ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Έντονη ανησυχία προκαλεί στην κυβέρνηση και στην ελληνική διπλωματία το διπλό μήνυμα που έφθασε από την Ουάσιγκτον λίγες μόλις ημέρες μετά τις αμερικανικές εκλογές και τη νίκη του Τζο Μπάϊντεν. Ενώ η Αθήνα ανακουφίστηκε από την επικράτηση του υποψηφίου των Δημοκρατικών και την ήττα του Ντόναλντ Τραμπ που προκλητικά στήριξε το καθεστώς Ερντογάν, δύο περιστατικά των τελευταίων ημερών προκαλούν έντονο προβληματισμό, σε συνδυασμό με την κλιμάκωση της προκλητικότητας της Τουρκίας με τις νέες Navtex (νοτίως του Καστελορίζου και στο βόρειο Αιγαίο), μαζί με την απαίτηση για την αποστρατικοποίηση νησιών του Αιγαίου.
Το ερώτημα είναι εάν ο συνδυασμός των δηλώσεων στενού συνεργάτη του Τζο Μπάϊντεν και η έκθεση του Στέϊτ Ντιπάρτμεντ για τον ελληνικό εναέριο χώρο που ακολούθησε συνιστούν αλλαγή της στρατηγικής των ΗΠΑ σχετικά με τα ελληνοτουρκικά, ή μεμονωμένες αναφορές. Ωστόσο, αποτελούν αρνητικές εξελίξεις που δικαίως προκαλούν έντονο προβληματισμό στην Αθήνα.
Το πρώτο περιστατικό αφορά στις δηλώσεις που έκανε σε διαδικτυακή συζήτηση που οργάνωσε το ΕΛΙΑΜΕΠ ο σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής της καμπάνις Μπάϊντεν, Μάϊκλ Κάρπεντερ, ο οποίος προαλείφεται για ρόλο-κλειδί στο Στέϊτ Ντιπάρτμεν ή τον Λευκό Οίκο. Ο κ. Κάρπεντερ κατέστησε σαφές πως οι ΗΠΑ πρέπει να ασκήσουν πίεση στον Ταγίπ Ερντογάν για αποκλιμάκωση της έντασης, αρνήθηκε, όμως, οιαδήποτε δέσμη κυρώσεων στην Τουρκία για τους s400 και τις εν γένει προκλήσεις στην ανατολική Μεσόγειο. Παράλληλα απέρριψε την πρόταση του Εμανουέλ Μακρόν για την αναστολή της τελωνειακής ένωσης της ΕΕ με την Τουρκία ως μέσο πίεσης στην Αγκυρα.
Αναλυτικά, όπως ανέδειξε το libre.gr, ο Μάϊκλ Κάρπεντερ τόνισε:
Ο Μάικλ Κάρπεντερ, Managing Director στη δεξαμενή σκέψης Penn Biden Center και εξωτερικός σύμβουλος επί θεμάτων εξωτερικής πολιτικής στην εκστρατεία του νεοεκλεγέντος προέδρου Τζο Μπάιντεν επισήμανε, μιλώντας στη διαδικτυακή συζήτηση του ΕΛΙΑΜΕΠ με τίτλο “Οι σχέσεις ΕΕ-ΗΠΑ μετά τις αμερικανικές εκλογές: Μία Επανεκκίνηση;”, πως η Τουρκία συμπεριφέρεται ανεύθυνα και όχι ως σύμμαχος και αυτό είναι ένα γεγονός που θα το δει η νέα κυβέρνηση Μπάιντεν.
Η Τουρκία που είναι σύμμαχος του ΝΑΤΟ συμπεριφέρεται ανεύθυνα και επιθετικά, υποσκάπτοντας τις προσπάθειες του ΝΑΤΟ, είπε ο σύμβουλος του νεοεκλεγέντος προέδρου Τζο Μπάιντεν.
Πολλά από τα θέματα που έχουν να κάνουν με την τουρκική προκλητικότητα θα πρέπει να τα λύσουμε σε συνεργασία με την ΕΕ, τόνισε ο Μάικλ Κάρπεντερ παραδεχόμενος πως η διεθνής κοινότητα βρέθηκε πολύ κοντά σε μία πολεμική σύρραξη Ελλάδας Τουρκίας.
Ο Μάικλ Κάρπεντερ τάχθηκε υπέρ της άσκησης πίεσης προς την Τουρκία και εξήγησε πως Ηνωμένες Πολιτείες και Ευρώπη μαζί έχουν τρόπους να πιέσουν την Τουρκία να αλλάξει συμπεριφορά. Η Τουρκία στηρίζεται στην ανοιχτή οικονομία και αυτό μας δίνει το πλεονέκτημα έναντι της Τουρκίας, είπε.
Δεν συμφώνησε όμως με τις θέσεις του Εμανουέλ Μακρόν, που ζητά να παγώσουν οι συζητήσεις με την Τουρκία για την αναβάθμιση της Τελωνειακής Σύνδεσης ,ούτε με την επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία. Ο σύμβουλος του Τζο Μπάιντεν εξήγησε πως έχουν τρόπο να πιέσουν την Τουρκία χωρίς να επιβάλλουν κυρώσεις που μπορεί να οδηγήσουν στην κατάρρευση της τουρκικής οικονομίας.
Ο Managing Director της δεξαμενής σκέψης Penn Biden Center τόνισε πως ούτε η Γαλλία μπορεί να το κάνει μόνη της, ούτε η Γερμανία ούτε οι ΗΠΑ και πρέπει να υπάρξει καλός συντονισμός και συνεργασία, γιατί, όπως είπε, δεν μπορεί το ένα μέλος να απειλεί ένα άλλο μέλος.
Η έκθεση του Στέϊτ Ντιπάρτμεντ
Το δεύτερο περιστατικό αφορά την έκθεση του Στέϊτ Ντιπαρτμεντ.
Συγκεκριμένα, στην έκθεση αναφέρεται ότι οι λόγοι που αυτό καθίσταται αδύνατο για την κυβέρνηση των ΗΠΑ, είναι οι ακόλουθοι:
1) Η Ελλάδα διεκδικεί εναέριο χώρο που επεκτείνεται έως και 10 ναυτικά μίλια και χωρικά ύδατα μέχρι και έξι ν.μ.. Με βάση το Διεθνές Δίκαιο, ο εναέριος χώρος μίας χώρας συμπίπτει με τα χωρικά της ύδατα. Γι’ αυτό οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν εναέριο χώρο μέχρι και 6 ν.μ. σύμφωνα με τα χωρικά ύδατα. Η Ελλάδα και οι ΗΠΑ δεν έχουν την ίδια άποψη για την έκταση του ελληνικού εναερίου χώρου.
2) Παρόλο που η Ελλάδα διεκδικεί μέχρι και 6 ν.μ. χωρικά ύδατα στο Αιγαίο, η χώρα και οι γείτονές της δεν έχουν συμφωνήσει σε συνοριακή οριοθέτηση σε εκείνες τις περιοχές όπου αλληλοεπικαλύπτονται τα νόμιμα θαλάσσια δικαιώματά τους. Η απουσία μιας τέτοιας οριοθέτησης σημαίνει ότι δεν υπάρχει μια ξεκάθαρη εικόνα σε ό,τι αφορά την έκταση των χωρικών υδάτων της Ελλάδας και τον αντίστοιχο εναέριο χώρο στις περιοχές αυτές, καθιστώντας αδύνατη οποιαδήποτε αξιολόγηση των συνολικών παραβιάσεων.
Οι ΗΠΑ παροτρύνουν την Ελλάδα και την Τουρκία να επιλύσουν τα εκκρεμή διμερή ζητήματα σε ό,τι αφορά τα θαλάσσια σύνορά τους με ειρηνικό τρόπο και με βάση το Διεθνές Δίκαιο.
Ενδεικτική της ανησυχίας η απάντηση διπλωματικών πηγών του ΥΠΕΞ
Συγκεκριμένα αναφέρουν:
«Αναφορικά με την έκθεση του Αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών, η οποία διαβιβάστηκε στο Αμερικανικό Κογκρέσο, στο πλαίσιο των διατάξεων του «Eastern Mediterranean Security and Energy Partnership Act» και που σημειωτέον απεστάλη στο Κογκρέσο πριν από περίπου 8 μήνες (στις 18 Μαρτίου 2020), επισημαίνεται ότι τα όρια των Ελληνικών χωρικών υδάτων, όπως και τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας είναι ξεκάθαρα καθορισμένα εδώ και χρόνια στη βάση του συμβατικού και του εθιμικού διεθνούς δικαίου και δεν τυγχάνουν ουδεμίας αμφισβήτησης.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Συγκεκριμένα, όσον αφορά το Νοτιο-Ανατολικό Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, τα θαλάσσια σύνορα έχουν καθορισθεί από τη συμφωνία Ιταλίας-Τουρκίας που υπογράφηκε στην Άγκυρα στις 4 Ιανουαρίου 1932, καθώς και το πρακτικό που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της εν λόγω συμφωνίας και υπεγράφη στην Άγκυρα στις 28 Δεκεμβρίου 1932. Η Ελλάδα, ως διάδοχο κράτος, βάσει της συνθήκης των Παρισίων του 1947, απέκτησε την κυριαρχία επί των Δωδεκανήσων χωρίς καμία αλλαγή στα θαλάσσια σύνορα, όπως αυτά είχαν συμφωνηθεί μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας.
Αναφορικά με τα θαλάσσια σύνορα στη Θράκη (μέχρι το σημείο σε απόσταση τριών ναυτικών μιλίων από το Δέλτα του Έβρου), αυτά ορίσθηκαν από τη Συνθήκη της Λωζάνης του 1923 και το Πρωτόκολλο των Αθηνών του 1926.
Τέλος, αναφορικά με τα θαλάσσια σύνορα μεταξύ των ανωτέρω δύο περιοχών (από Θράκη έως Δωδεκάνησα), όπου τα χωρικά ύδατα της Ελλάδας και της Τουρκίας τέμνονται, τα θαλάσσια σύνορα ακολουθούν τη μέση γραμμή μεταξύ των ελληνικών νήσων και νησίδων και των απέναντι τουρκικών ακτών.
Τα εξωτερικά σύνορα της Ελλάδας, συμπεριλαμβανομένων των χωρικών της υδάτων, τα οποία έχουν αποτυπωθεί επανειλημμένως, αποτελούν ταυτόχρονα και εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.»
Σεραφείμ Κοτρώτσος
Φωτό επάνω: BURLINGTON, IA – AUGUST 07: Former Vice President Joe Biden delivers remarks about White Nationalism during a campaign press conference on August 7, 2019 in Burlington, Iowa. (Photo by Tom Brenner/Getty Images)