panos_drivas Φανατικούς υποστηρικτές αλλά και πολέμιους συγκεντρώνει νέα οδηγία για τα πνευματικά δικαιώματα στο Διαδίκτυο που εγκρίθηκε από το Ευρωκοινοβούλιο και φιλοδοξεί να εναρμονίσει την ευρωπαϊκή νομοθεσία με τις ανάγκες και τις επιταγές της νέας εποχής. Στη νέα ευρωπαϊκή ντιρεκτίβα αντιτίθενται οι αμερικανικοί διαδικτυακοί κολοσσοί καθώς και η υπέρμαχοι του ελεύθερου χαρακτήρα του Διαδικτύου.
Στον αντίποδα, οι δημιουργοί περιεχομένου που έχουν δει συχνά τα δικαιώματά τους να καταστρατηγούνται από τη διαδικτυακή ασυδοσία των τελευταίων ετών, υποστηρίζουν ότι η οδηγία αυτή μπορεί να βάλει σε τάξη τη διαδικτυακή αναρχία αλλά και να προστατεύσει πιο αποτελεσματικά τα πνευματικά τους δικαιώματα.
1. Τα δύο πιο επίμαχα σημεία της Οδηγίας για τα Πνευματικά Δικαιώματα σχετίζονται με τα Άρθρα 11 και 13.
Το Άρθρο 13 υποχρεώνει τις διαδικτυακές πλατφόρμες να δημιουργούν φίλτρα για την επόπτευση του υλικού που αναρτούν οι χρήστες, προκειμένου να διασφαλίζεται ότι δεν υφίστανται παραβιάσεις πνευματικών δικαιωμάτων. Είναι και το άρθρο που οι επικριτές του υποστηρίζουν ότι επί της ουσίας καταργεί τον ελεύθερο χαρακτήρα του Διαδικτύου.
Το Άρθρο 11 υποχρεώνει τις διαδικτυακές πλατφόρμες που αναρτούν ενημερωτικά, ειδησεογραφικά άρθρα – όπως η Google News, να συνάπτουν σύμβαση άδειας χρήσης του σχετικού υλικού με τον αρχικό εκδότη.
2. Ποιοι είναι οι πιο ωφελημένοι;
Ένας από τους στόχους της συμφωνίας είναι η ενίσχυση της δυνατότητας των κατόχων πνευματικών δικαιωμάτων, κυρίως των δημιουργών όπως οι μουσικοί, οι ερμηνευτές και οι σεναριογράφοι, αλλά και οι εκδότες ειδήσεων και οι δημοσιογράφοι, να διαπραγματευτούν καλύτερες συμβάσεις για τη χρήση των έργων τους που εμφανίζονται σε διαδικτυακές πλατφόρμες.
Στην πράξη, αυτό επιτυγχάνεται καθιστώντας τις διαδικτυακές πλατφόρμες απευθείας υπόλογες για το περιεχόμενο που αναρτάται σε αυτές και παρέχοντας αυτόματα το δικαίωμα π.χ. στους εκδότες ειδήσεων να διαπραγματευθούν συμφωνίες εκ μέρους των δημοσιογράφων τους για τα άρθρα που χρησιμοποιούν οι κόμβοι αναμετάδοσης ειδήσεων. Οι δημιουργοί και οι ερμηνευτές θα μπορούν να διεκδικήσουν πρόσθετες αμοιβές από τους διανομείς που εκμεταλλεύονται τα δικαιώματά τους, όταν η ανταμοιβή που συμφωνήθηκε αρχικά είναι δυσανάλογα χαμηλότερη από τα κέρδη που αποκομίζει ο διανομέας.
3. Στο στόχαστρο οι διαδικτυακοί κολοσσοί
Η ευρωπαϊκή νομοθεσία για τα πνευματικά δικαιώματα είναι παρωχημένη, καθώς χρονολογείται από το 2001, μία εποχή που δεν υπήρχαν ή δεν είχαν γιγαντωθεί πολλά από τα κολοσσιαία ονόματα του χώρου που σήμερα ορίζουν την καθημερινότητά μας. Από την Google, μέχρι το Facebook, το YouTube, το Instagram, και πολλές άλλες υπηρεσίες, πλατφόρμες και εφαρμογές που στηρίζουν σε μεγάλο βαθμό την ύπαρξή τους μέσω της αναπαραγωγής περιεχομένου που υπόκειται σε πνευματικά δικαιώματα, όντως πολλά πράγματα θα μπορούσαν να αλλάξουν.
4. Ποιοι δεν επηρεάζονται από την οδηγία;
Συγκεκριμένες κατηγορίες διαδικτυακού υλικού, όπως τα “memes” και τα “gif” εξαιρούνται από την οδηγία, καθησυχάζοντας τους απλούς χρήστες ότι έτσι καταστρατηγείται και ο δωρεάν χαρακτήρας του Διαδικτύου.
Οι σύνδεσμοι προς ειδησεογραφικά άρθρα, οι οποίοι συνοδεύονται από «μεμονωμένες λέξεις ή πολύ σύντομα αποσπάσματα» θα μπορούν να διαμοιράζονται ελεύθερα, βάσει της οδηγίας. Διευκρινίζεται επίσης ότι η ανάρτηση έργων σε διαδικτυακές εγκυκλοπαίδειες με μη εμπορικό τρόπο, όπως για παράδειγμα στη Wikipedia, ή πλατφόρμες ανοιχτού («open source») λογισμικού, όπως το GitHub, θα εξαιρούνται αυτόματα. Οι καινοφυείς πλατφόρμες θα υπόκεινται σε ελαφρύτερες υποχρεώσεις από αυτές που θα έχουν οι πιο γνωστές.
Η συμφωνία στοχεύει να διευκολύνει τη χρήση υλικού που προστατεύεται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για ερευνητική χρήση μέσω εξόρυξης κειμένου και δεδομένων, καταργώντας έτσι ένα σημαντικό ανταγωνιστικό μειονέκτημα που αντιμετωπίζουν οι Ευρωπαίοι ερευνητές. Τονίζεται δε ότι οι περιορισμοί χρήσης πνευματικής ιδιοκτησίας δεν θα εφαρμόζονται όσον αφορά υλικό που χρησιμοποιείται για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Τέλος, η οδηγία επιτρέπει επίσης τη δωρεάν χρήση προστατευόμενου περιεχομένου για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Έργα που δεν είναι πλέον διαθέσιμα στο εμπόριο μπορούν να χρησιμοποιηθούν ελεύθερα σε περίπτωση που δεν υφίσταται κάποιος οργανισμός για τη συλλογική διαχείρισή τους για να εκδοθεί σχετική άδεια.
5. Αλλάζουν όλα λοιπόν στο Ίντερνετ;
Προς το παρόν δεν αλλάζει τίποτα ακόμα. Η οδηγία θα πρέπει πρώτα να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προκειμένου να γίνει νόμος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ακόμη και τότε όμως, τα κράτη – μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους δύο χρόνια για να εναρμονίσουν την εθνική τους νομοθεσία στα νέα δεδομένα. Πράγμα που σημαίνει ότι – στην καλύτερη των περιπτώσεων – τίποτα απολύτως δεν πρόκειται να αλλάξει πριν από το 2021.