Newsroom Team Η σύνοδος της … «ξεπέτας» ,σε ότι αφορά την Τουρκία. Και με μόνους κερδισμένους τον Ερντογάν και τους Ευρωπαίους προστάτες του, με πρώτο το Βερολίνο. Σε τίτλους κάπως έτσι περιγράφουν οι σημαντικότερες ευρωπαϊκές εφημερίδες την τηλεσύνοδο κορυφής της 25ης Μαρτίου.
του Μιχάλη Ψύλου
Ανήμερα της επετείου για τα 200 χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης. Τρεις μήνες μετά την σύνοδο του Δεκεμβρίου -θυμηθείτε τους τίτλους τότε κάποιων εφημερίδων -περιμέναμε ότι οι 27 Ευρωπαίοι ηγέτες θα ασχοληθούν επιτέλους σοβαρά με τις προκλήσεις της Αγκυρας εναντίον δύο εταίρων-της Ελλάδας και της Κύπρου-αλλά και την ωμή παραβίαση κάθε έννοιας κράτους δικαίου στην Τουρκία από τον όλο και πιο αυταρχικό Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντιγάν. Φευ! «Για περισσότερες από πέντε ώρες, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων συζήτησαν το ζήτημα που εξακολουθεί να κυριαρχεί στην Ευρώπη: Την εκστρατεία των εμβολιασμών, που προχωρά πολύ αργά» γράφει η γερμανική Tagesschau. Και σωστά. Ουδείς αμφιβάλει ότι προέχει η ζωή εκατομμυρίων Ευρωπαίων, καθώς η Κομισιόν τα έχει κάνει μπάχαλο με τα εμβόλια. Ηταν αναμενόμενο λοιπόν , το θέμα της Τουρκίας το οποίο υποτίθεται θα ήταν το κύριο , να πήγε …αδιάβαστο. Είναι ζήτημα αν ασχολήθηκαν πάνω από μισή ώρα οι 27. Απλά συμφώνησαν τελικά με την έκθεση του επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Ζοζέπ Μπορέλ για την «θετική ατζέντα» των ευρω-τουρκικών σχέσεων. Και αποφάσισαν να δώσουν χειροπιαστά πράγματα στην Τουρκία, ζητώντας απλώς σε αντάλλαγμα από τον Ερντογάν να πάψει να είναι ο…εαυτός του. Ως τον Ιούνιο δηλαδή και την επόμενη σύνοδο κορυφής. Μετά βλέπουμε. Το παιγνίδι της γάτας με το ποντίκι που παίζεται στις συνόδους κορυφής από τον περασμένο Σεπτέμβριο. Γιατί η γάτα δεν έχει πρόθεση να φάει το ποντίκι. Αλλά το αφήνει ανενόχλητο να κατατρώει τις ευρωπαϊκές αρχές και αξίες ,αλλά και τους «δεδομένους» εταίρους, που δεν διαμαρτύρονται! Ποια ήταν ακριβώς η απόφαση της ΕΕ για την Τουρκία; Ποιο μήνυμα έστειλε στην Αγκυρα; «Οι χώρες της ΕΕ προσεγγίζουν την Τουρκία» γράφει η Frankfurter Allgemeine Zeitung. «Αν και τα κράτη της ΕΕ κάνουν λόγο για “σοβαρές αποτυχίες για τα ανθρώπινα δικαιώματα” στην Τουρκία, προσφέρουν ωστόσο στην Άγκυρα εμβάθυνση της τελωνειακής ένωσης και περισσότερα χρήματα για τους Σύρους πρόσφυγες στη χώρα».
Η ιταλική La Repubblica το λέει ακόμη πιο καθαρά: «Θα έπρεπε να ήταν μια ευρωπαϊκή σύνοδος αντιπαράθεσης με την Τουρκία, μετά την μεγάλη ένταση το 2020. Τον περασμένο Δεκέμβριο, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ είχαν προετοιμάσει κυρώσεις εναντίον της Άγκυρας υπό το φως των «παράνομων και επιθετικών» ενεργειών της , με σκοπό την εφαρμογή τους εάν είναι αναγκαίο από το Συμβούλιο που είχε προγραμματιστεί για την άνοιξη. Αλλά η τηλεδιάσκεψη των 27 έχει αναστείλει τα πάντα» σημειώνει η ιταλική εφημερίδα. «Η ΕΕ θέλει να προσεγγίσει την Τουρκία, παρά την κριτική…Η ΕΕ είναι ομόφωνη στην πρόθεσή της να μειώσει τις εντάσεις με την Τουρκία – παρόλο που έχουν ακουστεί πολλές κριτικές για την κίνηση απαγόρευσης του φιλο-κουρδικού κόμματος HDP και την απόσυρση της Άγκυρας από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την προστασία των γυναικών από τη βία» προσθέτει η Tagesschau
Πράσινο φως στον Ερντογάν
Η Ιταλική Repubblica εξηγεί επακριβώς γιατί ο Ερντογάν είναι ο κερδισμένος από τη σύνοδο κορυφής: «Η ΕΕ έδωσε το «πράσινο φως για νέα χρηματοδότηση στον Ερντογάν για τη διαχείριση των μεταναστών. Επικράτησε σύμφωνα με διπλωματικές πηγές , η λεγόμενη «επίθεση γοητείας» της Άγκυρας». Και κάτι ακόμη: «Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ προσέφεραν διαπραγματεύσεις στην Άγκυρα σχετικά με την επέκταση της τελωνειακής ένωσης και συνομιλίες για τη διευκόλυνση των ταξιδιών των Τούρκων πολιτών στην ΕΕ χωρίς βίζα – υπό την προϋπόθεση ότι η τουρκική κυβέρνηση θα συνεχίσει τις προσπάθειές της να μην προκαλεί στην ανατολική Μεσόγειο».
Σε άλλο άρθρο η γερμανική Tagesschau τονίζει: «Η ΕΕ δημιουργεί κίνητρα για την Τουρκία… Η ΕΕ ελπίζει να κατευνάσει την τρέχουσα σύγκρουση – και θέλει να δώσει κίνητρα στην Αγκυρα, συμπεριλαμβανομένης μιας διευρυμένης τελωνειακής ένωσης με την Τουρκία».
To σύνθημα το έδωσε άλλωστε η καγκελάριος Μέρκελ μιλώντας μετά τη σύνοδο: «Πρέπει να προσεγγίσουμε την Τουρκία σε όλα τα επίπεδα».
Η πολιτική κατευνασμού του Ερντογάν σε όλο της το μεγαλείο. Φέρνοντας δυστυχώς τον εφιάλτη που έζησε η Ευρώπη πριν επτά δεκαετίες με την Appeasement Policy (πολιτική κατευνασμού) του τότε βρετανού πρωθυπουργού Αρθουρ Νέβιλ Τσάμπερλεν για την ανακοπή της Ναζιστικής λαίλαπας και την ενσωμάτωση της Γερμανίας του Χίτλερ στο ευρωπαικο status. Το τι ακολούθησε ,να μην το επαναλάβουμε!
Σαν να μην πέρασε μια μέρα όμως, το φάντασμα του Τσάμπερλεν πλανάται και πάλι στην Ευρώπη, ακόμη και αν η Βρετανία έχει αποχωρήσει από την ΕΕ. Λες και το καθεστώς της Αγκυρας θα δελεαστεί και θα επιδείξει αυτοσυγκράτηση. Όταν και η τελευταία πέτρα στην Τουρκία γνωρίζει ότι το μόνο κίνητρο για τον Ερντογάν είναι η παραμονή του στην εξουσία. Με κάθε μέσο. Μια ματιά στα πρωτοσέλιδα των τουρκικών φιλο-ερντογανικών εφημερίδων αρκεί άλλωστε για να καταλάβει κανείς πως εξέλαβε το ισλαμοεθνικιστικό καθεστώς της Αγκυρας την απόφαση της ΕΕ: «H EE αποφάσισε να ενισχύσει τη συνεργασία με την Τουρκία» γράφει η Turkiye. «Η ΕΕ είναι έτοιμη να συνεργαστεί με την Τουρκία» σημειώνει και η Yeni Safak. Η Aksam και η Hurriyet πανηγυρίζουν για τις δηλώσεις Μέρκελ και η Yeni Birlik γράφει ότι «η ΕΕ αναγνώρισε την στρατηγική σημασία της Τουρκίας».
Ακραίος Ισλαμο-συντηρητισμός
Εθελοτυφλούν οι Ευρωπαίοι ηγέτες αν νομίζουν ότι θα αλλάξουν την πολιτική του Ερντογάν με τον κατευνασμό. Γιατί ο Τούρκος πρόεδρος σήμερα ουδεμία σχέση έχει με τον μετριοπαθή ,μεταρρυθμιστή πολιτικό της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα και η νέο-αποικιακή εξωτερική του πολιτική του, έχει ακριβώς την αντανάκλασή της στην αυταρχική εσωτερική πολιτική. Το όραμα της νέας Τουρκίας ως το… 2071 για την οποία μίλησε ο Ερντογάν στο συνέδριο του ΑΚΡ την περασμένη Τετάρτη, είναι η επιστροφή στις ρίζες της τουρκο-ισλαμικής ταυτότητας. Μια ταυτότητα που η Κεμαλική πολιτική είχε καταστείλει εισάγοντας στη χώρα κάποιες από τις δυτικές αξίες. Εχοντας μετατραπεί σε όμηρο του ακροδεξιού εταίρου του, Ντεβλέτ Μπαχτσελί , ο Ερντογάν για να επανεκλεγεί στην προεδρία το 2023 , επιβάλει πλέον ως νέα επίσημη ιδεολογία τον Ισλαμο-εθνικισμό. Οι νέες ιδεολογικές βάσεις του καθεστώτος Ερντογάν-Μπαχτσελί είναι πλέον ο ακροδεξιός Παν-Τουρανισμός, η ξενοφοβία και ο αντι-δυτικισμός. Αυτό σημαίνει ότι για το νέο καθεστώς στην Αγκυρα , οι δυτικές αξίες του Διαφωτισμού είναι «ξενόφερτες» και δεν ανήκουν στην τουρκική παράδοση και ότι πρέπει να αντικατασταθούν από τοπικές και εθνικές. Γι ‘αυτό καταργεί το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα. «Ο Ερντογάν θέλει να ενισχύσει ακόμη περισσότερο τους δεσμούς του με τους πιο ριζοσπαστικούς ισλαμικούς κύκλους, πριν από τις εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για το 2023, αλλά δεν αποκλείεται να διεξαχθούν και εφέτος» γράφει η ιταλική HaffPost. Με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν ότι η επανεκλογή του Ερντογάν είναι πλέον αδύνατη με δημοκρατικούς όρους, καθώς το πιο φιλελεύθερο εκλογικό σώμα τον έχει εγκαταλείψει δια παντός, ο Τούρκος πρόεδρος δεν έχει άλλη επιλογή από το να προσπαθεί να προσελκύσει τους πιο συντηρητικούς ψηφοφόρους. Αποτέλεσμα; Ο Μπαχτσέλι να αναδεικνύνεται σε «σκιώδη ηγέτη» της Τουρκίας, αφού κατόρθωσε να «παγιδεύσει» τον Ερντογάν με τη βοήθεια διεφθαρμένων πολιτικο-επιχειρηματικών ομάδων και ακροδεξιών εξτρεμιστών- εθνικιστών ιδεολόγων. Σε μια στιγμή μάλιστα που ο Τούρκος Πρόεδρος εμφανίζεται ολοένα και πιο αδύναμος μετά από σχεδόν δύο δεκαετίες στην εξουσία, κυρίως λόγω της σοβαρής οικονομικής κρίσης που διέρχεται η Τουρκία.
«Σε σύγκρουση με τη μισή Τουρκία»
«Όταν οι αυταρχικοί ηγέτες βλέπουν την επιρροή τους να εξασθενεί, πυροδοτούν συγκρούσεις» γράφει η αραβο-αμερικανική al Monitor και προσθέτει: «Παρουσιάζουν τη χώρα ως δήθεν απειλούμενη από σκοτεινές δυνάμεις στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Προσπαθούν να ενώσουν όσο το δυνατόν περισσότερες πατριωτικές και εθνικιστικές δυνάμεις. Αυτά είναι τα βασικά της διατήρησης της αυταρχικής εξουσίας. Και ένα μεγάλο μέρος της Τουρκίας είναι γεμάτο εθνικισμό» .
Ο Ερντογάν είναι πλέον σε ανειρήνευτη σύγκρουση με το άλλο μισό της Τουρκίας, τους πολίτες που έχουν ενστερνιστεί και αγωνίζονται για τις παγκόσμιες αξίες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας. Ο Τούρκος πρόεδρος είναι όμως και σε αντίθεση με όλους σχεδόν τους πρώην στενούς συνεργάτες του με τους οποίους ίδρυσε το ΑΚΡ το 2001. Ο Αμπντουλάχ Γκιουλ, ο Μπουλέντ Αριντς, ο Αχμέτ Νταβούτογλου και τόσοι άλλοι ,είναι πλέον στην αντιπολίτευση, αρνούμενοι να αποδεχτούν τον αυταρχικό κατήφορο του καθεστώτος.
Την ίδια ώρα ,τα φιλελεύθερα ρεύματα ,με πρώτη τη νεολαία , έχουν εγκαταλείψει τον Ερντογάν και όσο και αν τα Μέσα Ενημέρωσης σε ποσοστό 90% ελέγχονται από το Παλάτι, η τουρκική κοινωνία μεταμορφώνεται πλέον και δεν μπορεί να χειραγωγηθεί από το καθεστώς. Αυτή, η άλλη μισή Τουρκία, πάγωσε βλέποντας την ΕΕ να προσπαθεί να κατευνάσει τον Ερντογάν, ψελλίζοντας μόνο κάποιες φράσεις για την ωμή καταπάτηση του κράτους δικαίου.
«Οικονομική αυτοκτονία»
Η απαράδεκτη στήριξη όμως της ΕΕ στον Ερντογάν έρχεται και σε μία περίοδο που ο Τούρκος Πρόεδρος «αυτοκτόνησε οικονομικά απολύοντας τον διοικητή της κεντρικής τράπεζας» ,όπως γράφει η ιστοσελίδα Al Monitor. Με την αλλοπρόσαλλη οικονομική του πολιτική -τα περιβόητα πλέον «Erdonomics» , «ο Τούρκος πρόεδρος δύσκολα θα μπορέσει να αποφύγει να πληρώσει ένα βαρύ πολιτικό τίμημα , καθώς ο πληθωρισμός έχει φτάσει στο 17% και ανεβαίνει ,εξανεμίζοντας τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα, τα οποία ήδη αντιμετωπίζουν μεγάλη ανεργία και φτώχεια εν μέσω της πανδημίας» σημειώνει η αραβο-αμερικανική ιστοσελίδα al Monitor.
Τα τελευταία δύο χρόνια μάλιστα ,η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας διοχέτευσε 128 δισεκατομμύρια δολάρια στην αγορά σε μια προσπάθεια να στηρίξει την λίρα. Αποτέλεσμα ; «Δεν έχει απομείνει κανένα πραγματικό αποθεματικό, αλλά ένα αρνητικό αποθεματικό 45 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αυτή η δυσκολία σε μια εξαιρετικά δύσκολη συγκυρία για τον Ερντογάν, μειώνει ακόμη περισσότερο τις επιλογές του» προσθέτει η ιστοσελίδα .που έχει την έδρα της στην Ουάσιγκτον. Σύμφωνα μάλιστα με δύο πρώην στενούς συνεργάτες του Ερντογάν που είναι σήμερα ηγέτες αντιπολιτευόμενων κομμάτων – τον πρώην πρωθυπουργό Αχμέτ Νταβούτογλου και τον πρώην υπουργό Εξωτερικών, Αλί Μπαμπατζάν- ο τελευταίος κεντρικός τραπεζίτης απολύθηκε απολύθηκε επειδή ερευνούσε τον τρόπο με τον οποίο η κεντρική τράπεζα «έκαψε» 128 δισεκατομμύρια δολάρια για να σώσει την τουρκική λίρα. Και αυτό γιατί ,το γιγαντιαίο αυτό ποσό «εξαφανίστηκε» από το αποθεματικό της κεντρικής τράπεζας ενόσω υπουργός Οικονομικών ήταν ο γαμπρός του Ερντογάν, Μπεράτ Αλμπαϊράκ! Τον οποίο… «θυσίασε» ο Τούρκος πρόεδρος τον περασμένο Νοέμβριο. Σιγά σιγά το πάζλ της διαπλοκής αρχίζει να συμπληρώνεται δηλαδή και τα κομμάτια που λείπουν ενδεχομένως να βρίσκονται στο Παλάτι της Αγκυρας…
Πρώτη δημοσίευση: δημοκρατία