ΝΙΚΟΛ ΛΕΙΒΑΔΑΡΗ Σύμφωνα με τον πρωθυπουργό του Βελγίου Αλεξάντερ ντε Κρου η συμφωνία στην σύνοδο κορυφής για την επιβολή πετρελαϊκού εμπάργκο κατά της Ρωσίας ήταν «ένα μεγάλο βήμα μπροστά».
Κατά τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ αποτελεί βήμα-σταθμό: «Κόβουμε», είπε, «μια τεράστια πηγή χρηματοδότησης της πολεμικής μηχανής του Πούτιν». Και κατά την επικεφαλής της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, το εμπάργκο θα μειώσει κατά τα δύο τρίτα τις πετρελαϊκές εξαγωγές της Ρωσίας – για την ακρίβεια, το Bloomberg υπολογίζει ότι το ευρωπαϊκό εμπάργκο μπορεί να «κόψει» έσοδα 10 δις δολαρίων ετησίων από τις πετρελαϊκές εξαγωγές της Μόσχας.
Ακόμη όμως κι εάν τα ποσοστά και οι αριθμοί αυτοί επαληθευθούν, το πολιτικό και οικονομικό δια ταύτα απέχει κατά τι – ενδεχομένως και κατά πολύ – από την δημόσια πανηγυρική ρητορική. Αυτή η πραγματικότητα λέει ότι η Ευρώπη έκανε με μεγάλο κόπο, εσωτερικές εντάσεις, συγκρούσεις και εκπτώσεις, το νέο βήμα σε έναν πόλεμο που δύσκολα τον αντέχει, λέει επίσης ότι το εμπάργκο περιλαμβάνει μόνον τις δια θαλάσσης ρωσικές εξαγωγές και όχι εκείνες που γίνονται χερσαία μέσω των αγωγών, και λέει ακόμη – και κυρίως – ότι, το α λα καρτ μπλοκο στις πετρελαϊκές εξαγωγές της Μόσχας δεν πρόκειται να εφαρμοστεί πριν από το τέλος του 2022.: Η απόφαση της συνόδου κορυφής προβλέπει σταδιακό εμπάργκο στο ρωσικό αργό με ορίζοντα έξι μηνών και στα προϊόντα διϋλισης με ορίζοντα οκταμήνου. Προβλέπει επίσης εμπάργκο δύο ταχυτήτων καθώς από το γενικό απαγορευτικό στο ρωσικό αργό εξαιρείται – με ανοιχτό χρονοδιάγραμμα – ο γιγαντιαίος αγωγός Ντρούζμπα μέσω του οποίου τροφοδοτούνται με πετρέλαιο η Ουγγαρία, η Τσεχία και η Σλοβακία.
Οπερ, το βασικό ερώτημα – που δεν περιλήφθηκε στην ευρωπαϊκή πανηγυρική ρητορική – είναι ποιος πραγματικά κερδίζει και τι κερδίζει, και ποιος χάνει και τι χάνει.
Εδώ, η πρώτη και κυνική ανάγνωση λέει ότι ο μοναδικός ίσως καθαρά κερδισμένος σ’ αυτή την φάση είναι ο Βίκτορ Ορμπαν. Ηταν εκείνος που καθόρισε την τελική στάση της Ε.Ε., απείλησε με βέτο στην περίπτωση που ο αγωγός Ντρούζμπα δεν εξαιρείτο από το εμπάργκο και, εν τέλει, με τον συμβιβασμό που επήλθε η Ουγγαρία θα αγοράζει πετρέλαιο φθηνότερα απ’ όλη την υπόλοιπη Ευρώπη καθώς οι τιμές του ρωσικού αργού είναι κατά 30% φθηνότερες από εκείνες της παγκόσμιας αγοράς.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν μπορεί επίσης να κερδίζει ή, τουλάχιστον, μπορεί να μην χάνει πολλά. Σίγουρα – προοπτικά έστω – χάνει εξαγωγές 1,57 δις βαρελιών πετρελαίου την ημέρα, καθώς σ’ αυτό το επίπεδο υπολογίζονται τα φορτία αργού που φεύγουν από τα ρωσικά λιμάνια με προορισμό την Ευρώπη. Διατηρεί όμως τα έσοδα από τις εξαγωγές των 720.000 βαρελιών ημερησίως που ρέουν προς την Ευρώπη μέσω των χερσαίων αγωγών.
Κατά το Bloomberg χάνει συνολικά 10 δις δολάρια ετησίως, επειδή θα αναγκαστεί να στραφεί σε εναλλακτικές αγορές – κυρίως της Κίνας και της υπόλοιπης Ασίας – προσφέροντας το ρωσικό πετρέλαιο με έκπτωση.
Ηδη, η τιμή του ρωσικού αργού είναι κατά 34 δολάρια χαμηλότερη το βαρέλι από την διεθνή χρηματιστηριακή τιμή του μπρεντ. Όπως επισημαίνουν όμως αρκετοί αναλυτές, ένα ενδεχόμενο deal για αυξημένες εξαγωγές προς την Κίνα μπορεί να αναπληρώσει τις απώλειες των χαμηλότερων τιμών μέσω του υψηλότερου τζίρου. Και το επίσης βέβαιο είναι ότι ο Πούτιν κερδίζει χρόνο. Το εμπάργκο, έστω και για τα δύο τρίτα των ρωσικών πετρελαϊκών εξαγωγών, δεν θα ισχύσει πριν από το τέλος του χρόνου. ‘Ητοι, έως τότε ο ρώσος πρόεδρος θα εξακολουθεί να συντηρεί ανοιχτή την – κατά Σαρλ Μισέλ – «τεράστια πηγή χρηματδότησης» της πολεμικής μηχανής του και να σχεδιάζει τις τελικές κινήσεις του στην Ουκρανία.
Επιπλέον, ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν χάνει την βασική πηγή των εσόδων του – εκείνη της αγοράς φυσικού αερίου. Η Ευρώπη μπορί να έφθασε, έστω μετά κόπων και βασάνων, στο μερικό πετρελαϊκό εμπάργκο, θεωρείται όμως απίθανο και αδύνατο να φθάσει σε εμπάργκο στο αέριο. Εάν το κάνει, μόνον η οικονομία της Γερμανίας θα απειληθεί με ακαριαία ύφεση τουλάχιστον 5%, σύμφωνα με τους υπολογισμούς των πέντε κορυφαίων οικονομικών ινστιτούτων της χώρας. Και ο πρωθυπουργός της Σλοβενίας Γιάνεζ Γιάνσα απλώς ευχήθηκε «καλή τύχη» στους συναδέλφους του που χθες το βράδυ, στην σύνοδο κορυφής, άνοιξαν θέμα για εμπάργκο και στο ρωσικό φυσικό αέριο.
Η Ευρώπη σίγουρα χάνει. Και χάνει ήδη, χωρίς μεταβατική περίοδο και ανοχή εξαμήνου. Αμέσως μετά την ανακοίνωση του πετρελαϊκού εμπάργκο, η τιμή του αργού εκτοξεύτηκε πάνω από τα 123 δολάρια το βαρέλι και έφθασε στο υψηλότερο επίπεδο του τελευταίου διμήνου. Τα ευρωπαϊκά futures της ηλεκτρικής ενέργειας για τον επόμενο χρόνο έφθασαν επίσης σε ρεκόρ όλων των εποχών και στα 240 ευρώ ανά MWh. Πιο απλά, η Ευρώπη πληρώνει ήδη το πετρέλαιο πανάκριβα και η αγορά «ποντάρει» ήδη στο ότι το 2023 θα πληρώνει και το ρεύμα όχι μόνον ακριβότερα απ’ ό,τι σήμερα, αλλά ακριβότερα από καταβολής χρηματιστηρίων. Στο μεταξύ, ο Ορμπαν θα εξαιρείται, ο Πούτιν θα ελίσσεται μεταξύ αγωγών και κινεζικών δεξαμενοπλοίων και η «σωστή πλευρά της ιστορίας» θα μετρά τα υπερκέρδη των Big Oils…