ΜΙΧΑΛΗΣ ΨΥΛΟΣ Επιτέλους εκεχειρία… Εως τον επόμενο πόλεμο. Μετά από 11 ημέρες σφοδρών βομβαρδισμών με νεκρούς 243 Παλαιστίνιους και 12 Ισραηλινούς, συμφωνήθηκε η κατάπαυση του πυρός από τα ξημερώματα της Παρασκευής.
Αφού το Ισραήλ πραγματοποίησε εκατοντάδες αεροπορικές επιθέσεις εναντίον 1500 στόχων στη Γάζα και η Χαμάς εκτόξευσε πάνω από 4.300 ρουκέτες εναντίον ισραηλινών περιοχών. «H εκεχειρία έγινε δεκτή με ανακούφιση, αλλά κρίμα, δεν θα διαρκέσει» , εκτιμά το περιοδικό Economist.
«Το Ισραήλ και η Χαμάς δεν θα σταματήσουν να πολεμούν μεταξύ τους. Ο πόλεμος και για τις δύο πλευρές έχει γίνει σχεδόν ρουτίνα», γράφει πικρόχολα το βρετανικό περιοδικό και προσθέτει: «Από το 2007 που η Χαμάς ανέλαβε πλήρως τον έλεγχο της Γάζας , έχουν ξεσπάσει τέσσερις μεγάλες πολεμικές συγκρούσεις και πολλές άλλες μικρότερης έντασης, με κόστος χιλιάδες ζωές (κυρίως Παλαιστίνιοι). Η σπίθα για την τελευταία σύγκρουση άναψε στην Ιερουσαλήμ με την απόπειρα εκδίωξης κάποιων αραβικών οικογενειών από τα σπίτια τους. Αλλά αν δεν ήταν η Ιερουσαλήμ, θα υπήρχε κάποια άλλη αιτία», σημειώνει ο Economist.
Η Χαμάς με τη βοήθεια του Ιράν, αλλά και της Τουρκίας του Ερντογάν το τελευταίο διάστημα, ανακάμπτει άλλωστε, πάντα, μετά τα προηγούμενα χτυπήματα όταν περάσουν λίγα χρόνια…
Ο πόλεμος των 11 ημερών φαίνεται ότι τέλειωσε με την άμεση διαμεσολάβηση της Αιγύπτου στις δύο εμπόλεμες πλευρές και τις διεθνείς πιέσεις-κυρίως της Ουάσιγκτον.
Το Ισραηλινό Υπουργείο Ασφαλείας, το κυβερνητικό όργανο που αποφασίζει για στρατιωτικές επιθέσεις, ενέκρινε τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα ,αποδεχόμενο την πρόταση της Αιγύπτου για «αμοιβαία, ταυτόχρονη και άνευ όρων» κατάπαυση των εχθροπραξιών.«Μια εκεχειρία αβέβαιη ,που τελείωσε ένα τρομακτικά γρήγορο πολεμικό επεισόδιο», όπως γράφει η γαλλική Le Monde .Υπενθυμίζοντας ότι επτά χρόνια νωρίτερα , στην σφοδρή πολεμική σύγκρουση του 2014 , που κράτησε 67 ημέρες και έχασαν τη ζωή τους 2.202 Παλαιστίνιοι ,ανάμεσά τους και 526 παιδιά , και 73 Ισραηλινοί.
Νικητές και ηττημένοι
Ποιος νίκησε και ποιος έχασε από τον πόλεμο των 11 ημερών; Κατ` αρχήν το Ισραήλ: Η κυβέρνηση αποδέχτηκε την εκεχειρία μόνο όταν η αποστολή ολοκληρώθηκε. Η Le Monde αποκαλύπτει ότι λίγες ώρες νωρίτερα ,«ο αρχηγός των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων , στρατηγός Αβίβ Κοτσάβι είχε ενημερώσει την πολιτική ηγεσία ότι ξεμπέρδεψε με τους στόχους που είχαν συσσωρευτεί στη Γάζα από την τελευταία πολεμική σύγκρουση, το 2014» ,γράφει η γαλλική εφημερίδα. Ο ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου δεν είχε λοιπόν καμία ένσταση να αποδεχτεί την κατάπαυση του πυρός. Όταν μάλιστα είχε δει πλέον τις πολιτικές μετοχές του να ανεβαίνουν ,σε μια περίοδο που είναι υπόδικος και αντιμετωπίζει χρόνια φυλάκισης για ένα ευρύ φάσμα κατηγοριών διαφθοράς. Όσο παραμένει πρωθυπουργός ο Νετανιάχου, δεν μπορεί να φυλακιστεί. Αλλά αν περάσει στην αντιπολίτευση -όπως ήταν πολύ πιθανό πριν ξεσπάσει ο πόλεμος- θα μπορούσε να πάει στη φυλακή. Δεν είναι τυχαίες άλλωστε οι σφοδρές επιθέσεις που δέχεται μετά την εκεχειρία ο Νετανιάχου από τον ηγέτη της αντιπολίτευσης, Γιάιρ Λαπίντ, ότι απέτυχε στη σύγκρουση με τη Χαμάς αποδεχόμενος μια εκεχειρία άνευ όρων.
«Για τον Νετανιάχου, η διατήρηση της λαϊκής υποστήριξης δεν είναι απλώς ένας πολιτικός στόχος, αλλά μια επείγουσα προσωπική ανάγκη» ,λέει η Φίλις Μπένις, διευθύντρια του αμερικανικού «Institute for Policy Studies» και συγγραφέας 11 βιβλίων για το Μεσανατολικό. «Η κινητοποίηση των στρατευμάτων και η θέα του στρατού του Ισραήλ σε δράση , επιτρέπει στον Ισραηλινό πρωθυπουργό να συνεχίσει τον μακροχρόνιο ρόλο του ως ο απόλυτος «προστάτης» του Ισραήλ ενάντια στον «εχθρό» του – όποιος κι αν είναι ο επιλεγμένος εχθρός στην ημερήσια διάταξη», σημειώνει η Αμερικανίδα συγγραφέας.
Από τη σύγκρουση αυτή επίσης ,κερδισμένη βγήκε και η αμυντική βιομηχανία του Ισραήλ , καθώς η αποτελεσματική αντι-πυραυλική ασπίδα Iron Dome, για παράδειγμα θα δελεάσει πολλούς ξένους πελάτες. Αλλωστε, οι επιθέσεις στη Γάζα κατά το παρελθόν παρείχαν ένα πολύτιμο έδαφος δοκιμής για τους Ισραηλινούς κατασκευαστές όπλων των οποίων οι εξαγωγικές συμφωνίες – αξίας 7,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2019 – αντιπροσωπεύουν ένα τεράστιο ποσοστό του ΑΕΠ του Ισραήλ.
«Ο πόλεμος είναι σαν την υψηλότερη σφραγίδα έγκρισης όταν πρόκειται για τις διεθνείς αγορές», λέει στην Haaretz η Μπάρμπαρα Οπαλ-Ρόουμ, επικεφαλής του Ισραηλινού γραφείου της επιθεώρησης Defense News. «Αυτό που έχει αποδειχθεί αποτελεσματικό στον πόλεμο είναι πολύ πιο εύκολο να πουληθεί. Αμέσως μετά την επιχείρηση, και ίσως ακόμη και κατά τη διάρκεια, κάθε είδους αντιπροσωπίες φτάνουν εδώ από χώρες που εκτιμούν τις τεχνολογικές δυνατότητες του Ισραήλ και ενδιαφέρονται να δοκιμάσουν τα νέα προϊόντα», λέει χαρακτηριστικά .
Κέρδισε «πόντους» η Χαμάς
Στην αντίπερα όχθη, η Χαμάς πανηγυρίζει επίσης για την εκεχειρία. «Η εξτρεμιστική παλαιστινιακή οργάνωση βλέπει τον εαυτό της ως νικητή» ,σημειώνει η γερμανική Die Zeit. «Η Χαμάς είναι ο πραγματικός προστάτης της Ιερουσαλήμ και μαχητής για τα δικαιώματα του παλαιστινιακού λαού», όπως υποστήριξε μετά την εκεχειρία το ηγετικό στέλεχος της οργάνωσης Μουσίρ αλ Μάσρι ,στη Γάζα. Στελέχη της Χαμάς που μίλησαν μπροστά σε χιλιάδες ανθρώπους στην πόλη της Γάζας, μετά την έναρξη ισχύος της κατάπαυσης του πυρός , υποσχέθηκαν μάλιστα ότι η οργάνωση θα “ανοικοδομήσει” τα κτίρια και τα περίπου 2.000 σπίτια που καταστράφηκαν από τις ισραηλινές επιθέσεις.
Μπορεί επίσης, το 90% των ρουκετών της Χαμάς να εξουδετερώθηκαν από την αντιπυραυλική ασπίδα “Iron Dome” του Ισραήλ, αλλά , όπως παραδέχεται η ισραηλινή εφημερίδα Yedioth Ahronot ,«η οργάνωση καθιερώθηκε στην Παλαιστινιακή κοινή γνώμη ως υπερασπιστής της Ιερουσαλήμ και του τεμένους Αλ-Άκσα .Δείχνοντας ότι δεν περιορίζεται στα λόγια ,αλλά στέλνει και τους Ισραηλινούς στα… καταφύγια, αναγκάζοντας την ισραηλινή κυβέρνηση να υποχωρήσει», τονίζει η ισραηλινή εφημερίδα.
Η Χαμάς θα επιχειρήσει να αξιοποιήσει τώρα αυτό το κλίμα για να εξουδετερώσει πολιτικά, και τυπικά ,τον 85χρονο Παλαιστίνιο Πρόεδρο Μαχμούντ Αμπάς στη Δυτική Όχθη, ο οποίος είναι πιο πρόθυμος να συμβιβαστεί με το Ισραήλ, αλλά η εξουσία του αμφισβητείται όλο και περισσότερο μεταξύ των συμπατριωτών του. Ο Αμπάς (Αμπού Μάζεν) ,που εδρεύει στη Ραμάλα δεν έχει οργανώσει εκλογές εδώ και 15 χρόνια και αναγκάστηκε να αναβάλει επ ‘αόριστον την προγραμματισμένη για αυτό το μήνα εκλογική αναμέτρηση ,όταν κατάλαβε ότι δεν θα εύρισκε στις κάλπες ούτε την …ψήφο του. «Ο Αμπού Μάζεν προσπάθησε να αποτρέψει τη Χαμάς να γίνει ο κυρίαρχος πολιτικός παράγοντας στον παλαιστινιακό λαό, αλλά η Χαμάς τον νίκησε εκμεταλλευόμενη το θρησκευτικό συναίσθημα και το μίσος για το εβραϊκό κράτος μεταξύ πολλών από τους Άραβες πολίτες του Ισραήλ» ,σημειώνει η Yedioth Ahronot.
Η «πολιορκημένη γενιά»
Ταυτόχρονα, η Χαμάς θα επιχειρήσει να εκμεταλλευτεί και να ελέγξει το αναπτυσσόμενο κίνημα των νεαρών Αράβων Ισραηλινών μέσα στο ίδιο το Ισραήλ, που διεκδικούν κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα σε τέτοιο βαθμό, που να οδηγεί πολλούς να μιλούν για μια «Τρίτη Ιντιφάντα». Όπως τονίζει ο διάσημος Βρετανός συγγραφέας Πάτρικ Κόκμπουρν, «η παρούσα κρίση διαφέρει με σημαντικό τρόπο από τις προηγούμενες γιατί τα δύο εκατομμύρια Ισραηλινοί-Άραβες, το 20% του πληθυσμού του Ισραήλ, έχουν εμπλακεί για πρώτη φορά εδώ και χρόνια και κανείς δεν ξέρει πού θα οδηγήσει αυτό».
Αυτή η νέα γενιά των Αράβων Ισραηλινών δεν έχει πολιτικό μανιφέστο, ούτε κοινή οργάνωση,ούτε πολυσυμπαθεί τη Χαμάς. Απλά θέλει τώρα να ακουστεί η φωνή της : Οι Αραβες πολίτες του Ισραήλ δεν είναι παθητικά θύματα. Και η πολιορκημένη αυτή γενιά είναι μόνο ένας μικρόκοσμος του μεγαλύτερου παλαιστινιακού αγώνα.Οι ηγέτες αυτού του νέου κινήματος είναι Αραβες Ισραηλινοί νεαροί , οι οποίοι «στερούνται συμμετοχής σε οποιαδήποτε μορφή δημοκρατικής εκπροσώπησης, συνεχώς περιθωριοποιούνται και καταπιέζονται από τη δική τους ηγεσία και από την ισραηλινή στρατιωτική κατοχή» , λέει ο Αραβας συγγραφέας Ράμζι Μπαρούντ. «Οι νέοι αυτοί ,αν και πολίτες του Ισραήλ, γεννήθηκαν σε έναν κόσμο εξορίας, φτώχειας και απαρτχάιντ, που τους έκανε να πιστεύουν ότι είναι κατώτεροι, ότι ανήκουν σε μια κατώτερη φυλή. Το δικαίωμά τους για αυτοδιάθεση και κάθε άλλο δικαίωμα αναβλήθηκε επ ‘αόριστον. Μεγάλωσαν ανυπόμονα βλέποντας τα σπίτια τους να κατεδαφίζονται, τη γη τους να ληστεύεται και τους γονείς τους να ταπεινώνονται».
Σε μικτές πόλεις και κωμοπόλεις όπως η Λοντ, η Γιάφα, η Ακρα και η Χάιφα, εκδηλώθηκαν επιθέσεις σε συναγωγές και τζαμιά από αντίπαλες ομάδες νεαρών Αράβων και Εβραίων Ισραηλινών. Ξυλοκοπήθηκαν απλοί άνθρωποι ,πυρπολήθηκαν καταστήματα και αυτοκίνητα. Στο Λοντ, για παράδειγμα, μια πόλη όπου ζουν 47.000 Ισραηλινοί Εβραίοι και 23.000 Ισραηλινοί Αραβες ακριβώς δίπλα στο διεθνές αεροδρόμιο Μπεν Γκουριόν ,οι ταραχές ήταν πολύ πιο έντονες και ο δήμαρχος έκανε λόγο για «εμφύλιο πόλεμο». Ο Πάτρικ Κόκμπουρν εκτιμά μάλιστα ότι «τόσο ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου όσο και η Χαμάς μπορεί να μην είναι πλέον σε θέση να ελέγξουν την κατάσταση αυτή όπως στο παρελθόν».
Μόνιμο «δηλητήριο»
Ανεξάρτητα από την τελική έκβαση, η τελευταία πολεμική αναμέτρηση θα έχει μόνιμες συνέπειες, όσο δεν επιλύεται η βασική αιτία του προβλήματος: Η δημιουργία ανεξάρτητου και βιώσιμου παλαιστινιακού κράτος, δίπλα στο Ισραηλινό. Η βία μεταξύ Ισραηλινών Αράβων και Εβραίων μπορεί να εκτονωθεί προσωρινά , αλλά «οι αραβικές αντιλήψεις για συστημικές διακρίσεις από το ισραηλινό κράτος θα αυξηθούν – όπως και η πεποίθηση ότι η αναζήτηση ισότητας στο Ισραήλ είναι εγγενώς μάταιη. Ο συμβολικός ρόλος της Ιερουσαλήμ θα επεκταθεί επίσης, εμβαθύνοντας τις θρησκευτικές διαστάσεις της σύγκρουσης. Μεταξύ πολλών Ισραηλινών και Παλαιστινίων, αυτές οι εξελίξεις σηματοδοτούν την επιστροφή σε μια παλαιότερη φάση της σύγκρουσης. Ενισχύεται , δυστυχώς η πεποίθηση ότι η σχέση τους είναι και πάλι υπαρξιακή και μηδενική, ότι η διπλωματία για την επίλυση της σύγκρουσης είναι μάταιη και η βία αναπόφευκτη» εκτιμά το αμερικανικό περιοδικό Foreign Policy.
Το «Παλαιστινιακό ζήτημα», το οποίο ένας Βρετανός διπλωμάτης αποκαλούσε «το δηλητήριο της Παλαιστίνης», επιστρέφει στη διεθνή ατζέντα. Το ίδιο ανεπίλυτο και εκρηκτικό όσο ήταν τα τελευταία εκατό χρόνια.