panos_drivas Τι δουλειά έχει ένας φιλόσοφος με το ποδόσφαιρο; Ο Σάιμον Κρίτσλεϋ φρόντισε να απαντήσει μέσα από τις σελίδες του βιβλίου «Τι σκεφτόμαστε όταν σκεφτόμαστε το ποδόσφαιρο;» (what we think adout when we think adout football»), αλλά επίσης κατάφερε με το δικό του μοναδικό τρόπο να το εξηγήσει μιλώντας στο ΑΠΕ ΜΠΕ. Ο 59χρονος Άγγλος με καταγωγή από το Λίβερπουλ, είναι καθηγητής Φιλοσοφίας στο «New School for Social Research» της Νέας Υόρκης, όπου διευθύνει από το 2014 το πρόγραμμα Αρχαίων Ελληνικών Σπουδών και μέλος του ΔΣ Ιδρύματος Ωνάση και επιμελητής περιεχομένου στη στήλη φιλοσοφίας «The stone» στους New York Times.
Η σχέση του με το ποδόσφαιρο δεν είναι σίγουρα τυχαία, αλλά ριζωμένη στο χρόνο, σημαντική, μοναδική. Φανατικός φίλαθλος της Λίβερπουλ, αποποιείται την ουδετερότητα, στην συγγραφή αλλά και την τοποθέτηση, παρακολουθώντας την αγαπημένη ομάδα του, με χαρακτηριστική αφοσίωση, κάθε Σαββατοκύριακο, 5.289 χιλιόμετρα μακριά από το «Anfield».
Παρατηρητής-θεατής του ποδοσφαίρου μέσα στο φυσικό του χώρο (γήπεδο), συνεχίζει να το ακολουθεί και να το καταγράφει έξω από αυτό, στην κοινωνία, την οικονομία, την πολιτική, δίνοντας του μία άλλη διάσταση:
«Το ποδόσφαιρο μπορεί να είναι η άλλη εικόνα της Ευρώπης», είπε στο ΑΠΕ ΜΠΕ, όταν η κουβέντα από την μπάλα…κύλησε στην πολιτική, φτάνοντας στις επερχόμενες κρίσιμες Ευρωεκλογές.
Ο Σάιμον Κρίτσλεϋ δεν έχει τη δική του κριτική ή ερμηνευτική μέθοδο που θα τον κατέτασσε στους φιλοσόφους της εποχής μας, αν και αυτός είναι ο συχνότερος όρος που χρησιμοποιείται για τις συστάσεις του.
Και επειδή ακριβώς το ποδόσφαιρο έχει να κάνει με πολλά περισσότερα πράγματα από μία μπάλα, η συζήτηση μαζί του, δίνει απαντήσεις, δημιουργεί ερωτήσεις-αναζητήσεις, προβληματίζει, και εντέλει προκαλεί.
Μιλώντας για την Ευρώπη και τον εθνικισμό, την Ελλάδα, το Brexit, τους χούλιγκανς, τον θρίαμβο του EURO 2004 και φυσικά για… ποδόσφαιρο.
- Τελικά, τι πραγματικά μπορεί να σκεφτόμαστε όταν σκεφτόμαστε το ποδόσφαιρο;
«Τον χρόνο, τον χώρο, λόγια, αξίες, λέξεις, αγάπη, ποίηση, συναισθηματα, εμπειρίες, τα πάντα», λέει χαμογελώντας ο Κρίτσλεϋ ξεκινώντας την κουβέντα στον χώρο του βιβλιοπωλείου Πατάκη στην Αθήνα.
- Γιατί το ποδόσφαιρο, γιατί όχι κάποιο άλλο άθλημα;
«Το ποδόσφαιρο δίνει μία απίστευτη αίσθηση συμμετοχής. Είναι μία μοναδική εμπειρία στο χώρο και στο χρόνο. Δημιουργεί σχέσεις, αλληλεπίδραση. Ενώ για παράδειγμα στο μπάσκετ υπάρχει συνεχής εξέλιξη στο σκορ, το ποδόσφαιρο περιμένει για τη μαγική στιγμή που θα συμβεί κάτι, παρακολουθεί και περιμένει το ωραίο. Το ποδόσφαιρο είναι ένα πραγματικό παράθυρο. Είναι ένα παιχνίδι που μας κάνει χαρούμενους, αλλά ταυτόχρονα μας εξοργίζει. Ο Ιταλός Τζιάνι Μπρέρα θεωρούσε πως ένας αγώνας που λήγει με 0-0 είναι ιδανικός, καθώς οι ομάδες παίζουν ένα είδος παρτίδας σκάκι, ακυρώνοντας ή μία την άλλη, φτάνοντας στην ισορροπία και την αρμονία», εξηγεί στο ΑΠΕ ΜΠΕ ο 59χρονος Άγγλος.
- Και γιατί Λίβερπουλ;
«Γιατί είναι η μεγαλύτερη ομάδα. Κατάγομαι από το Λίβερπουλ και όπως όλη η οικογένειά μου, μεγάλωσα μέσα σε μία φανατική αφοσίωση στη Λίβερπουλ, πιστεύοντας πως όχι μόνο η ομάδα ήταν πολύ καλή αλλά είχε ιδιαίτερους φιλάθλους και κουλτούρα. Η γιαγιά μου φορούσε στο πέτο της πάντα το σηματάκι της Λίβερπουλ, ήταν Λίβερπουλ ο πατέρας μου, είναι ο υιός μου. Και ελπίζω ο υιός μου να κάνει παιδιά που θα γίνουν επίσης οπαδοί της Λίβερπουλ. Η μόνη θρησκευτικού τύπου δέσμευσή μου, αφορά αυτήν την ομάδα και ο Μπιλ Σάνκλι είναι το ίνδλαμα των παιδικών μου χρόνων».
Που είναι χωρίς πρωτάθλημα στην Αγγλία για 29 χρόνια.
«Νομίζω δεν είναι τυχαίο, υπήρχαν λόγοι και αυτό με κάνει να πονάω λιγότερο. Όμως αυτή θα είναι η δική μας στιγμή. Θα πάρουμε το πρωτάθλημα».
- Και το Champions League;
«Αυτό είναι κάτι άλλο. Έχουμε επικεντρωθεί στο πρωτάθλημα, αυτός είναι ο στόχος μας και αυτό θα καταφέρουμε», τόνισε με βεβαιότητα στο ΑΠΕ ΜΠΕ ο Σάιμον Κρίτσλεϋ, που μέσα στις σελίδες του βιβλίου του θυμήθηκε πως το 1988, όταν ολοκλήρωνε τη διδακτορική του διατριβή, του σύστηναν να συγκρατηθεί και να μην την αφιερώσει στον θρύλο της Λίβερπουλ, Κένι Νταλγκλίς.
Πρόσφατα ο Γουέιν Ρούνεϊ, πρώην παίκτης της Έβερτον, που συνεχίζει πλέον παίζοντας μπάλα στα γήπεδα των ΗΠΑ, παραδέχθηκε ότι δεν μπορεί να ανεχθεί την ιδέα, πως η Λίβερπουλ θα κατακτήσει τον τίτλο στην Premier League. Είναι πολλοί εκείνοι που αναρωτιούνται, τι είναι αυτό άραγε που κάνει έναν φίλαθλο ή ακόμη όπως διαπιστώνει κάποιος, έναν παίκτη να χαίρεται περισσότερο με την ήττα της μισητής αντιπάλου του, παρά με τη νίκη της δικής του ομάδας;
«Στο ποδόσφαιρο υπάρχει αντιπαλότητα. Ο Ρούνεϊ το είπε επειδή δεν θέλει την Λίβερπουλ, είναι ένας από την Έβερτον. Μισώ την αντιπαλότητα, αλλά υπάρχει. Εγώ παραδέχομαι ότι δεν αντέχω την Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Όμως την ίδια στιγμή μπορώ να πω ότι αγαπώ τον Τζορτζ Μπεστ και το παιχνίδι του, αν και αγωνίστηκε με την Μάντσεστερ Γιουνάτεντ. Όταν η αγάπη για την ομάδα καταλήγει σε δογματισμό, χάνεται το νόημα του ποδοσφαίρου», σημείωσε στο ΑΠΕ ΜΠΕ ο Κρίτσλεϋ.
Ολοένα και περισσότερο, το ποδόσφαιρο δείχνει να έχει χάσει τον χαρακτήρα, τον αυθορμητισμό, την ομορφιά, την χαρά, δείχνοντας να κερδίζουν θέση η ταχύτητα και η δύναμη.
«Στο παρελθόν όλα ήταν καλύτερα απ΄ ότι τώρα το μέλλον. Αλλάζουν τα πράγματα και μαζί τους και το ποδόσφαιρο. Τελικά όμως θα είναι πάντα ένα παιχνίδι με 22 παίκτες και μία μπάλα. Παραμένει επίσης μία υπόθεση συλλογική», τόνισε στο ΑΠΕ ΜΠΕ ο Σάιμον Κρίτσλεϋ, που έχει γράψει επίσης «το βιβλίο των νεκρών φιλοσόφων», «Σημειώσεις περί αυτοκτονίας», για την αισθητική και τον Ντέιβιντ Μπάουι («Bowie», 2014), το χιούμορ και τον Λεβινάς και το 2017 αυτό το βιβλίο για το ποδόσφαιρο.
Στις ημέρες μας ο ποδοσφαιριστής είναι κάτι περισσότερο από αυτό που είναι, ένας σταρ που προπονείται, παίζει, προωθεί καταναλωτικά προϊόντα, που υποτίθεται τον βοηθούν στην επιτυχία. Υπάρχει άραγε…θέση σε αυτόν τον παράλογο κόσμο και για σκλάβους δισεκατομμυριούχους;
«Ναι υπάρχουν, αλλά είναι λίγοι. Όπως λίγοι είναι αυτοί που κερδίζουν τόσα πολλά χρήματα, λίγοι εκείνοι που ….πουλάνε τον εαυτό τους. Έτσι κι αλλιώς πάντως το ποδόσφαιρο είναι απολύτως εμπορευματοποιημένο».
Αφήνοντας την μπάλα να κυλήσει, φτάνουμε από το ποδόσφαιρο στην πολιτική, που όπως και ο ίδιος παραδέχεται «το ποδόσφαιρο είναι πολιτική, τα πάντα είναι πολιτική». Ζητούμενο οι επερχόμενες Ευρωεκλογές, η άνοδος της ακροδεξιάς, ο εθνικισμός, ο ρατσισμός. Πως είναι και πως θέλουμε να είναι η Ευρώπη;
«Θα συνεχίσω με την μπάλα, λέγοντας ότι το ποδόσφαιρο μπορεί να είναι η άλλη εικόνα της Ευρώπης. Το ποδόσφαιρο και η μοναδική του ικανότητα να ενώνει, να απαιτεί συνεργασία, που δεν ξεχωρίζει. Όχι βέβαια το ποδόσφαιρο που είδαμε πρόσφατα στο Μαυροβούνιο με τις ρατσιστικές κραυγές στους μαύρους Άγγλους ποδοσφαιριστές. Ξεκίνησε ήδη έρευνα από την UEFA και θα υπάρξει ποινή. Θα πω ότι είναι διαφορετικό να ταυτίζεσαι με ένα σύλλογο και άλλο με μία εθνική ομάδα. Εγώ για παράδειγμα υποστηρίζω την Λίβερπουλ με πάθος, αποθεώνω τον Σαλάχ που είναι Αιγύπτιος και μουσουλμάνος.
Όπως χάρηκα την Βραζιλία του 1970 και θυμάμαι τον εαυτό μου να φοράει μία φανέλα της σε ηλικία 10 ετών, το ίδιο απόλαυσα και την συντριβή της με 7-1 από την Γερμανία στο Μουντιάλ 2014. Μου άρεσε που οι Γερμανοί έφτασαν απλά, με σχέδιο στη νίκη, έκαναν ένα έργο είκοσι χρόνων για να φτάσουν σε αυτή την επιτυχία. Και αυτό είναι σημαντικό. Όμως θυμάμαι και το Μουντιάλ της Γαλλίας το 1998. Αυτή η ομάδα, η Γαλλία έπαιξε μεγάλο ρόλο να κάνει τους Γάλλους έρθουν πιο κοντά και να αναρωτηθούν:» ποια είναι η Γαλλία;». Γόνοι μεταναστών, μαύροι και λευκοί μαζί στην χαρά στην αποθέωση», είπε στο ΑΠΕ ΜΠΕ ο Σάιμον Κρίτσλεϋ, που στις σελίδες του βιβλιου του γράφει ότι το πολιτικό αντίστοιχο του ποδοσφαίρου είναι ο σοσιαλισμός.
- Το Brexit;
«Η Premier League είναι το πιο ισχυρό πρωτάθλημα στον κόσμο. Σίγουρα θα επηρεαστεί. Δεν ξέρω, είμαι απαισιόδοξος όχι περισσότερο για τη μπάλα, αλλά για τη ζωή».
Η αναφορά στον Ζινεντίν Ζιντάν, αποτελεί αφορμή για την συνέχεια. Την κεφαλιά του Γάλλου στον Ιταλό Ματεράτσι, «δε με ενόχλησε καθόλου, το αντίθετο», θα πει στην διάρκεια της συζήτησης, και βέβαια το σύνηθες ερώτημα, Μέσι ή Κριστιάνο Ρονάλντο, Πελέ ή Μαραντόνα, Κρόιφ, Ζιζού…
«Μέσι σίγουρα», απαντά χωρίς δεύτερη σκέψη. «Είναι ο καλύτερος. Αποκαλύπτει μία ειδική στάση στον χώρο και τον χρόνο. Και Πελέ. Ο Κρόιφ ήταν μοναδικός, όπως και ο Ζιντάν. Ο Μέσι είναι ο καλύτερος όλων των εποχών. Είναι πραγματικά ένας παίκτης όπως συνηθίζουν να λένε playstation. Αν και επιμένω να αναφέρω το ποδόσφαιρο σαν μία πραγματικότητα, δεν με συγκινεί το παιχνίδι στο internet. Όσο για εκείνους που αμφιβάλουν σχετικά με τις συγκρίσεις παικτών σε διαφορετικές εποχές, τότε έρχεται η στατιστική, οι αριθμοί. Σίγουρα το ποδόσφαιρο έχει αλλάξει. Τώρα γίνεται καλύτερη προπόνηση, υπάρχουν μέσα, οι παίκτες δεν πίνουν δεν καπνίζουν, γυμνάζονται. Κοιτάξτε τον Κριστιάνο Ρονάλντο. Είναι 34 ετών, είναι σε εκπληκτική κατάσταση, δείχνει σαν ένα παίκτη που έχει το μέλλον μπροστά του», παρατήρησε.
Η σχέση του Σάιμον Κρίτσλεϋ με την Ελλάδα, είναι μεγάλη. Έχει φίλους, όμορφες σχέσεις, αναμνήσεις και αρκετά μεταφρασμένα βιβλία.
«Αγαπώ την Ελλάδα, την χώρα και τους ανθρώπους της. Παρακολούθησα τη νίκη της Ελλάδας στο EURO 2004. Ήταν πραγματικά κάτι υπέροχο».
«Ένα θαύμα με Γερμανό προπονητή, θα έλεγα ένα οργανωμένο θαύμα», πρόσθεσε ο Σάιμον Κίρτσλεϋ, που μιλώντας για το πώς θα μπορούσε η χώρα μας να αντιμετωπίσει φαινόμενα βίας (κάτι που επισημάνθηκε στην διάρκεια συζήτησης στην παρουσίαση του βιβλίου του) είπε: «Χρειάζεται μία προσεκτική προσέγγιση και κανόνες».
Η ώρα περνάει γρήγορα. Ευχάριστα. Ιδιαίτερα όταν ένας φιλόσοφος έχει αποφασίσει να γράψει αλλά και να μιλήσει για το ποδόσφαιρο.
- Τελικά πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι ή απαισιόδοξοι;
Χαμογελά, σκέφτεται για λίγο και λέει, επαναλαμβάνοντας: «Πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι για το ποδόσφαιρο και απαισιόδοξοι για τη ζωή…».