπιστούν οι «διαρροές από τον ανταγωνισμό που αυξάνει τις υποψίες» και «την επιβεβαίωση των ισχυρισμών από τους επαγγελματίες της Υγείας»!
Σημαντικό είναι και το ένατο σενάριο, κατά το οποίο «οι επαγγελματίες της υγείας σταματούν να συνταγογραφούν φάρμακα της Novartis» και στο οποίο η εταιρεία θα απαντήσει με «άμεση προσέγγιση των γιατρών και άλλων εμπλεκόμενων προσώπων». Στην περίπτωση που επιβεβαιωθεί το δέκατο σενάριο, σύμφωνα με το οποίο «ο υπουργός Υγείας παγώνει την προσθήκη νέων φαρμάκων στη θετική λίστα», η Novartis «θα αποστείλει επιστολές, θα επιδιώξει συναντήσεις και θα ζητήσει τη στήριξη των γιατρών».
Οπως σημειώνεται στη βάση κάθε σελίδας της παρουσίασης των πιθανών σεναρίων, σε κάθε περίπτωση, μεταξύ άλλων, η Νovartis θα πρέπει «να παρέχει στην ομάδα πωλήσεων την κατάλληλη εργαλειοθήκη για την προσέγγιση των επαγγελματιών Υγείας».
Ακολουθεί η «χαρτογράφηση των εμπλεκόμενων προσώπων» χωρισμένων σε δύο ομάδες, πολιτικούς και επαγγελματίες της Υγείας (καθηγητές, γιατρούς κ.λπ.), παραθέτοντας «λεπτομερώς την επιρροή κάθε μέρους και την προτεραιότητα της προσέγγισής του από την πλευρά της εταιρείας». Στον πίνακα με τα ονόματα βαθμολογείται η επίδραση των προσώπων στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης, η αναγκαιότητα προσέγγισής τους από την εταιρεία, ενώ καταγράφονται και σχόλια σχετικά με την πιθανότητα να είναι «επιτυχής» η προσέγγιση.
Η λίστα της Novartis ξεκινά με το όνομα του υπουργού Υγείας, Ανδρέα Ξανθού, ο οποίος βαθμολογείται με τον υψηλότερο βαθμό, που είναι το ένα, όσον αφορά την επιρροή του στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης, και με τον χαμηλότερο, που είναι το δύο, όσον αφορά την προτεραιότητα της εταιρείας να τον προσεγγίσει. Ακολουθεί ο αναπληρωτής υπουργός Υγείας, Παύλος Πολάκης, με ταυτόσημη βαθμολογία.
Ο υπουργός Δικαιοσύνης, Σταύρος Κοντονής, έχει την ίδια βαθμολογία, ενώ στη λίστα περιλαμβάνονται και ο αναπληρωτής υπουργός, Δημήτρης Παπαγγελόπουλος. Παρακάτω αναφέρονται τα ονόματα των δικαστικών λειτουργών, δηλαδή της Εισαγγελέως Διαφάνειας, Ελένης Ράικου και της Βασιλικής Θάνου -που τότε ήταν στις θέσεις αυτές-, με την ίδια βαθμολογία, καθώς και ο υπουργός Επικρατείας Αλέκος Φλαμπουράρης και ο Δημήτρης Τζανακόπουλος.
Ακολουθεί ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας και οι συνεργάτες του, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών, με επικεφαλής τον Ευκλείδη Τσακαλώτο. Σημειώνεται ότι σε όλη την κυβερνητική λίστα, στη στήλη «Σημειώσεις», δεν υπάρχει κανένα σχόλιο.
Αντίθετα, στην επόμενη σελίδα, που ξεκινάει με το όνομα του προέδρου της Νέας Δημοκρατίας, Κυριάκου Μητσοτάκη, ο οποίος βαθμολογείται και αυτός με 1 όσον αφορά την επίδραση και 2 όσον αφορά την κρισιμότητα προσέγγισης στη στήλη «Σημειώσεις», σημειώνεται «Πιθανός σύμμαχος». Το ίδιο ισχύει και για την πρόεδρο της ΔΗ.ΣΥ., Φώφης Γεννηματά, και τον πρόεδρο του Ποταμιού, Σταύρο Θεοδωράκη. Δίπλα στο όνομα του προέδρου της Ενωσης Κεντρώων, ο οποίος έχει την ίδια βαθμολογία, δεν υπάρχει σημείωση, ενώ από τον κατάλογο απουσιάζει ο γενικός γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, Δημήτρης Κουτσούμπας.
Στη συνέχεια, παρατάσσονται τα ονόματα πρώην υπουργών Υγείας, όπως του πρύτανη Αθ. Δημόπουλου, του Παναγιώτη Κουρουμπλή, του Μάκη Βορίδη, οι οποίοι βαθμολογούνται με 2 και στις δύο στήλες βαθμολόγησης χωρίς σχόλια.
Τα «κόκκινα» ονόματα
Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει η σημείωση με κόκκινα γράμματα των ονομάτων που «έχουν καεί» και η σύσταση είναι «καμία επαφή»
Ετσι, δίπλα στο κοκκινισμένο όνομα του αντιπροέδρου της Νέας Δημοκρατίας, Αδωνη Γεωργιάδη, άσχετα με τη βαθμολογία του, υπάρχει η ένδειξη «Καμία επαφή – Αναφέρεται συγκεκριμένα ως φερόμενος εμπλεκόμενος». Με κόκκινο και η σημείωση δίπλα στο όνομα του Μάριου Σαλμά «Καμία επαφή – Αναφέρεται ότι έχει παίξει ρόλο στη λήψη αποφάσεων για την κρίσιμη περίοδο».
Η ίδια σημείωση και στο όνομα του Ευρωπαίου επιτρόπου, Δημήτρη Αβραμόπουλου, «Καμία επαφή – Φωτογραφίζεται ως φερόμενος εμπλεκόμενος». Για τον Δ. Κρεμαστινό, η Novartis σημειώνει ότι «ήδη έχει κάνει αρνητική δήλωση», ενώ για τον Δημήτρη Λιντζέρη, πρώην πρόεδρο του Εθνικού Οργανισμού Φαρμάκου, «Καμία επαφή – Φερόμενος ως εμπλεκόμενος».
Στα κόκκινα και το πρώην μέλος της Επιτροπής Τιμών Φαρμάκων του υπουργείου Υγείας το 2012, Νίκος Καραπάνος, με το σχόλιο «Καμία επαφή – Φερόμενος ως εμπλεκόμενος». Στα κόκκινα και ο καθηγητής Γιώργος Υφαντόπουλος, η επίκουρη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Μαρία Γείτονα, ο καθηγητής της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ), Ν. Μανιαδάκης, και ολόκληρο το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.
Οι περισσότεροι από τους τελευταίους βαθμολογούνται χαμηλά στην επιρροή της κοινής γνώμης και με 0 όσον αφορά την ανάγκη προσέγγιση τους από την εταιρεία, ενώ επαναλαμβάνεται το σχόλιο «Καμία επαφή – Φερόμενος ως εμπλεκόμενος».
Πηγή: efsyn.gr