Newsroom Ήταν ο καρδινάλιος που υπέγραψε εκ μέρους του Βατικανού, στις 20 Ιουλίου 1933, μαζί με τον τελευταίο καγκελάριο της δημοκρατίας της Βαϊμάρης -και μετέπειτα αντικαγκελάριο του Χίτλερ – Φραντζ Φον Παπέν το αποκαλούμενο «Ραϊχσκονκορντάτ» (Reichskonkordat), τη συμφωνία για το καθεστώς λειτουργίας της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας στην αναδυόμενη ναζιστική Γερμανία.
Η συμφωνία όριζε ρητά ότι στο εξής οι καθολικοί επίσκοποι ήταν υποχρεωμένοι να δίνουν όρκο πίστης στον κυβερνήτη του γερμανικού Ράιχ, ενώ ο καθολικός κλήρος απαγορεύονταν να έχει οποιαδήποτε σχέση με πολιτικά κόμματα. Οι Ναζί επεδίωκαν σαφώς να περιορίσουν την επιρροή της εκκλησίας στην πολιτική διά μέσου του Καθολικού Κεντρώου Κόμματος, ωστόσο ορισμένες πηγές θεωρούν ότι το «Ραϊχσκονκορντάτ» πρόσφερε ηθική νομιμοποίηση στον Χίτλερ.
Η επίσημη θέση έκτοτε του εκκλησιαστικού κατεστημένου ήταν ότι η συμφωνία εκείνη «απέτρεψε να πλήξουν ακόμα μεγαλύτερα δεινά την Καθολική Εκκλησία». Παραμένει όμως γεγονός αδιαμφισβήτητο ότι το Βατικανό έγινε η πρώτη κρατική οντότητα που συνήψε διμερή νομική συμφωνία με το ναζιστικό καθεστώς.
Ο καρδινάλιος που υπέγραψε εξ’ ονόματος του τότε Πάπα Πίου 11ου το «Ραϊχσκονκορντάτ» ήταν ο υπουργός Εξωτερικών του Βατικανού Εουτζένιο Πατσέλι, ο άνθρωπος που θα τον διαδεχόταν έξι χρόνια αργότερα στον παπικό θρόνο -και θα παρέμενε σ’ αυτόν έως το 1958- την ώρα που η Ευρώπη και ο κόσμος εισέρχονταν στην πιο σκοτεινή περίοδο της Ιστορίας: ο Πάπας Πίος 12ος, μια από τις πιο αμφιλεγόμενες και ελάχιστα φωτισμένες από την ιστορική έρευνα ηγετικές μορφές της Καθολικής Εκκλησίας. Όμως το προστατευτικό πέπλο μυστικότητας με το οποίο έχει καλυφθεί η εποχή του Πίου από την Αγία Έδρα πρόκειται σύντομα να αρθεί.
Συγκυρία
Η απόφαση που ανακοίνωσε χθες ο Πάπας Φραγκίσκος για πλήρη άνοιγμα όλων των μυστικών αρχείων του Βατικανού για την περίοδο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, κατά την οποία κυριαρχούν η σιωπή του Πίου και η αποστασιοποίηση της Καθολικής Εκκλησίας από τα γεγονότα που σημάδεψαν ανεξίτηλα την ιστορία της ανθρωπότητας, είναι αναμφισβήτητα ιστορική.
Ωστόσο, η χρονική στιγμή που επιλέγεται να ανακοινωθεί -την ώρα που η Καθολική Εκκλησία σείεται συθέμελα από τις συνταρακτικές αποκαλύψεις για το μέγεθος και το βάθος του πολύπλευρου σκανδάλου παιδεραστίας με πρωταγωνιστές κορυφαίους ιερωμένους-, δημιουργεί εύλογους φόβους ότι θα αποσπάσει και θα στρέψει αλλού την προσοχή της διεθνούς κοινής γνώμης.
Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για μια θαρραλέα κίνηση του Πάπα που ικανοποιεί ένα αίτημα δεκαετιών από ιστορικούς και εκπροσώπους της εβραϊκής κοινότητας. Είναι γνωστό, ότι πολλοί από τους τελευταίους έχουν κατηγορήσει τον Πιο ότι γνώριζε για το Ολοκαύτωμα, αλλά σιωπούσε σκόπιμα αποφεύγοντας να το καταγγείλει.
Το Βατικανό από την πλευρά του ισχυρίζεται πως ο Πίος «εργάστηκε αθόρυβα» στα παρασκήνια για να σώσει Εβραίους και να αποφύγει την επιδείνωση της κατάστασης για πολλούς άλλους περιλαμβανομένων των καθολικών που ζούσαν σε περιοχές της Ευρώπης υπό ναζιστική κατοχή.
«Η Εκκλησία δεν φοβάται την Ιστορία» διακήρυξε ο Πάπας Φραγκίσκος σε ομιλία του χθες προς τους αρχειοφύλακες του Βατικανού, προσθέτοντας πάντως πως η κληρονομιά του Πίου αντιμετωπίστηκε με «κάποια προκατάληψη και υπερβολή». Την απόφασή του χαιρέτισε εκπρόσωπος του ισραηλινού υπουργείου Εξωτερικών καθώς και της Αμερικανοεβραϊκής Επιτροπής (AJC), μίας από τις μεγαλύτερες εβραϊκές οργανώσεις στον κόσμο.
ΠΗΓΗ: avgi.gr