NewsEdit Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) που χρηματοδοτείται από τον ΟΗΕ δημοσίευσε πρόσφατα την τελευταία της ολοκληρωμένη έκθεση σχετικά με την κατάσταση του κλίματος της γης. Η έκθεση αυτή, «Climate Change 2021 The Physical Science Basis» (είναι προσβάσιμη ΕΔΩ), αποτελείται από 3.949 σελίδες, είναι αποτέλεσμα συλλογικής επιστημονικής προσπάθειας των καλύτερων επιστημόνων του κλίματος και αποτελεί την πληρέστερη έκθεση που έχει εκδοθεί ποτέ από την ICPP (και συνεπώς από όλη την επιστημονική κοινότητα) τα τελευταία χρόνια για το κλίμα και την κλιματική αλλαγή. Για το λόγο αυτό συνοψίζουμε μερικά από τα πιο ξεχωριστά ευρήματα της έκθεσης αυτής και στη συνέχεια αναλογιζόμαστε τις επιπτώσεις τους.
Ιωάννης Λεβεντίδης, Ευάγγελος Μελάς, Κωνσταντίνος Πούλιος*
Η έκθεση της IPCC και τα συμπεράσματά της, ενισχύουν σημαντικά όλες τις πιο επείγουσες προειδοποιήσεις που έχουν προκύψει από τα τελευταία 30 έως 40 χρόνια της επιστήμης του κλίματος και παρέχουν αντικειμενική πληροφόρηση για το μέλλον του κλίματος του πλανήτη καθώς και την ακεραιότητα όλης της ζωής στη γη.
Πρώτον, το ζήτημα της «κλιματικής ευαισθησίας» ήταν ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα στην κλιματική επιστήμη. Είναι ένα μέτρο για το πόση θέρμανση θα προέκυπτε από τον διπλασιασμό του ατμοσφαιρικού διοξειδίου του άνθρακα από τα προβιομηχανικά επίπεδα, δηλαδή από 280 ppm σε 560 ppm. Οι παλαιότερες εκτιμήσεις έδιναν στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής το περιθώριο να προτείνουν να μειωθούν οι εκπομπές σταδιακά και όχι δραστικά ή να περιμένουν την έλευση τεχνολογιών που να δώσουν λύση στο απώτερο μέλλον – από καλύτερες μπαταρίες έως τεχνολογίες δέσμευσης άνθρακα ή ακόμη και πυρηνική σύντηξη.https://f1aa654afeb2beaa1030a344bb1cd7a0.safeframe.googlesyndication.com/safeframe/1-0-38/html/container.html
Αυτή η έκθεση περιορίζει σε μεγάλο βαθμό το πεδίο αυτής της συζήτησης, με μια «καλύτερη εκτίμηση» που αποδεικνύει ότι ο διπλασιασμός του διοξειδίου του άνθρακα θα προκαλέσει περίπου 3 βαθμούς θέρμανσης – μιας αύξησης με τρομερές συνέπειες για όλη τη ζωή στη γη. Εάν οι εκπομπές συνεχίσουν να αυξάνονται με ρυθμούς συγκρίσιμους με τις προηγούμενες δεκαετίες, θα φτάσουμε στο διπλάσιο διοξείδιο του άνθρακα έως το 2100. Εάν δε οι εκπομπές επιταχυνθούν, ο διπλασιασμός αυτός θα μπορούσε να συμβεί σε λίγες μόνο δεκαετίες, αυξάνοντας σημαντικά τις κλιματικές διαταραχές που ήδη βιώνει ο κόσμος.
Ένα δεύτερο βασικό ερώτημα είναι, πόσο γρήγορα αυξάνονται οι θερμοκρασίες με την αύξηση των εκπομπών. Είναι μια άμεση, γραμμική σχέση ή μήπως οι αυξήσεις της θερμοκρασίας αρχίσουν να μειώνονται ανά πάσα στιγμή στο άμεσο μέλλον; Η έκθεση καταδεικνύει ότι το αποτέλεσμα παραμένει γραμμικό, τουλάχιστον μέχρι το επίπεδο θέρμανσης 2 βαθμών και ποσοτικοποιεί το αποτέλεσμα με μεγάλη ακρίβεια. Το κεντρικό συμπέρασμα, από τη συνολική γραμμική αύξηση των θερμοκρασιών σε σχέση με τις εκπομπές, είναι ότι τίποτα πέρα από την πλήρη διακοπή των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων του θερμοκηπίου δεν θα μπορέσει να σταθεροποιήσει σημαντικά το κλίμα, ενώ επιπλέον θα υπάρξει χρονική καθυστέρηση τουλάχιστον αρκετών δεκαετιών μετά τη διακοπή των εκπομπών πριν το κλίμα αρχίσει να σταθεροποιείται.
Τρίτον, οι εκτιμήσεις για πιθανή άνοδο της στάθμης της θάλασσας, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα, είναι πολύ πιο αξιόπιστες από ό, τι πριν από μερικά χρόνια. Τα παγκόσμια επίπεδα της θάλασσας αυξήθηκαν κατά μέσο όρο 20 εκατοστά κατά τον 20ό αιώνα και θα συνεχίσουν να αυξάνονται καθ’ όλη τη διάρκεια αυτού του αιώνα υπό όλα τα πιθανά σενάρια κλίματος – περίπου 30 εκατοστά υψηλότερα από σήμερα εάν οι εκπομπές αρχίσουν να μειώνονται γρήγορα, σχεδόν 60 εκατοστά εάν οι εκπομπές συνεχίζουν να αυξάνονται με τον παρόντα ρυθμό, και 75 εκατοστά εάν οι εκπομπές αυξάνονται ταχύτερα. Αυτές, φυσικά, είναι οι πιο επιφυλακτικές επιστημονικές εκτιμήσεις.
Μέχρι το 2150 το εκτιμώμενο εύρος είναι 60 – 135 εκατοστά και πιο ακραία σενάρια όπου η στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει από 180 σε 450 εκατοστά δεν μπορούν να αποκλειστούν λόγω της μεγάλης αβεβαιότητας στη γνώση μας για την διαδικασίες στο εσωτερικό των παγετώνων. Με το λιώσιμο των παγετώνων να αναμένεται να συνεχιστεί για δεκαετίες ή αιώνες σε όλα τα σενάρια, τα επίπεδα της θάλασσας θα παραμείνουν αυξημένα για χιλιάδες χρόνια, φτάνοντας ενδεχομένως σε ύψος μεταξύ 240 και 1800 εκατοστών πάνω από τα σημερινά επίπεδα.
Ενώ κάθε μέρος στη γη γίνεται πιο ζεστό, υπάρχουν διαγράμματα που δείχνουν πώς διαφορετικές περιοχές θα γίνονται συνεχώς υγρότερες ή στεγνότερες, ή διάφοροι συνδυασμοί και των δύο, με πολλές περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της ανατολικής Βόρειας Αμερικής, να αναμένεται να βιώσουν όλο και πιο ακραία γεγονότα βροχοπτώσεων.
Για όσους θέλουν να δουν τον κόσμο να εστιάζει περισσότερο στις εκπομπές που δεν σχετίζονται με τη χρήση ορυκτών καυσίμων, η έκθεση επισημαίνει ότι μεταξύ 64 και 86 τοις εκατό των εκπομπών άνθρακα σχετίζονται άμεσα με την καύση ορυκτών καυσίμων, με τις εκτιμήσεις να αγγίζουν το 100 τοις εκατό περιθώριο σφάλματος. Επομένως, δεν υπάρχει τρόπος να αρχίσουμε να αντιστρέφουμε τις κλιματικές διαταραχές χωρίς να τερματίσουμε την καύση ορυκτών καυσίμων.
Σε όσους υποθέτουν ότι η συντριπτική πλειοψηφία των εκπομπών θα συνεχίσει να απορροφάται από τη γη και τους ωκεανούς, προστατεύοντας τις επιπτώσεις στη μελλοντική ατμόσφαιρα, η έκθεση εξηγεί πώς με την αύξηση των εκπομπών, ένα σταθερά υψηλότερο ποσοστό διοξειδίου του άνθρακα παραμένει στην ατμόσφαιρα. Το ποσοστό αυτό κυμαίνεται από 30 έως 35 τοις εκατό εάν οι εκπομπές είναι χαμηλές, ανέρχεται έως και 56 τοις εκατό εάν οι εκπομπές συνεχίζουν να αυξάνονται με το σημερινό ρυθμό και διπλασιάζεται στο 62 τοις εκατό εάν οι εκπομπές αρχίσουν να αυξάνονται ταχύτερα. Έτσι, πιθανότατα θα δούμε μια φθίνουσα ικανότητα για τη γη και τους ωκεανούς να απορροφούν ένα μεγάλο μερίδιο περίσσειας διοξειδίου του άνθρακα.
Από την έκθεση προκύπτει καθαρά ότι είναι αμφίβολο να βρεθούν γνήσιες μακροπρόθεσμες κλιματικές λύσεις χωρίς ενδελεχή μεταμόρφωση των κοινωνικών και οικονομικών συστημάτων. Είναι αλήθεια ότι το κόστος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έχει μειωθεί δραματικά την τελευταία δεκαετία, κάτι που είναι καλό και ότι οι κορυφαίοι κατασκευαστές αυτοκινήτων στοχεύουν να στραφούν στην παραγωγή ηλεκτρικών οχημάτων την επόμενη δεκαετία.
Η παραγωγή ορυκτών καυσίμων έχει οδηγήσει, φυσικά, σε υπερβολικά πρότυπα αποδοτικότητας στον τομέα της ενέργειας για περισσότερα από 150 χρόνια και τα περισσότερα έργα ανανεώσιμων πηγών υστερούν πολύ. Πιθανότατα θα δούμε περισσότερη ηλιακή και αιολική ενέργεια, μια ταχύτερη αυστηροποίηση των προτύπων απόδοσης καυσίμου για την αυτοκινητοβιομηχανία και επιδοτήσεις για σταθμούς ηλεκτρικής φόρτισης, αλλά τίποτα που να μοιάζει με την απαιτούμενη μαζική επανεπένδυση σε ανανεώσιμες πηγές και δημόσιες συγκοινωνίες.
Όταν κυκλοφόρησε για πρώτη φορά η τρέχουσα έκθεση IPCC, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ την περιέγραψε ως «κόκκινο κώδικα για την ανθρωπότητα» και ζήτησε αποφασιστική δράση. Η Γκρέτα Τούνμπεργκ το περιέγραψε την έκθεση αυτή ως «κλήση αφύπνισης» και προέτρεψε τους ανθρώπους να καταστήσουν υπόλογους αυτούς που ασκούν εξουσία. Το αν μερικές από τις χειρότερες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής μπορούν να αποτραπούν εξαρτάται από τη δύναμη των κοινωνικών μας κινημάτων, καθώς και την προθυμία μας να αντιμετωπίσουμε όλο το εύρος των κοινωνικών μετασχηματισμών που είναι πλέον απαραίτητοι για την ανθρωπότητα προκειμένου η ζωή στη γη να συνεχίσει να ευδοκιμεί.
* Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών
Πρώτη δημοσίευση efsyn.gr