ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Μόνο οι ιδιωτικές εταιρείες ασφάλισης θα προσδοκούν σε οφέλη από ενδεχόμενη μετάβαση της επικουρικής ασφάλισης στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα, αναφέρει στη συνέντευξή του ο καθηγητής Σ. Ρομπόλης. Ωστόσο, όπως ξεκαθαρίζει, από τη μετάβαση δημιουργείται και ένα έλλειμμα που θα πρέπει κάποιος να το πληρώσει και είτε θα είναι οι ασφαλισμένοι είτε οι φορολογούμενοι μέσω του κρατικού κορβανά!
Συνέντευξη
● Διαρκώς επανέρχεται στη συζήτηση για το ασφαλιστικό το μοντέλο Πινοσέτ και προβάλλεται ως η λύση για το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Τελικά ποιο είναι αυτό το μοντέλο;
Πρόκειται για την ατομικότητα ή διαφορετικά, για τους ατομικούς λογαριασμούς (ατομικές μερίδες) στην Κοινωνική Ασφάλιση. Μπορούμε να πούμε ότι παραπλανητικά ανάγεται το συγκεκριμένο μοντέλο στην κοινωνική ασφάλιση. Εμπνευστές του θεωρούνται οι Φρίντμαν-Σβαρτς της Σχολής του Σικάγου. Πρόκειται για μοντέλο που απαιτεί από κάθε άτομο να πληρώνει το ίδιο για την πρόσοδό του, αγοράζοντας πρόσοδο από ιδιωτικές εταιρείες.
Αρα αυτό που συμβαίνει είναι να λειτουργεί ένα σύστημα κεφαλαιοποιητικό ή υπερ-κεφαλαιοποιητικό των τριών πυλώνων, που έρχεται σε ευθεία αντιδιαστολή με το διανεμητικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης που στηρίζεται στην αλληλεγγύη των γενεών.
Το ονομάζουμε μοντέλο Πινοσέτ γιατί εφαρμόστηκε πειραματικά και βίαια στη Λατινική Αμερική και συγκεκριμένα σε Αργεντινή, Χιλή, κ.λπ. κατά την περίοδο της δικτατορίας του Πινοσέτ. Βέβαια, η επιτακτική επιβολή έγινε σε όλο τον πληθυσμό εκτός των στρατιωτικών και των σωμάτων ασφαλείας, που παρέμειναν στη βεβαιότητα του αναδιανεμητικού δημόσιου συστήματος.
● Μιλήσατε για κεφαλαιοποιητικό σύστημα, κάτι που έχει προτείνει και η Νέα Δημοκρατία. Πώς μπορεί να λειτουργήσει στην κοινωνική ασφάλιση;
Μιλάμε για συστήματα που έχουν ως βάση λειτουργίας τους τις χρηματοπιστωτικές αρχές. Πολύ απλά, τα χρήματα που καταβάλλει ο ασφαλισμένος εντάσσονται σε ατομικές μερίδες και επενδύονται σε πραγματικό χρόνο, ενώ αποδίδονται στον ασφαλισμένο κατά τη συνταξιοδότηση.
Ολο αυτό έρχεται σε ευθεία αντίθεση με τα διανεμητικά συστήματα όπου οι εισφορές των σημερινών ασφαλισμένων αξιοποιούνται για την καταβολή των σημερινών συντάξεων. Η πρόταση της αξιωματικής αντιπολίτευσης συνιστά ένα αμιγώς κεφαλαιοποιητικό σύστημα για την επικούρηση, γεγονός που σημαίνει ότι η δημόσια επικουρική ασφάλιση θα είναι αντικείμενο διαχείρισης από τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες.
Ωστόσο η Ν.Δ. προτείνει επιπροσθέτως να ισχύσει αυτό το κεφαλαιοποιητικό σύστημα μόνο για τους νέους ασφαλισμένους. Εδώ εδράζεται και το μεγάλο πρόβλημα, καθότι δημιουργείται ζήτημα με την πληρωμή των σημερινών (1,2 εκατ.) επικουρικών συνταξιούχων, το οποίο θα πρέπει να καλύψει ο κρατικός προϋπολογισμός. Πιο συγκεκριμένα, το κόστος μετάβασης, δηλαδή το ποσό που θα πρέπει να καταβληθεί προκειμένου να πληρωθούν οι επικουρικές συντάξεις που δικαιούται το σύνολο των σημερινών επικουρικών συνταξιούχων, είναι τουλάχιστον 30 δισ. ευρώ. Ωστόσο μακροχρόνια το συνολικό κόστος μετάβασης των σημερινών συνταξιούχων και των σημερινών ασφαλισμένων διαμορφώνεται σε επίπεδο μέχρι και 55 δισ. ευρώ.
● Τελικά ποιος κερδίζει και ποιος είναι ο μεγάλος χαμένος από όλη αυτή την αλλαγή του συστήματος από αναδιανεμητικό σε αμιγώς κεφαλαιοποιητικό;
Οι μόνοι που θα κερδίσουν από όλη αυτή τη διαδικασία είναι οι ιδιωτικές ασφαλιστικές επιχειρήσεις που αποκομίζουν σημαντικά κέρδη από την εκμετάλλευση των εισφορών των ασφαλισμένων πελατών τους. Το κόστος διαχείρισης του αποθεματικού κεφαλαίου και η κερδοφορία των ιδιωτικών επιχειρήσεων θα πληρωθούν τελικά μέσω της συρρίκνωσης του ποσοστού αναπλήρωσης των καταβαλλόμενων συνταξιοδοτικών παροχών.
● Τι μπορούν να κερδίσουν οι νέοι ασφαλισμένοι που θα επιλέξουν την ένταξή τους στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα, αν και εφόσον εγκαθιδρυθεί;
Η αβεβαιότητα του επενδυτικού κινδύνου μαζί με τις μεταβολές και τις διακυμάνσεις των αγορών δεικνύουν ότι ουδείς εκ των ασφαλισμένων μπορεί να προσδοκά σε κέρδη από το το ιδιωτικό κερδοσκοπικό σύστημα των ατομικών μερίδων.
Με μια απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο εύκολα μπορεί κανείς να διαπιστώσει ότι οι καταρρεύσεις στον χρηματοπιστωτικό τομέα σε διεθνές επίπεδο δεν είναι σπάνιο φαινόμενο. Για να μην πάμε παλαιότερα, θα πούμε ότι όταν κατέρρευσε η μετοχή της AIG, της μεγαλύτερης ασφαλιστικής των ΗΠΑ (τον Σεπτέμβρη του 2008 η μετοχή έπεσε μέσα σε λίγες μέρες από τα $70 σε $5,5), οι ΗΠΑ εξαναγκάστηκαν να αναλάβουν το κόστος ασφαλιστικών συμβολαίων ύψους 85 δισ. ευρώ. Το ίδιο χαρακτηριστικό παράδειγμα πτώχευσης ασφαλιστικής εταιρείας στην Ελλάδα αποτελεί η ΑΣΠΙΣ Πρόνοια, που υποσχόταν στα συνταξιοδοτικά και επενδυτικά της προγράμματα εγγυημένη απόδοση 7,5%!
● Μέχρι τώρα οι όποιες αναφορές από καθηγητές ή πολιτικούς αφορούν την επικουρική ασφάλιση. Η κύρια, λένε, θα παραμένει στο αναδιανεμητικό σύστημα. Θα υπάρχουν επιπτώσεις στην κύρια αν αλλάξει το μοντέλο της επικουρικής ασφάλισης;
Θα πρέπει να γνωρίζουν οι ασφαλισμένοι ότι αν ποτέ εισέλθει στη συζήτηση η αλλαγή του μοντέλου σε αμιγώς ανταποδοτικό, είτε υιοθετώντας το σύστημα νοητής κεφαλαιοποίησης, είτε το κεφαλαιοποιητικό, τότε:
α) θα δημιουργηθεί ένα κόστος μετάβασης που προσεγγίζει το επίπεδο των 120 δισ. ευρώ, και β) θα οδηγήσει τους πολίτες που δεν είχαν σταθερό και συνεχόμενο εργασιακό βίο και αξιοπρεπείς αμοιβές σε συντάξεις που θα απειλούν το βιοτικό τους επίπεδο.