NewsEdit Δεκτή έγινε από το Πρωτοδικείο Αθηνών η αίτηση ασφαλιστικών μέτρων του γνωστού ηθοποιού – σατιρικού συγγραφέα, Χριστόφορου Ζαραλίκου κατά του Twitter, που έκλεισε τους λογαριασμούς του στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης, επικαλούμενο πλαστοπροσωπία χωρίς περαιτέρω εξηγήσεις.
Το δικαστήριο διαπιστώνει πως το Twitter διέπραξε προσβολή της προσωπικότητας και της τιμής του αιτούντος, αλλά και των πνευματικών του δικαιωμάτων, παραβίασε τους ίδιους τους δικούς του όρους χρήσεως και επέφερε ηθική βλάβη στον αιτούντα, ο οποίος δικαιούται να διεκδικήσει αποζημίωση με αγωγή για συκοφαντική δυσφήμιση.
Ο δικαστής διατάσσει το Twitter προσωρινά να μην ξανακλείσει τους λογαριασμούς για τους ίδιους λόγους και, εάν τυχόν ξαναγίνει αποδέκτης τέτοιων καταγγελιών, να ενημερώσει νωρίτερα τον θιγόμενο.
Αναλυτικός σχολιασμός της απόφασης για όλα τα παραπάνω ζητήματα, για το εφαρμοστέο δίκαιο και ζητήματα δικαιοδοσίας, καθώς και για την ευρύτερη σημασία της απόφασης.
Η υπόθεση Χριστόφορος Ζαραλίκος κατά Twitter
[3420/2022 Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών – διαδικασία Ασφαλιστικών μέτρων] (δικάσιμος 13.4.2022, δημοσίευση 13.5.2022). Πρόεδρος: Χαράλαμπος Κωτουλόπουλος. Δικηγόροι: Κωστής Φιλιππόπουλος, Κώστας Μίντζηρας, Δημήτρης Σαραφιανός – αιτούντος και Αλέξης Σπυρόπουλος – καθής.
1. Η ουσία που προκύπτει από την απόφαση:
1.1 To Τwitter (και οι άλλες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης) διαπράττουν συκοφαντική δυσφήμιση σε βάρος των πελατών τους, όταν οι πλατφόρμες αναρτούν πάνω στους λογαριασμούς των πελατών τους, σε δημόσια θέαση από όλους, την ένδειξη ότι τους έχουν επιβάλει κυρώσεις διότι παραβίασαν όρους της κοινότητας ή της μεταξύ τους σύμβασης, εφόσον αποδειχθεί δικαστικά ότι κάτι τέτοιο δεν είχε συμβεί. Και στην περίπτωση αυτή οι πλατφόρμες είναι υποχρεωμένες να καταβάλουν χρηματική αποζημίωση, όπως θα την καθορίσει το αρμόδιο δικαστήριο όπου θα προσφύγει ο αδικηθείς χρήστης του λογαριασμού. Αυτά περιλαμβάνει στις πολλές σκέψεις που παραθέτει ο δικαστής που δίκασε τα ασφαλιστικά μέτρα του Χρ. Ζαραλίκου κατά του Twitter. Κρίνοντας για το αίτημα να μην ξανακλείσουν οι δύο λογαριασμοί, τους οποίους to Τwitter είχε κλείσει με την ψευδή κατηγορία για impersonation, ο δικαστής διατάσσει την πλατφόρμα προσωρινά να μην ξανακλείσει τους λογαριασμούς για τους ίδιους λόγους και, εάν τυχόν ξαναγίνει αποδέκτης τέτοιων καταγγελιών, να ενημερώσει νωρίτερα τον Χρ. Ζαραλίκο και να του γνωστοποιήσει τόσο την ύπαρξη όσο και το περιεχόμενο των καταγγελιών αυτών. Η απαγόρευση αυτή ισχύει έως την έκδοση και δημοσίευση αποφάσεων των εκάστοτε αρμόδιων δικαστηρίων επί αγωγών που πρέπει να εγείρει ο Χρ. Ζαραλίκος κατά του Twitter εντός προθεσμίας 90 ημερών από την ημερομηνία της δημοσίευσης της απόφασης των ασφαλιστικών μέτρων που δικάσθηκαν. Με αυτές τις σκέψεις καθίσταται σαφές ότι, οποιοσδήποτε χρήστης λογαριασμών πλατφόρμας κοινωνικής δικτύωσης, εάν αδίκως είτε του κατεβάσουν ανάρτηση είτε του κλείσουν τους λογαριασμούς, και εάν οι πλατφόρμες είχαν αναρτήσει στους λογαριασμούς του τον ψευδή χαρακτηρισμό περί παραβίασης των όρων χρήσης, έχει δικαίωμα όχι μόνο να ζητήσει να του ξανανοίξουν τους λογαριασμούς αλλά και να απαιτήσει αποζημίωση με αγωγή για συκοφαντική δυσφήμιση. Επίσης ο χρήστης δικαιούται να προειδοποιείται για τυχόν καταγγελίες σε βάρος του και για το περιεχόμενό τους.
2. Σημεία της απόφασης
2.1 Στην απόφαση ο δικαστής καταγράφει το πραγματικό γεγονός ότι το Twitter τον Ιανουάριο 2022 έκλεισε δύο λογαριασμούς του Χρ. Ζαραλίκου και ότι το κλείσιμο καθενός λογαριασμού επισυνέβη αμέσως μετά την ανάρτηση σκωπτικών και περιπαικτικών σχολίων του για την άσκηση της εξουσίας, που στρέφονταν είτε κατά του Δημάρχου Αθηναίων για την πολυδάπανη Πρωτοχρονιάτικη συναυλία είτε κατά του Πρωθυπουργού για την αποτυχημένη διαχείριση του χιονιά στην Αττική οδό.
2.2 Σε καθεμιά περίπτωση κλεισίματος των λογαριασμών το Twitter αναρτούσε σε καθέναν από αυτούς, ως αιτιολογία δημόσια ορατή από όλους: «Λογαριασμός ανεσταλμένος. Το Τουΐτερ αναστέλλει λογαριασμούς που παραβιάζουν τους Όρους του Τουΐτερ. Μάθε περισσότερα». Ενώ στο email του Χρ. Ζαραλίκου απέστειλε την ακόλουθη ειδικότερη αιτιολογία: «Ο λογαριασμός ετέθη σε αναστολή λόγω παραβίασης της πολιτικής μας για την πλαστοπροσωπία».
2.3 Ο δικαστής δέχεται ότι και οι δύο λογαριασμοί του Χρ. Ζαραλίκου είχαν ως ονομασία το ονοματεπώνυμό του στα αγγλικά και ότι είχαν μόνιμη σηματοδότηση με τη φωτογραφία του. Με αυτά τα δεδομένα ο δικαστής δέχεται – και το Twitter συμφώνησε στη δίκη – ότι δεν ανταποκρίνονταν στην αλήθεια οι αναρτήσεις του Twitter στους λογαριασμούς του ενάγοντος: «Λογαριασμός ανεσταλμένος. Το Τουΐτερ αναστέλλει λογαριασμούς που παραβιάζουν τους Όρους του Τουΐτερ. Μάθε περισσότερα».
2.4 Σε αυτό το πλαίσιο, καταγράφεται στην απόφαση: «Τόσο οι απαξιωτικοί και βλαπτικοί χαρακτηρισμοί και συμπεριφορά της καθής σε βάρος του αιτούντος, όσο και οι προαναφερόμενοι αναληθείς και δυσφημιστικοί πραγματικοί ισχυρισμοί (γεγονότα) αποτελούν παράνομες, υπαίτιες και αξιόποινες πράξεις (αδικοπραξίες) που προσέβαλαν ανεπανόρθωτα την προσωπικότητα και την τιμή του αιτούντος ως ατόμου κοινωνικά καταξιωμένου (γνωστού σατιρικού συγγραφέα και ηθοποιού), ενώ παράλληλα τού προξένησαν ισχυρό ψυχικό άλγος και στενοχώρια, αφού και τον εμφανίζουν ως τελούντα πλαστοπροσωπία, αλλά και του αποστερούν τη δυνατότητα του να εκφραστεί και να συμμετέχει σε μια μορφή δημοσίου διαλόγου με αποτέλεσμα να δικαιούται ευλόγου αποζημιώσεως για την ηθική του βλάβη».
2.5 Για την προσβολή των πνευματικών δικαιωμάτων του Χρ. Ζαραλίκου ο δικαστής, προσθέτει: «Περαιτέρω η καθής με την προεκτεθείσα συμπεριφορά της προσέβαλε το περιουσιακό και το ηθικό δικαίωμα του αιτούντος ως δημιουργού. Τούτο διότι τα σατιρικά κείμενα, που ανήρτησε στους δύο ανεσταλμένους από την καθής λογαριασμούς του ο αιτών, αποτελούν πρωτότυπες πνευματικές δημιουργίες του, έχουν γραφεί ειδικά για την παρουσίαση στο κοινό μέσω των υπηρεσιών της καθής, καθώς και για τον σχολιασμό πολιτικής επικαιρότητας».
2.6 Για την παραβίαση των συμβατικών υποχρεώσεων του Twitter, καταγράφεται στην απόφαση: «Επίσης η καθής παραβίασε τις υποχρεώσεις της κατά την εφαρμογή από την ίδια των όρων της σύμβασης περί impersonation καθόσον ισχυρίστηκε ότι προέβη στην οριστική αναστολή του λογαριασμού του αιτούντος, ήτοι στην αυστηρότερη από τις προβλεπόμενες από τους όρους της υπηρεσίας της κυρώσεις, διότι παραβίασε τους όρους χρήσης της υπηρεσίας της περί impersonation και τούτο χωρίς να επικαλεστεί οποιαδήποτε παραβίαση των όρων χρήσης, αίφνης και μετά τις τελευταίες αναρτήσεις (tweets) του αιτούντος σε καθέναν εκ των λογαριασμών του, διαπίστωσε ότι ο αιτών διαπράττει ψευδή και αθέμιτη παράσταση ενός άλλου προσώπου».
3. Το ιστορικό της υπόθεσης
3.1 Την 1/1/2022 η Twitter ανέστειλε ξαφνικά τον επί 11 έτη ενεργό λογαριασμό του Χρ. Ζαραλίκου με 52.000 ακολούθους (@zaralikos με τη φωτογραφία του), αναρτώντας τη σήμανση: «Το Twitter θέτει σε αναστολή τους λογαριασμούς που παραβιάζουν τους κανόνες του Twitter». Όταν ο Χρ. Ζαραλίκος ακολούθησε τις διαδικασίες της Twitter για να μάθει τι συμβαίνει, του ανακοίνωσαν με email ότι παραβίασε τον κανόνα περί impersonation (ψευδούς παράστασης άλλου προσώπου), χωρίς καμμία άλλη εξήγηση για το ποιος ψευδώς παριστάνει ποιον και για το ποιος είναι ο καταγγέλλων. Ο Χρ. Ζαραλίκος, ακολουθώντας τις οδηγίες, έστειλε στην Twitter φωτογραφία του διαβατηρίου του, τον αριθμό του κινητού τηλεφώνου του και το email του, που ήταν τα ίδια με αυτά που είχε δώσει και πριν από 11 χρόνια, όταν είχε ανοίξει τον λογαριασμό του, για πιστοποίηση. Εν τούτοις, στις 7/1/2022, η Twitter απάντησε ότι ο λογαριασμός @zaralikos κλείνει οριστικά.
3.2 Στις 11/1/2022 ο Χρ. Ζαραλίκος έκανε αίτηση για νέο λογαριασμό. Κατά τις διαδικασίες της Twitter έστειλε πάλι τα ίδια στοιχεία για την ταυτοποίησή του (φωτογραφία διαβατηρίου, αριθμό κινητού τηλεφώνου και e-mail). Η Τwitter τα αποδέχθηκε και άνοιξε νέος λογαριασμός (@zaralikos_chr με την φωτογραφία του).
3.3 Στις 26/1/2022 η Twitter ανέστειλε ξαφνικά και το νέο λογαριασμό του Χρ. Ζαραλίκου που είχε ήδη φθάσει, σε 15 ημέρες, τους 15.000 ακολούθους (@zaralikos_chr με την φωτογραφία του), αναρτώντας τη σήμανση: «Το Twitter θέτει σε αναστολή τους λογαριασμούς που παραβιάζουν τους κανόνες του Twitter». Όταν ο Χρ. Ζαραλίκος ακολούθησε, πάλι, τις διαδικασίες της Twitter για να μάθει τι συμβαίνει, του ανακοίνωσαν με email ότι, πάλι, παραβίασε τον κανόνα περί impersonation (ψευδούς παράστασης άλλου προσώπου), χωρίς καμμία άλλη εξήγηση για το ποιος ψευδώς παριστάνει ποιον και για το ποιος είναι ο καταγγέλλων. Ο Χρ. Ζαραλίκος, ακολουθώντας τις οδηγίες, έστειλε, πάλι, στην Twitter φωτογραφία του διαβατηρίου του, τον αριθμό του κινητού τηλεφώνου του και το email του, για πιστοποίηση. Εν τέλει, την 1/2/2022, η Twitter ξανάνοιξε αυτό το δεύτερο λογαριασμό – μόνο αυτόν, χωρίς εξηγήσεις.
3.4 Στις 15/2/2022 ο Χρ. Ζαραλίκος κατέθεσε αίτηση με ασφαλιστικά μέτρα κατά της Twitter (η υπόθεση προσδιορίσθηκε να συζητηθεί στο ακροατήριο την 13/4/2022). Με αυτή την αίτηση, ο Χρ. Ζαραλίκος ζητούσε να ανοίξει ο κλειστός (πρώτος) λογαριασμός του, να απαγορευθεί στην Twitter να ξανακλείσει οποιονδήποτε από τους λογαριασμούς του με αιτία impersonation, να υποχρεωθεί η Twitter να τον ενημερώνει όποτε τυχόν στο μέλλον υπάρχει καταγγελία σε βάρος του και να υποχρεωθεί η Twitter να διατηρήσει και να έχει διαθέσιμα για τις μελλοντικές δίκες αποζημίωσης όλα τα στοιχεία και τις καταγγελίες, με βάση τα οποία αποφάσισε να κλείσει τους λογαριασμούς του.
3.5 Όταν η Twitter αντιλήφθηκε ότι δεν θα μπορέσει να ζητήσει και να λάβει αναβολή στη δικάσιμο των ασφαλιστικών μέτρων – διότι ο Χρ. Ζαραλίκος είχε μεριμνήσει να επιδώσει άμεσα την αίτηση των ασφαλιστικών μέτρων στην αντίδικό του στο εξωτερικό – αποφάσισε μονομερώς και χωρίς καμμία εξήγηση να ανοίξει και τον κλεισμένο οριστικά πρώτο λογαριασμό, στις 24/3/3022. Με αυτήν την ενέργεια πιθανολόγησε ότι στη δικάσιμο της 13/4/2022 δεν θα υπάρχει ζήτημα προς συζήτηση, θα απορριφθεί η αίτηση και δεν θα δοθεί προσωρινή διαταγή.
3.6 Στις 13/4/2022 συζητήθηκε στο Πρωτοδικείο Αθηνών με τη διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων η αίτηση του Χριστόφορου Ζαραλίκου, σατιρικού συγγραφέα και ηθοποιού stand-up comedy, κατά της Twitter, παρόντων όλων των διαδίκων. Έπειτα από αίτημα του Χρ. Ζαραλίκου, η έδρα χορήγησε προσωρινή διαταγή με την οποία υποχρεώνει την Twitter α) να απέχει από μέτρα απαγόρευσης των λογαριασμών του Χρ. Ζαραλίκου και β) να προβαίνει σε ενημέρωση του Χρ. Ζαραλίκου για τις περιπτώσεις τυχόν καταγγελίας για πλαστοπροσωπία (impersonation) σε βάρος του.
4. Νομική περίληψη της απόφασης
4.1 Φορείς παροχής υπηρεσίας κοινωνίας της πληροφορίας. Twitter. Αναστολή λειτουργίας λογαριασμού λόγω παραβίασης των όρων χρήσης για πλαστοπροσωπία (impersonation). Προσωπικότητα, δικαίωμα έκφρασης, περιουσιακά και ηθικά δικαιώματα πνευματικού δημιουργού, βλαπτικοί και μειωτικοί ισχυρισμοί της καθής και δυσφήμιση συκοφαντική, αδικοπραξία. Διατάξεις: ν. 1178/1981 περί Τύπου, ν. 2121/1993, ΠΔ 131/2003, Κανονισμοί 1215/2012, 593/2008, 864/2007. Δωσιδικία. Εφαρμοστέο δίκαιο.
4.2 Οι υπηρεσίες που παρέχει η καθής ρυθμίζονται από τις διατάξεις του ΠΔ 131/2003. Το Δικαστήριο έχει διεθνή δικαιοδοσία για την εκδίκαση της διαφοράς, καθώς: ι) σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 7 παρ. 1 στοιχεία α, β του Κανονισμού 1215/2012 για τις ενδοσυμβατικές ενοχές, κατά το μέρος που η ένδικη διαφορά στηρίζεται στην φερόμενη παραβίαση των συμβατικών όρων μεταξύ αιτούντος και καθής, αρμόδιο δικαστήριο είναι το δικαστήριο του τόπου, όπου όφειλε να εκπληρωθεί η παροχή και έτι ειδικότερα του τόπου όπου έπρεπε να γίνει η παροχή υπηρεσιών ήτοι η Ελλάδα, όπου έχει τον κύκλο των δραστηριοτήτων του ο αιτών, ιι) Κατά δε το σκέλος που η υπό κρίση αίτηση αναφέρεται στην αδικοπρακτική ευθύνη της καθής, το παρόν Δικαστήριο έχει διεθνή δικαιοδοσία σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρων 7 παρ. 2 του κανονισμού 1215/2012 για τις ενοχές εξ αδικοπραξίας ως Δικαστήριο του τόπου όπου συνέβη το ζημιογόνο γεγονός, ήτοι του τόπου που ασκεί ο ζημιωθείς τη δραστηριότητά του (εν προκειμένω στην Ελλάδα). Εξάλλου το εφαρμοστέο δίκαιο είναι το ελληνικό, καθόσον τα μέρη δεν όρισαν ειδικότερα το δίκαιο που διέπει την εν λόγω σύμβαση παροχής υπηρεσιών, ως προς τις ενδοσυμβατικές αξιώσεις του αιτούντος σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 6, αλλά και 4 παρ. 3 του Κανονισμού 593/2008. Ως προς την περί αδικοπραξιών βάση της αιτήσεως εφαρμοστέο είναι και πάλι το ελληνικό δίκαιο, ως το δίκαιο της χώρας στην οποία επήλθε η ζημία, κατά τη διάταξη του άρθρου 4 παρ. 1 του Κανονισμού 864/2007, αλλά και η χώρα για την οποία ζητείται η προστασία (lex loci protectionis) όσον αφορά την προσβολή των πνευματικών δικαιωμάτων του αιτούντος, κατά το άρθρο 8 παρ. 1 του ίδιου Κανονισμού. Η καθής με την ανάρτησή της περί παραβίασης των όρων λειτουργίας της προσέβαλε την τιμή και την υπόληψη του αιτούντος, ο οποίος εμφανίζεται ως παραβάτης των όρων χρήσης της πλατφόρμας καθώς και το δικαίωμα του αιτούντος στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του αφού του αποστέρησε την ελευθερία έκφρασής του και συμμετοχή του σε μια μορφή δημοσίου διαλόγου με ιδιαίτερη διαδραστικότητα στη σημερινή εποχή με την ανεμπόδιστη χρήση των λογαριασμών του, η δε ενέργεια της καθής, όπως προαναφέρθηκε, έλαβε ιδιαίτερη δημοσιότητα. Σημειώνεται ότι στην εσωτερική ηλεκτρονική αλληλογραφία του αιτούντος με την καθής, κατά τη διαδικασία «έφεσης» επί της αναστολής λειτουργίας του λογαριασμού, συμμετέχει και η μητρική εταιρία της καθής που εδρεύει εκτός ΕΕ. Τόσο οι απαξιωτικοί και βλαπτικοί χαρακτηρισμοί και συμπεριφορά της καθής σε βάρος του αιτούντος, όσο και οι προαναφερόμενοι αναληθείς και δυσφημιστικοί πραγματικοί ισχυρισμοί της (γεγονότα) αποτελούν παράνομες, υπαίτιες και αξιόποινες πράξεις (αδικοπραξίες) που πιθανολογείται ότι προσέβαλαν την προσωπικότητα και την τιμή του αιτούντος ως ατόμου κοινωνικά καταξιωμένου και εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των διατάξεων του ν. 1178/1981 περί Τύπου.
Παράλληλα, οι χαρακτηρισμοί τού προξένησαν ισχυρό ψυχικό άλγος και στενοχώρια, αφού και τον εμφανίζουν ως δράστη πλαστοπροσωπίας, αλλά και του αποστερούν τη δυνατότητα να εκφραστεί και να συμμετέχει σε μία μορφή δημοσίου διαλόγου. Περαιτέρω, η καθής με την προεκτεθείσα συμπεριφορά της προσέβαλε το περιουσιακό και το ηθικό δικαίωμα του αιτούντος ως δημιουργού. Τούτο διότι τα σατιρικά κείμενα, που ανήρτησε στους δύο ανεσταλμένους από την καθής λογαριασμούς του ο αιτών, αποτελούν πρωτότυπες πνευματικές δημιουργίες του, έχουν γραφεί ειδικά για την παρουσίαση στο κοινό μέσω των υπηρεσιών της καθής, καθώς και για τον σχολιασμό της πολιτικής επικαιρότητας. Επίσης η καθής παραβίασε τις υποχρεώσεις της κατά την εφαρμογή από την ίδια των όρων της σύμβασης περί πλαστοπροσωπίας. Με βάση τα ανωτέρω και επειδή πιθανολογήθηκε επείγουσα περίπτωση, πρέπει η υπό κρίση αίτηση να γίνει μερικά δεκτή ως βάσιμη και από ουσιαστική άποψη και να υποχρεωθεί η καθής να απέχει προσωρινά – και έως την έκδοση και δημοσίευση απόφασης του εκάστοτε αρμόδιου δικαστηρίου επί αγωγών που πρέπει να εγερθούν εντός προθεσμίας ενενήντα ημερών από τη δημοσίευση της παρούσας – από τη λήψη κάθε παρακωλυτικού τεχνικού μέτρου επί των λογαριασμών του αιτούντος στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης της καθής, προκαλούμενου από καταγγελία περί πλαστοπροσωπίας (impersonation), χωρίς προηγούμενη ενημέρωση του αιτούντος σχετικά με την ύπαρξη και το περιεχόμενο σχετικής καταγγελίας και το περιεχόμενο αυτής.
Πηγή: Lawnet.gr