Newsroom Η φυγή προς τα εμπρός, πρώτα μέσω της Βουλής για αναθεώρηση του συντάγματος και ύστερα -αν χρειαστεί- με προσφυγή σε πρόωρες εκλογές, αποτελεί μονόδρομο για τον πρωθυπουργό Ζόραν Ζάεφ μετά το «γκρίζο» αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στην ΠΓΔΜ, το οποίο εμφανίζουν ως «μεγάλη νίκη» τόσο ο ίδιος όσο και ο ξένος παράγοντας (Ε.Ε. και ΗΠΑ), τη στιγμή που η εθνικιστική αντιπολίτευση επιχειρεί να καρπωθεί την υψηλή αποχή.
Τον διλημματικό χαρακτήρα που θα έχουν όλα τα επόμενα βήματα για την έγκριση της συμφωνίας των Πρεσπών επισήμανε ο γενικός γραμματέας του NATO Γενς Στόλτενμπεργκ, ο οποίος σημείωσε ότι πρέπει να δοθεί τέλος στη διαφορά της ΠΓΔΜ με την Ελλάδα για το όνομα, προτρέποντας ταυτόχρονα «όλους τους πολιτικούς ηγέτες και τα κόμματα να αδράξουν αυτή την ιστορική ευκαιρία με εποικοδομητικό τρόπο και υπευθυνότητα». Η πόρτα του NATO είναι ανοικτή, πρόσθεσε, όμως πρώτα «όλες οι εθνικές διαδικασίες πρέπει να ολοκληρωθούν».
Σε μια ασυνήθιστη κίνηση μάλιστα, ο γ.γ. του ΝΑΤΟ και ο πρόεδρος του Συμβουλίου της Ε.Ε. Ντ. Τουσκ, με κοινή δήλωση, κάλεσαν τους πολιτικούς στα Σκόπια να εκμεταλλευτούν την ιστορική ευκαιρία, καθώς «οι αποφάσεις που θα λάβουν τις επόμενες μέρες και εβδομάδες θα καθορίσουν την τύχη της χώρας και του λαού τους για πολλές επόμενες γενιές».
Ένα από τα ερωτήματα που ανακύπτουν είναι κατά πόσον προλαβαίνουν να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες αυτές (πρόωρες εκλογές και έγκριση της συμφωνίας από μια νέα κοινοβουλευτική πλειοψηφία, εφόσον αυτή υπάρξει), μέχρι το τέλος του 2018, όπως προβλέπεται από τη συμφωνία των Πρεσπών. Ο πρωθυπουργός Ζόραν Ζάεφ δήλωσε χθες ότι θα χρειαστούν μερικές ημέρες για να εξακριβωθεί αν μπορεί να διαμορφωθεί στη Βουλή μια πλειοψηφία 2/3 (80 βουλευτές) για την έγκριση της συμφωνίας (δηλαδή κατά πόσον θα μπορούσε να εξασφαλίσει τη στήριξη από 10 βουλευτές της αξιωματικης αντιπολίτευσης του εθνικιστικού VMRO – DPMNE, πέραν των δικών του βουλευτών και εκείνων των αλβανικών κομμάτων που στηρίζουν την κυβέρνησή του).
Δεν έχει παρουσιάστεί καμία καλύτερη εναλλακτική λύση από τη συμφωνία με την Ελλάδα, είπε ο Ζόραν Ζάεφ καλώντας όλους να επιδείξουν πολιτική ωριμότητα. Ο ίδιος σημείωσε ότι, εφόσον δεν υπάρξει συναίνεση, είναι εφικτή η διεξαγωγή των πρόωρων εκλογών μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου. Σημειώνεται ότι ο ηγέτης του VMRO – DPMNE Κρίστιαν Μίτσοσκι έκανε λόγο για ήττα της συμφωνίας και της κυβέρνησης Ζάεφ.
Σύμφωνα με τα ανεπίσημα τελικά αποτελέσματα που ανακοινώθηκαν χθες στα Σκόπια, η συμμετοχή ήταν 36,91% καθώς στις κάλπες προσήλθαν 666.743 πολίτες. Το «Ναι» έλαβε 91,46% (609.813 ψήφοι) και το «Όχι» 5,66% (37.700 ψήφοι) ενώ υπήρξαν και 19.221 άκυρα ψηφοδέλτια (2,89%). Ο πρόεδρος της Εκλογικής Επιτροπής Όλιβερ Ντερκόφσκι δήλωσε ότι δεν υπήρξε έγκριση γιατί η συμμετοχή ήταν κάτω του 50%, ενώ τα επίσημα αποτελέσματα θα δημοσιευθούν στην εφημερίδα της κυβερνήσεως εντός δεκαπενθημέρου και θα προωθηθούν στη Βουλή.
Από την πλευρά του ο Πρόεδρος της χώρας Γκεόρκι Ιβάνοφ, που είχε ταχθεί υπέρ του μποϊκοτάζ ακόμα και από το βήμα του ΟΗΕ, χαρακτήρισε χθες το δημοψήφισμα «αποτυχημένο», κάλεσε ωστόσο τη Βουλή να μην πάει κόντρα στη «σιωπηρή πλειοψηφία… στη φωνή εκείνων που είναι υποτιμημένοι και δεν ακούγονται». Η θέση της χώρας είναι στο ΝΑΤΟ και στην Ε.Ε., αλλά με «αξιοπρέπεια, χωρίς πιέσεις, χωρίς δύο μέτρα και δύο σταθμά» πρόσθεσε.
Εκλογικά σενάρια και κατάλογοι
Ένα από τα εκλογικά σενάρια που διακινούνται στα Σκόπια θέλει τον Ζάεφ να κεφαλαιοποιεί τη συμμετοχή των περίπου 666.000 πολιτών στο δημοψήφισμα. Ωστόσο αρκεί μια απλή σύγκριση με το αποτελέσμα των εκλογών του 2016 για να διαπιστωθεί ότι η προχθεσινή συμμετοχή αντιστοιχεί στο άθροισμα των ψήφων που έλαβαν τότε οι Σοσιαλδημοκράτες (437.000) και τα τέσσερα κόμματα των Αλβανοφώνων (210.000), τα οποία μάλλον θα διατηρήσουν τη δύναμή τους στις επόμενες βουλευτικές εκλογές.
Η επόμενη εκλογική αναμέτρηση, όποτε γίνει, θα διεξαχθεί με τους ίδιους καταλόγους που δεν έχουν ανανεωθεί από το 2002 και τους οποίους εκμεταλλεύθηκε η εθνικιστική αντιπολίτευση στην προσπάθειά της να καρπωθεί ποσοστό αποχής μεγαλύτερο από το πραγματικό. Υπολογίζεται ότι 300.000- 400.000 πολίτες έχουν μεταναστεύσει. Ωστόσο το θέμα ήταν γνωστό πριν από την προκήρυξη του μη δεσμευτικού δημοψηφίσματος, ενώ μια νέα απογραφή θα γεννούσε πιθανώς νέα προβλήματα που συνδέονται με το μειονοτικό, δηλαδή με τον ρόλο των αλβανοφώνων. Είναι νωπές οι μνήμες από την αλβανική εξέγερση το καλοκαίρι του 2001 που έφερε την ΠΓΔΜ στα πρόθυρα της διάλυσης, για να ακολουθήσει η Συμφωνία της Αχρίδας, μια δύσκολη άσκηση ισορροπίας στην οποία βασίζεται η σταθερότητα της χώρας και της ευρύτερης περιοχής.
Η αντίδραση των Βρυξελλών
Με κοινή ανακοίνωσή τους οι αρμόδιοι επίτροποι Μογκερίνι και Χαν χαιρέτισαν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ως μια σημαντική επιτυχία και προέτρεψαν το κοινοβούλιο της ΠΓΔΜ να αποφασίσει την έγκριση των συνταγματικών αλλαγών. «Πρόκειται για μία ιστορική ευκαιρία όχι μόνο για τη συμφιλίωση στην περιοχή, αλλά και για την αποφασιστική μετακίνηση της χώρας στην πορεία προς την Ε.Ε. Είναι ευθύνη όλων των πολιτικών και θεσμικών φορέων να ενεργούν στο πλαίσιο των συνταγματικών ευθυνών τους, πέρα από τις πολιτικές γραμμές των κομμάτων. Η Ε.Ε. θα εξακολουθήσει να υποστηρίζει και να συνοδεύει πλήρως τη χώρα, τα θεσμικά όργανά της και όλους τους πολίτες της» υπογράμμισαν οι επίτροποι.
Επιχαίρει η Μόσχα
Η ρωσική διπλωματία δεν έκρυψε την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι φάνηκε να πέφτουν στο κενό -αν δεν έφεραν το αντίθετο αποτέλεσμα- οι παρεμβάσεις των Δυτικών εταίρων και μηχανισμών στα Σκόπια, ενώ επιμένει στη «νομιμότητα» στηρίζοντας έμμεσα την τακτική και τις θέσεις της εθνικιστικής αντιπολίτευσης στα Σκόπια. «Παρακολουθούμε από κοντά και φυσικά πιστεύουμε πως όλες οι διαδικασίες θα πρέπει να παραμείνουν εντός του πλαισίου του νόμου» δήλωσε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ.
Ο Σέρβος Πρόεδρος Α. Βούτσιτς, που επισκέπτεται τη Μόσχα, δήλωσε ότι ορισμένοι φαίνεται να πιστεύουν πως μπορούν να υπονομεύουν και να κάνουν ό,τι θέλουν στα Βαλκάνια, αλλά θα πρέπει να είναι περισσότερο υπεύθυνοι και προσεκτικοί, ενώ διευκρίνισε ότι σέβεται τη συμφωνία μεταξύ Αθήνας και Σκοπίων για το όνομα. Από την πλευρά της η κυβέρνηση της Σόφιας κάλεσε «ολόκληρη την πολιτική ελίτ της Μακεδονίας» να επιδείξει «ωριμότητα» στην επίλυση των δύσκολων προβλημάτων και δήλωσε ότι η Βουλγαρία θα συνεχίσει να στηρίζει τους «αδελφούς» της στην ενταξιακή πορεία τους στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε.
Μεγάλη μερίδα του δυτικού Τύπου επισημαίνει ότι οι πιέσεις της Δύσης δεν ήταν αρκετές για να νικήσουν τους «δισταγμούς» των πολιτών της ΠΓΔΜ και ότι οι επόμενοι μήνες θα είναι καθοριστικοί για το μέλλον της χώρας. Η εφημερίδα «Le Monde» παραθέτει την εκτίμηση που έκανε πριν από την ψηφοφορία ο πανεπιστημιακός Γκόραν Γκεοργκίεφ, πρώην αντιπρόεδρος των Σοσιαλδημοκρατών, για το ενδεχόμενο νέου μπλοκαρίσματος της διαδικασίας: «Θα βρεθούμε και πάλι σε αδιέξοδο. Θα πληγούν όλες οι προοπτικές μεταρρυθμίσεων για τον τερματισμό της διαφθοράς και του πελατειακού κράτους. Οι νέοι θα συνεχίσουν να εγκαταλείπουν τη χώρα. Και, ακόμη χειρότερα, οι Αλβανοί θα αναρωτηθούν τι μπορεί να περιμένουν από αυτήν τη χώρα».
Μετά την αποτυχία των συνομιλιών ανάμεσα στο Κόσοβο και τη Σερβία (για την ανταλλαγή εδαφών και πληθυσμών, του βόρειου Κοσόβου με την κοιλάδα του Πρέσεβο) η επίσκεψη του Κοσοβάρου Προέδρου Χασίμ Θάτσι στη λίμνη Γκάζιβοντε και στο στρατηγικής σημασίας φράγμα της, παρ’ ολίγο να εξελιχθεί σε σοβαρό επεισόδιο, το περασμένο Σάββατο, με την εμπλοκή δυνάμεων του Κοσόβου και του σερβικού στρατού. Η λίμνη βρίσκεται στα «σύνορα» Κοσόβου – Σερβίας και τον έλεγχό της έχει η Τοπική Αυτοδιοίκηση των Σέρβων του βορείου Κοσόβου.