Την πεποίθησή του ότι «υπάρχει μία αρκετά καλή βάση για να προχωρήσουν ξανά μπροστά» οι δύο πλευρές και «να χτίσουν πάνω σε αυτήν», εκφράζει για τις διαπραγματεύσεις στο Κυπριακό, σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο γενικός διευθυντής του γραφείου του ΟΗΕ στη Γενεύη, και ειδικός απεσταλμένος του γενικού γραμματέα του Οργανισμού για την Κύπρο από το 2006 έως το 2008, Μάικλ Μόλερ.
Ο κ. Μόλερ θεωρεί ότι «η τελευταία δέσμη διαπραγματεύσεων έφερε τις δύο πλευρές πολύ πιο κοντά απ΄ ό,τι στο παρελθόν» και εκτιμά ότι «τα οικονομικά οφέλη της επανένωσης θα είναι τεράστια για το νησί και την περιοχή», ιδιαίτερα που η Κύπρος έχει υψηλό επίπεδο μόρφωσης κατοίκων, εξαιρετικά καλά αναπτυγμένες υποδομές και μία σημαντική γεωγραφική θέση, ώστε να μπορεί να γίνει κάτι σαν κέντρο υπηρεσιών της νότιας Μεσογείου.
«Υπάρχουν τόσα πολλά πλεονεκτήματα για την Κύπρο, που εξακολουθεί να είναι ένα μυστήριο γιατί παραμένει το πρόβλημα και δεν έχει επιλυθεί» σημειώνει και επισημαίνει πως η λύση ισοδυναμεί με αποχώρηση των εγγυητριών δυνάμεων επειδή, όπως τονίζει, οι λόγοι για τους οποίους τέθηκαν εγγυήτριες δυνάμεις δεν θα υφίστανται πλέον.
Ιδιαίτερη ικανοποίηση, αλλά και την ευγνωμοσύνη των Ηνωμένων Εθνών, εκφράζει ο κ. Μόλερ για τον τρόπο που η χώρα μας αντιμετώπισε το προσφυγικό-μεταναστευτικό ζήτημα: «Η Ελλάδα έχει υπάρξει εξαιρετικά γενναιόδωρη στον τρόπο με τον οποίο υποδέχτηκε τους πρόσφυγες και τους μετανάστες», αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Μόλερ, επισημαίνοντας παράλληλα πως ο υπόλοιπος κόσμος δεν ήταν τόσο γενναιόδωρος στη βοήθειά του προς την Ελλάδα.
Παράλληλα κρίνει τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας ως μία απλή αντιμετώπιση ενός ευρωπαϊκού προβλήματος το οποίο «θα μπορούσε να είχε αντιμετωπιστεί πολύ καλύτερα» και εκφράζει την απορία του «γιατί ορισμένες από τις λύσεις που βρέθηκαν στα τέλη του ΄70 ή στις αρχές του ‘ 80, αντιμετωπίζοντας το ίδιο πρόβλημα στη Νοτιοανατολική Ασία, δεν εφαρμόζονται στην τρέχουσα κρίση».
Σε αυτό το πλαίσιο, υπογραμμίζει την ανάγκη επίτευξης ειρήνης στη Συρία, καθώς, όπως λέει, τόσο για τον ίδιο όπως και πολλούς άλλους που ασχολούνται καθημερινά με το ζήτημα αυτό, «είναι σαφές ότι οι περισσότεροι από τους Σύρους πρόσφυγες θέλουν να επιστρέψουν στα σπίτια τους». Κρούει μάλιστα τον κώδωνα του κινδύνου σημειώνοντας πως «το μεταναστευτικό ζήτημα που βλέπουμε σήμερα είναι μόνο ένα μικρό μέρος σε σχέση με αυτό που πιθανότατα θα δούμε τις επόμενες δεκαετίες» και «λόγω της κλιματικής αλλαγής».
Ο γενικός διευθυντής του γραφείου του ΟΗΕ στη Γενεύη χαρακτηρίζει ως «λυπηρή» την απόφαση των ΗΠΑ να αποσυρθούν από τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και εκτιμά πως μειώνει την εμπιστοσύνη σε τέτοιου είδους μελλοντικές συμφωνίες.
Παράλληλα καλεί το Ισραήλ και την Παλαιστίνη να κάνουν ένα βήμα πίσω και να αρχίσουν να συζητούν, σημειώνοντας πως οι προκλήσεις από τη μια πλευρά και η υπερβολική χρήση βίας από την άλλη, αντιτίθενται στο διεθνές δίκαιο και σε κάθε μορφής ηθικό κανόνα.
Τέλος, ο κ. Μόλερ δηλώνει συγκρατημένα αισιόδοξος σχετικά με τις ειρηνευτικές προσπάθειες για την αποπυρηνικοποίηση της κορεατικής χερσονήσου. «Το θέμα αυτό έχει βρεθεί ψηλά και χαμηλά τόσες πολλές φορές, που είναι δύσκολο να γίνει οποιαδήποτε πρόβλεψη. Η κρυστάλλινη σφαίρα είναι λίγο θολή» σημείωσε χαρακτηριστικά. Εξέφρασε δε την ετοιμότητα του ΟΗΕ, αν του ζητηθεί, να ορίσει ένα διαμεσολαβητή, με τον γενικό γραμματέα να είναι έτοιμος να παράσχει τις καλές του υπηρεσίες.
Ακολουθεί η συνέντευξη του γενικού διευθυντή του γραφείου των Ηνωμένων Εθνών στη Γενεύη Μάικλ Μόλερ στον Δημήτρη Μάνωλη για το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων
Η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας συνέβαλε εν μέρει στην αντιμετώπιση του προσφυγικού στην Ευρώπη. Πώς νομίζετε ότι το θέμα αυτό μπορεί να αντιμετωπιστεί στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών;
Αυτό που βλέπουμε τώρα είναι μόνο ένα μικρό μέρος σε σχέση με αυτό που πιθανότατα θα δούμε τις επόμενες δεκαετίες. Η συμφωνία αυτή απλώς αντιμετώπισε ένα ευρωπαϊκό πρόβλημα, το οποίο θα μπορούσε να είχε αντιμετωπιστεί καλύτερα, λαμβάνοντας ιδιαίτερα υπόψη το γεγονός ότι στο παρελθόν έχουμε αντιμετωπίσει τα ίδια προβλήματα. Αν πάτε πίσω στα τέλη της δεκαετίας του ΄70 ή στις αρχές της δεκαετίας του ΄80, είχαμε σχεδόν το ίδιο πρόβλημα στη Νοτιοανατολική Ασία. Είχαμε boat people, τεράστιο αριθμό ανθρώπων που εγκατέλειπαν τις εστίες τους, είχαμε θανάτους ανθρώπων στην ανοικτή θάλασσα, κλειστές πόρτες, κλειστά σύνορα κ.λπ. Εκείνη την εποχή ο κόσμος κάθισε κάτω και συμφώνησε σε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης. Σε μερικά χρόνια εκατομμύρια άνθρωποι επανεγκαταστάθηκαν με επιτυχία.
Θέσαμε τέλος στην ανάγκη των ανθρώπων να φεύγουν διά θαλάσσης, στη δυστυχία και στους θανάτους στις θάλασσες. Ποτέ δεν κατάλαβα γιατί ορισμένες από τις λύσεις που βρέθηκαν τότε δεν εφαρμόζονται στην τρέχουσα κρίση. Το μεγαλύτερο πρόβλημά μου είναι ότι δεν αρκεί μόνο να εξετάσουμε το πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε σήμερα στην Ευρώπη. Η κλιματική αλλαγή αποτελεί σοβαρή απειλή. Βλέπουμε ήδη και θα δούμε ακόμη περισσότερους ανθρώπους να μετακινούνται. Εάν δεν επιλύσουμε το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής -και δεν φαίνεται να το κάνουμε αυτό σύντομα- δεκάδες, αν όχι εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι θα μετακινηθούν τις επόμενες δεκαετίες. Πρέπει να συζητήσουμε συλλογικά, σε διεθνές επίπεδο, και να βρούμε νέες δομές, νέους νόμους, νέα μέσα για την αντιμετώπιση των μαζικών μετακινήσεων ανθρώπων σε κλίμακα που δεν έχουμε ξαναδεί. Είναι σαφές ότι πολλές από αυτές τις μετακινήσεις θα συμβούν αρχικά σε διαφορετικές περιοχές, αλλά ακόμη και οι περιοχές αυτές θα χρειαστούν βοήθεια. Συνεπώς, εργαζόμαστε πάνω σε αυτό. Υπάρχει πολλή δουλειά που γίνεται πάνω σε δύο σύμφωνα, το ένα για τους πρόσφυγες και το άλλο για τη μετανάστευση τα οποία θα συζητήσουν τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ στο τέλος του έτους. Ελπίζω ότι αυτός θα είναι ο πρώτος, ο θεμέλιος λίθος που θα θέσουμε για περαιτέρω συζητήσεις που θα μας οδηγήσουν σε μία εντονότερη συλλογική προσπάθεια για το μέλλον. Αυτή τη στιγμή κοιτάζουμε μόνο τα επόμενα 2-3 χρόνια.
Είστε ικανοποιημένοι από τον τρόπο με τον οποίο η Ελλάδα αντιμετώπισε το μεταναστευτικό- προσφυγικό;
Ναι. Νομίζω ότι η Ελλάδα έχει υπάρξει εξαιρετικά γενναιόδωρη στον τρόπο με τον οποίο καλωσόρισε τους πρόσφυγες και τους μετανάστες. Νομίζω ότι ο υπόλοιπος κόσμος δεν ήταν τόσο γενναιόδωρος στη βοήθειά του προς την Ελλάδα. Ίσως θα έπρεπε να ήταν λίγο καλύτερος σε αυτόν τον τομέα. Γνωρίζω όμως ότι οι συνάδελφοί μου στην Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και στον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (IOM) καθώς και άλλοι είναι ευγνώμονες για τον τρόπο με τον οποίο η Ελλάδα αντιμετώπισε το ζήτημα αυτό.
Πώς βοηθάει ο ΟΗΕ την Ελλάδα στην αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος; Ποια επιπλέον μέτρα μπορούν να λάβουν τα Ηνωμένα Έθνη για να βοηθήσουν την Ελλάδα;
Τα μέτρα που υλοποιούμε ήδη. Είναι η οικονομική βοήθεια, είναι η ουσιαστική και σε ανθρώπινο δυναμικό βοήθεια που ωθεί και άλλους να παρέχουν χρηματοδότηση.
Πιστεύετε ότι τα μέτρα αυτά είναι επαρκή;
Δεν ξέρω, αλλά συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις, ειδικά όταν μιλάμε για τις χώρες υποδοχής, τα μέτρα δεν είναι, σχεδόν εξ ορισμού, ποτέ επαρκή. Έτσι κάποιος μπορεί πάντα να κάνει περισσότερα. Το πρόβλημα φυσικά είναι ότι, εάν για παράδειγμα κοιτάξετε την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες είναι υπεύθυνη για την παροχή βοήθειας σε πάνω από 60 εκατομμύρια ανθρώπους, κοντά σε 65 εκατομμύρια ανθρώπους στον κόσμο. Επομένως, δεν είναι μόνο η Ελλάδα που χρειάζεται βοήθεια.
Όλοι αναγνωρίζουν ότι η πηγή του προβλήματος των προσφύγων στη Μεσόγειο και ιδιαίτερα στο Αιγαίο είναι η διαμάχη στη Συρία. Πιστεύετε ότι η ειρήνη στη Συρία θα καλυτερεύσει την κατάσταση;
Νομίζω ότι όταν επιτευχθεί η ειρήνη στη Συρία, ασφαλώς και θα καλυτερεύσει η κατάσταση. Για εμένα, όπως και για πολλούς άλλους που ασχολούνται καθημερινά με το ζήτημα αυτό, είναι σαφές ότι οι περισσότεροι από τους Σύρους πρόσφυγες θέλουν να επιστρέψουν σπίτια τους. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που οι περισσότεροι παραμένουν στην περιοχή. Βρίσκονται στην Ιορδανία, στον Λίβανο, στην Τουρκία. Δεν φεύγουν όλοι για να έρθουν εδώ. Η απάντηση στο πρόβλημα είναι υποθετική, διότι τώρα δεν είμαστε ιδιαίτερα κοντά σε οποιαδήποτε μορφή ειρήνης στη Συρία. Ο κόσμος έχει απογοητεύσει τη Συρία, έχει απογοητεύσει την περιοχή, δεν έχει κάνει αρκετά για να πιέσει για μια πολιτική λύση η οποία είναι η μόνη που μπορεί να δώσει τέλος σε αυτή την κρίση. Είναι αρκετά σαφές ότι μία στρατιωτική λύση δεν πρόκειται να το κάνει. Πρέπει να γίνουν περισσότερα. Είναι επίσης ένα θέμα που έχει σχέση με τη συλλογικότερη συνύπαρξη στην περιοχή απ΄ ό,τι συμβαίνει τώρα. Αν οι χώρες τής περιοχής δεν συναντηθούν για να συμφωνήσουν πώς θα συμβάλουν στην επίλυση του προβλήματος της Συρίας σε πολιτικό επίπεδο; Δεν θα έχουμε λύση.
Πώς επηρέασαν οι εξωτερικές παρεμβάσεις στο θέμα της Συρίας, όπως η τουρκική εισβολή και κατοχή στο Αφρίν;
Όλες τους έχουν επηρεάσει την κατάσταση. Όλοι παρεμβαίνουν στη Συρία. Φυσικά, όλοι αυτοί οι διαφορετικοί παράγοντες είχαν και έχουν συνεχή επιρροή, με συνεχείς αλλαγές στις συμμαχίες κ.λπ. Αυτό είναι σαφές. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο λέω ότι αντί να φροντίζει ο καθένας για τη δική του ατζέντα, πρέπει να έρθει στο τραπέζι και να προτείνει μια συλλογική λύση. Αυτό προσπαθούμε να κάνουμε μέσω των συνομιλιών της Γενεύης, της Αστάνα και του Σότσι. Ο συνάδελφός μου Στάφαν ντε Μιστούρα, ειδικός απεσταλμένος για τη Συρία, εργάζεται πάρα πολλές ώρες και είναι διαχρονικά αισιόδοξος και αποφασισμένος να επιτύχει την ειρήνη. Το ίδιο και ο γενικός γραμματέας μας.
Επομένως, δεν βλέπετε στο εγγύς μέλλον λύση στο ζήτημα της Συρίας;
Μία λύση είναι πάντοτε εφικτή. Εξαρτάται πολύ από αυτό που ο κόσμος πρόκειται να αποδεχθεί. Όλο και περισσότερο γίνεται σαφές ότι η επιτόπια στρατιωτική κατάσταση έχει αλλάξει. Ο κόσμος πρέπει να αποδεχτεί αυτό το γεγονός και να το κατανοήσει. Η κατανόηση αυτού του γεγονότος σημαίνει ότι πρέπει να καθίσουν και να μιλήσουν με κάποιους διαμεσολαβητές, όπως ο Στάφαν ντε Μιστούρα και άλλοι, ώστε να βρεθεί μία λύση που ίσως δεν θα είναι αρεστή σε όλους.
Πιστεύετε ότι η απόφαση των ΗΠΑ να αποσυρθούν από τη συμφωνία για το Ιράν θα επιδεινώσει την κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή;
Μειώνει την εμπιστοσύνη σε τέτοιου είδους μελλοντικές συμφωνίες. Συνεπώς, όπως και πολλοί άλλοι, τη βρίσκω λυπηρή. Ιδιαίτερα με δεδομένο ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι πιστεύουν ότι πρόκειται για μια εφαρμόσιμη συμφωνία και ότι πρέπει να διατηρηθεί. Άλλοι εταίροι, η Ρωσία και οι Ευρωπαίοι, η Κίνα καθώς και το Ιράν, είναι πολύ πρόθυμοι να διατηρήσουν τη συμφωνία. Νομίζω ότι έτσι πρέπει να γίνει, στο βαθμό που είναι δυνατόν, γιατί διαφορετικά ο κόσμος μπορεί να επιστρέψει σε μια κούρσα εξοπλισμών.
Οι ΗΠΑ αποφάσισαν να μεταφέρουν την πρεσβεία τους από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ. Η απόφαση αυτή προκάλεσε βίαιες αντιδράσεις. Πώς νομίζετε ότι η κατάσταση μπορεί να αποκλιμακωθεί;
Και οι δύο πλευρές πρέπει να κάνουν ένα βήμα πίσω. Το είδος της βίας που έχουμε δει, απλώς δεν είναι αποδεκτό. Οι προκλήσεις από τη μια πλευρά και η υπερβολική χρήση βίας από την άλλη, αντιτίθεται στο διεθνές δίκαιο και σε κάθε μορφής ηθικό κανόνα. Είναι σαφές ότι το Ισραήλ έχει το δικαίωμα να υπερασπιστεί τα σύνορά του, αλλά το διεθνές δίκαιο θέτει όριο στο τι είναι αποδεκτή χρήση δύναμης σε αυτές τις συγκεκριμένες καταστάσεις. Όλοι πρέπει να κάνουν ένα βήμα πίσω, και στις δύο πλευρές, και να αρχίσουν να συζητούν. Γνωρίζω ότι αυτό είναι εύκολο να το πεις, ιδιαίτερα στην παλαιστινιο- ισραηλινή σύγκρουση που συνεχίζεται εδώ και πολύ καιρό. Όμως η βία γεννά βία. Ο γενικός γραμματέας ζήτησε τη διεξαγωγή ανεξάρτητης έρευνα για το τι συνέβη, έτσι ώστε οι υπεύθυνοι να προσαχθούν στη Δικαιοσύνη. Όπως κάναμε στο παρελθόν, όπως το ίδιο το Ισραήλ έκανε στο παρελθόν σε παρόμοιες καταστάσεις όταν χρησιμοποιήθηκε υπέρμετρη βία. Αυτό είναι το πρώτο βήμα που πρέπει να γίνει.
Είναι εφικτή η ειρήνη στη Μέση Ανατολή μετά τις τελευταίες εξελίξεις; Ποιες πρωτοβουλίες αναμένεται να αναλάβει ο Οργανισμός για να μειώσει τις εντάσεις; Εξακολουθεί να είναι ρεαλιστικό σενάριο η λύση δύο κρατών, με τις δύο χώρες να ζουν ειρηνικά δίπλα-δίπλα;
Είναι καταρχήν η λύση που συμφωνήθηκε εδώ και πολλά χρόνια. Είναι η μόνη βιώσιμη λύση που βρίσκεται στο τραπέζι, και ενδεχομένως στην πορεία η πραγματικότητα στην περιοχή θα αλλάξει τις παραμέτρους αυτής της λύσης. Αλλά μέχρι να υπάρξει μια άλλη λύση, η οποία θα αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης και συμφωνίας των δύο πλευρών και της διεθνούς κοινότητας, αυτή είναι η λύση που πρέπει να ακολουθήσουμε.
Έχετε διατελέσει ειδικός απεσταλμένος του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ για την Κύπρο από το 2006 έως το 2008. Εκτιμάτε ότι οι διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό θα επαναληφθούν; Ποια μαθήματα μπορούμε να πάρουμε από το παρελθόν;
Η τελευταία δέσμη διαπραγματεύσεων προχώρησε περισσότερο και έφερε τις δύο πλευρές πολύ πιο κοντά απ΄ ό,τι στο παρελθόν. Υπάρχει λοιπόν μια αρκετά καλή βάση για να προχωρήσουν ξανά μπροστά. Νομίζω ότι υπήρξε πάλι μια χαμένη ευκαιρία. Οι δύο πλευρές πρέπει να χτίσουν πάνω σε αυτό. Θα ήταν καλό να κάνουμε έναν απολογισμό για να δούμε πού βρισκόμαστε σήμερα στον κόσμο.
Πρώτα απ΄ όλα, κοιτάξτε γύρω σας στην περιοχή και δείτε τα αποτελέσματα που μπορούν να έχουν οι χαμένες ευκαιρίες. Από αυτό μπορούμε να διδαχθούμε μερικά μαθήματα. Ιδιαίτερα σε ένα νησί που, όπως και να το δεις, ζει ειρηνικά. Δείτε επίσης μερικές από τις μελέτες που έγιναν στο παρελθόν, οι οποίες δείχνουν πολύ καθαρά ότι τα οικονομικά οφέλη της επανένωσης θα είναι τεράστια για το νησί και την περιοχή. Ιδιαίτερα σε ένα νησί που το επίπεδο μόρφωσης των κατοίκων του είναι υψηλό, έχει εξαιρετικά καλά αναπτυγμένες υποδομές, μια σημαντική γεωγραφική θέση και μπορεί να γίνει κάτι σαν κέντρο υπηρεσιών της νότιας Μεσογείου. Υπάρχουν τόσα πολλά πλεονεκτήματα για την Κύπρο, που εξακολουθεί να είναι ένα μυστήριο γιατί παραμένει το πρόβλημα και δεν έχει επιλυθεί.
Πιστεύετε ότι τον 21ο αιώνα μπορούμε να μιλήσουμε για εγγυήτριες δυνάμεις ενός ανεξάρτητου κράτους του ΟΗΕ και της ΕΕ, με ξένα στρατεύματα;
Ολόκληρη η Κύπρος είναι μέλος της ΕΕ. Δεν είναι μόνο το ένα της μισό. Το κοινοτικό κεκτημένο έχει ανασταλεί στο Βορρά μέχρι να γίνει η ενοποίηση. Ας βάλουμε λοιπόν εμπρός την ενοποίηση. Δεν μιλώ για άλλες δυνάμεις. Μιλώ για τους ίδιους τους Κύπριους. Και νομίζω ότι πρακτικά όλοι θα τους στηρίξουν αν αποφασίσουν τελικά να το πράξουν. Αυτό είναι ένα πρόβλημα που θα έπρεπε να έχει λυθεί εδώ και πολύ καιρό.
Θεωρείτε ότι η λύση πρέπει να περιλαμβάνει τις εγγυήτριες δυνάμεις;
Ασφαλώς, έτσι προβλέπεται από το δίκαιο. Ωστόσο, μέρος της λύσης είναι επίσης ότι όταν η λύση επιτευχθεί και υπογραφεί, οι εγγυήτριες δυνάμεις αποχωρούν επειδή οι λόγοι για τους οποίους έγιναν εγγυήτριες δυνάμεις δεν υφίστανται πλέον. Υπάρχουν διαχειρίσιμες και λογικές λύσεις για το πρόβλημα. Μιλάμε για ένα νησί περίπου ενός εκατομμυρίου ανθρώπων. Δεν πρόκειται για πυρηνική φυσική.
Όσον αφορά το θέμα της Βόρειας Κορέας, φαίνεται ότι οι σχέσεις της με τις ΗΠΑ εξομαλύνονται. Είστε αισιόδοξος για τις ειρηνευτικές προσπάθειες για την αποπυρηνικοποίηση της κορεατικής χερσονήσου;
Μέχρι τώρα, ναι. Ας δούμε πώς θα εξελιχθεί. Το θέμα αυτό έχει βρεθεί ψηλά και χαμηλά τόσες πολλές φορές, που είναι λίγο δύσκολο να γίνει οποιαδήποτε πρόβλεψη. Η κρυστάλλινη σφαίρα είναι λίγο θολή.
Προσανατολίζεται ο ΟΗΕ να ορίσει ένα διαμεσολαβητή;
Μόνο αν του ζητηθεί. Ο γενικός γραμματέας ήταν πολύ σαφής, είναι έτοιμος να παράσχει τις καλές του υπηρεσίες. Συνομιλεί με όλους τους εταίρους και τα εμπλεκόμενα μέρη, και αν χρειαστεί γι΄ αυτό υπάρχουμε.