1986: Νομιμοποίηση των αμβλώσεων στην Ελλάδα – Οι σφοδρές αντιδράσεις της ΝΔ – Τι έγραφαν οι εφημερίδες

Οι αμβλώσεις είναι νόμιμες στη χώρα μας από το 1986, όπως μαρτυρά και ο νόμος 1609/1986, ο οποίος δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ στις 3 Ιουλίου εκείνης της χρονιάς. Η συζήτηση γύρω απ’ το νομοσχέδιο που έφερε προς ψήφιση στη Βουλή το ΠΑΣΟΚ ξεκίνησε λίγες μέρες νωρίτερα, στις 26 Μαΐου και ολοκληρώθηκε στις 5 Ιουνίου, με τη Νέα Δημοκρατία να είναι σχεδόν η μόνη που το καταψήφισε.

Ανατρέχοντας σε άρθρα και ρεπορτάζ από 12 διαφορετικές εφημερίδες της εποχής -συντηρητικές, κυβερνητικές, αντιπολιτευτικές, αλλά και κίτρινες-, και ένα περιοδικό -τον Ταχυδρόμο-, καταφέραμε να συγκεντρώσουμε ένα υλικό ικανό για να συνθέσουμε το κλίμα που κυριάρχησε εντός κι εκτός Βουλής απ’ τα σημαίνοντα πρόσωπα της εποχής.

Επίσης, χάρη στα πρακτικά της Βουλής που συνεδρίαζε για μέρες επί του θέματος και αποσπάσματα των οποίων είχε δημοσιεύσει τότε το φεμινιστικό περιοδικό «Δίνη» (πρώτο τεύχος, Δεκέμβριος 1986), μπορούμε να θυμηθούμε εδώ, σήμερα, τι ακούστηκε στην αίθουσα της Ολομέλειας. Τα αποσπάσματα προέρχονται από τις συνεδριάσεις που έγιναν στις 26 και 28 Μαΐου και στις 2, 4 και 5 Ιουνίου.

Βασίλης Σωτηρόπουλος (βουλευτής Νέας Δημοκρατίας 1985 – 2000, διετέλεσε Πρόεδρος Πανελλήνιου Ιατρικού Συλλόγου και Νομάρχης Αργολίδας)

«Και είναι λυπηρό, διότι από την εισήγηση του συναδέλφου της πλειοψηφίας, απεδείχτη ότι η Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ έχει υιοθετήσει όλα τα επιχειρήματα των δήθεν προοδευτικών γυναικών. Δεν έχουμε καμία αντιπάθεια προς τις προοδευτικές γυναίκες, καλά κάνουν να είναι ή να λένε ότι είναι προοδευτικές, αλλά δεν είναι αντιπροσωπευτικές στην Ελλάδα. Δεν περιμέναμε λοιπόν στην αίθουσα αυτή, να γίνει μία απόλυτη υιοθέτηση όλων αυτών των θέσεων που υποστηρίζουν μετά μανίας οι λεγόμενες προοδευτικές γυναίκες […]

Γιώργος Γεννηματάς (βουλευτής ΠΑΣΟΚ 1981 – 1996, τότε Υπουργός Κοινωνικών Ασφαλίσεων)

«Από τον εισηγητή της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης –και δεν το περίμενα– άκουσα και προσβολές εναντίον του γυναικείου κινήματος […] Αλλά δεν έχετε το δικαίωμα να θίγετε ένα ολόκληρο γυναικείο κίνημα, ένα γυναικείο πληθυσμό […] είναι τιμή μας που ακούσαμε τη φωνή της γυναίκας και φέραμε κάποιες βελτιώσεις.

Γεώργιος Αλέξανδρος Μαγκάκης (βουλευτής ΠΑΣΟΚ 1985 – 1996, νωρίτερα το 1974 βουλευτής Ένωσης Κέντρου – Νέες Δυνάμεις ΕΚ/ΝΔ και την περίοδο 1974 – 1977 βουλευτής ΕΔΗΚ).

«Πίσω από τις έντονες ηθικολογίες για την αξία της ζωής του εμβρύου, κρύβεται πολύ ανδροκρατική αντίληψη […] Υφέρπει η ανδροκρατική αντίληψη που κάθε μέρα καταλύεται όλο και περισσότερο. Γιατί συντελείται και στη χώρα μας η κατάκτηση της ισότητας στη λαϊκή συνείδηση ανάμεσα στους άνδρες και τις γυναίκες. Έτσι σήμερα όλο και περισσότερο γίνεται σεβαστό το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού της γυναίκας.

Ηλίας Μαλεβίτης (βουλευτής ΝΔ 1985 – 1989, λίγο μετά την εκλογή του εντάχθηκε στην ΔΗΑΝΑ την οποία και εκπροσωπεί στην ομιλία του εδώ)

«Το νομοσχέδιο γίνει την εντύπωση ότι (η άμβλωση) είναι μία πράξη που επιδοκιμάζεται και μπορεί εύκολα, με την αρωγή μάλιστα της πολιτείας, να οδηγηθεί οποιαδήποτε σε αυτήν […] Το νομοσχέδιο προσπαθεί να δημιουργήσει ευχάριστες εντυπώσεις σε κάποιες προοδευτικές φεμινίστριες».

Άννα Συνοδινού (βουλευτής ΝΔ 1974 – 1990, διάσημη ηθοποιός)

«Γιατί σήμερα η κακομοιριά της Ελλάδος και ο κατήφορος που έχει πάρει ο τόπος δυστυχώς, είναι αποτέλεσμα αυτής της αντίληψης περί απελευθερώσεως των γυναικών […] Πιστεύω ότι το πολιτικό θέμα το οποίο είναι πρωτεύον στην υπόθεση των αμβλώσεων, έχει ταυτιστεί με τις αποφάσεις της 4ης Διεθνούς της οποίας φαίνεται ότι τις προτιμήσεις έχει εγκολπωθεί το ΠΑΣΟΚ […] Οι Τεταρτοδιεθνηστές, οι τροτσκιστές δηλαδή, πιστεύουν πως οι γυναίκες πρέπει να εξεγερθούν ενάντια στην καταπίεση της οικογενειακής και οικονομικής εξάρτησης, ενάντια στην αρχή του καθορισμού της προσωπικότητάς του από το φύλο. […] Και θεωρούν ότι η πιο σοβαρή κατάκτηση του παγκοσμίου γυναικείου κινήματος είναι το δικαίωμα στη νόμιμη έκτρωση […] Έτσι λοιπόν αυτές οι φεμινίστριες που υπερασπίστηκαν εδώ οι κυβερνητικοί υπουργοί θα πρέπει να ξεχάσουν και την Τρίτη και την τέταρτη διεθνή. Και είμαι βέβαιη ότι όταν θα τους εξηγηθούν ορισμένα πράγματα, θα αλλάξουν πλώρη γιατί πιστεύω ότι αγαπάνε την Ελλάδα και στο βάθος τους είναι γυναίκες που δεν θέλουν μέσω του φεμινισμού ανταγωνισμό με τον άντρα τους […] Είναι μία πράξη δικτατορική. Είναι μία απόφαση (η άμβλωση για τις γυναίκες) που ταιριάζει σε ένα άλογο ον, δηλαδή σε ένα ζώο. Και το ΠΑΣΟΚ τις γυναίκες, τις Ελληνίδες, από ελεύθερο άνθρωπο τις καθιστά ζώα με αυτόν το νόμο […] Προσβάλλει τη γυναίκα γιατί την εντάσσει στην κατηγορία του κτήνους που συλλαμβάνει το μωρό για χάρη μόνο του ερωτικού οργασμού της και μόνο μετά, όταν καταστρέφει μονομερώς το προϊόν αυτής της ερωτικής πράξεως, αισθάνεται απελευθερωμένη γιατί έκανε με λίγα λόγια το δικό της».

Καλλιόπη Μπουρδάρα (βουλευτής ΠΑΣΟΚ 1985 – 1989 και ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος της Ένωσης Γυναικών Ελλάδας)

«Χρειάστηκαν δυναμικές κινητοποιήσεις και σκληρές καταγγελίες από μέρους των γυναικείων οργανώσεων για να δρομολογηθεί το χρόνιο αίτημά τους […] έπρεπε να είναι ένα από τα πρώτα νομοσχέδια που ψήφισε η Κυβέρνηση της Αλλαγής. Υπήρξε μία αδικαιολόγητη καθυστέρηση στην επεξεργασία και στην κατάθεσή του».

Νίκος Ψαρουδάκης (ανεξάρτητος βουλευτής Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ ως επικεφαλής της Χριστιανικής Δημοκρατίας 1985 – 1989)

«Αν ζούσαμε στην εποχή που ήταν τα Σόδομα και τα Γόμορα θα υποστηρίζαμε την νομική κάλυψη του σοδομισμού επειδή είχε πάρει έκταση και το εδέχετο η κοινωνία; Επειδή το δέχεται η σημερινή κοινωνία λέμε ότι δεν υπάρχει ηθικό πρόβλημα; Μήπως με τέτοια νομοθετήματα δεν κάνουμε τίποτε άλλο, παρά να ανοίγουμε τον δρόμο της πλήρους κοινωνικής διαφθοράς και αποσύνθεσης στη χώρα μας; […] Τα παιδιά των ανεπιθύμητων κυήσεων να γεννιούνται, να μεγαλώνουν, να μορφώνονται και να αποκαθίστανται με την οικονομική φροντίδα της Πολιτείας και την πνευματική και παιδαγωγική ευθύνη της εκκλησίας».

Μαρία Δαμανάκη (βουλευτής ΚΚΕ 1977 – 1989, στη συνέχεια βουλευτής και Πρόεδρος του Συνασπισμού και τέλος βουλευτής ΠΑΣΟΚ 2004 – 2010)

«Κατά την άποψή μας, το ερώτημα που τίθεται ναι στις αμβλώσεις ή όχι στις αμβλώσεις είναι όχι μόνο απλουστευτικό, αλλά και πραγματικά αποπροσανατολιστικό […] Η θέση του ΚΚΕ είναι εναντίον των αμβλώσεων […] Θέλουμε να παρθούν μέτρα που θα τις περιορίσουν […] μέτρα οικογενειακού προγραμματισμού […] μέτρα στήριξης μίας δημοκρατικής οικογενειακής πολιτικής […] που πράγματι θα βοηθήσουν σε μία ουσιαστική αντιμετώπιση και του δημογραφικού μας προβλήματος […] Και είναι αναμφισβήτητο πως το μέγεθος της επιθυμητής οικογένειας στην πατρίδα μας είναι πολύ μεγαλύτερο από αυτό που υπάρχει».

Ιωάννης Ζίγδης (βουλευτής και υπουργός από το 1950 μέχρι την δικτατορία, βουλευτής ΕΔΗΚ 1974 – 1981 και ΠΑΣΟΚ 1985 – 1989)

«Εμμέσως δέχεται (το νομοσχέδιο) τις εξωσυζυγικές σχέσεις της συζύγου. Διότι όταν η σύζυγος μπορεί να αποφασίσει μόνη της για μία έκτρωση, χωρίς τη συγκατάθεση του συζύγου, ενός εμβρύου το οποίο συνελήφθη εκτός της συζυγικής παστάδας, βεβαίως κατά κάποιο τρόπο εμμέσως, της αναγνωρίζεται ένα τέτοιο δικαίωμα».

Ιωάννης Παλαιοκρασσάς (βουλευτής ΝΔ 1977 – 1990 και 2004 – 2007, ενδιάμεσα Επίτροπος στην ΕΕ)

«Θεωρούμε επίσης ότι αυτή η νοοτροπία του να επιτρέπουμε, έστω στη μητέρα, να αποφασίζει μόνη της για τη ζωή ή το θάνατο του παιδιού που κυοφορεί, είναι η ίδια νοοτροπία η οποία οδηγεί και στις δικτατορίες».

Ιωάννης Καραβατζής (βουλευτής ΝΔ 1974 – 1996)

«Όποιος παρεμβαίνει στη φύση, τότε η ίδια η φύση θα τον τιμωρήσει […] Εγώ ειλικρινά δεν ξέρω τι είναι αυτή η διαφορά του προοδευτικού και ποιος είναι προοδευτικός. Εάν προοδευτικός είναι αυτός ο οποίος είναι υπέρ των αμβλώσεων, υπέρ της μοιχείας ή υπέρ της αθεΐας, ή του πολιτικού γάμου, ή του ελεύθερου έρωτα, ή της εξωγαμιαίας σχέσεως των παιδιών […] έτσι οδηγούμαστε στην αναρχία, στην εκληματικότητα, στην τεμπελιά, στην αμορφωσιά, στη διάλυση της οικογένειας κλπ».

Γιώργος Σούρλας (βουλευτής ΝΔ 1981 -200 και 2004 – 2009

«Για φανταστείτε να μην είχε γεννηθεί ο Χριστός, να μην είχε γεννηθεί ο Μαρξ και κάποιες άλλες μεγάλες φυσιογνωμίες που έχουν προσφέρει πολλά στον κόσμο γιατι΄θα ήταν υποχρεωμένοι τότε εκείνοι να κάνουν άμβλωση […] Είναι βαρύ, κύριε Πρόεδρε, να πληρώνει ο ελληνικός λαός τα κέφια πολλές φορές πολλών ζευγαριών που θέλουν να κάνουν συχνές ερωτικές συνομιλίες»

Ιωάννης Κεφαλογιάννης (βουλευτής ΝΔ 1974 – 2007)

«Διότι είναι εντυπωσιακό ότι η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ έδειξε συνέπεια στην ψήφιση ορισμένων νόμων που ως αντικειμενικό σκοπό είχαν πώς να κλονίσουν το θεσμό της οικογένειας. Γιαυτό και βλέπετε ότι έδειξε συνέπεια το ΠΑΣΟΚ και ψήφισε το νόμο για τον πολιτικό γάμο, ψήφισε το νόμο για την αποποινικοποίηση της μοιχείας. Και έρχεται σήμερα και ψηφίζει το νόμο για τις αμβλώσεις για να ολοκληρώσει την καταστροφή την οποία μέχρι σήμερα είχε επιτελέσει στο θεσμό της ελληνικής οικογένειας».

Με αφορμή την απαγόρευση των αμβλώσεων σε αρκετές πολιτείες των ΗΠΑ, προσπαθήσαμε να δούμε πώς κάλυψε ο ελληνικός Τύπος -από την Απογευματινή και την Αυγή μέχρι το Έθνος και τον Ριζοσπάστη– , μία από τις πρώτες κατακτήσεις του ελληνικού φεμινιστικού κινήματος.

Ξεκινάμε με τη Βραδυνή, η οποία κυκλοφόρησε την επομένη της συζήτησης με αυτόν τον τίτλο στο εξώφυλλο:

(Εδώ σε μεγέθυνση)

Ωστόσο στα Νέα, μερικές ημέρες αργότερα, στο φύλλο της 6ης Ιουνίου, στη στήλη Μικροπολιτικά, δημοσίευσε αυτό το μονοστηλάκι που μάλλον αμφισβητεί κάπως την «φεμινιστική κατάληψη» της Βουλής:

Γυρνώντας τώρα πίσω στο δημοσίευμα της Βραδυνής, στη σελίδα 5 της εφημερίδας διαβάζουμε κάποιες απ’ τις τοποθετήσεις των βουλευτών, με τη δήλωση της Φάνης Πάλλη – Πετραλιά «όπως νομοθετείται η άμβλωση γίνεται σπορ», να ξεχωρίζει μάλλον θλιβερά:

(Εδώ μια «σύνθεση» με κάποια απ’ τα πιο σημαντικά σημεία του ρεπορτάζ)

Μικρή λεπτομέρεια: αυτή ήταν η πρώτη ομιλία της Φάνης Πάλλη – Πετραλιά στο ελληνικό κοινοβούλιο, όπως μας ενημέρωνε μία άλλη εφημερίδα, το Έθνος:

Στις 28 Μαΐου η συζήτηση συνεχιζόταν, με τον Ιωάννη Ζίγδη, πρόεδρο της ΕΔΗΚ, να ζητά δημοψήφισμα προκειμένου να σεβασθεί το Κοινοβούλιο την ευαισθησία της εκκλησίας και των διαφόρων οργανώσεων.

Το δημοσίευμα είναι από τη Μεσημβρινή της 29ης Μαΐου:

Και επειδή μπορεί να μην το είδες με την πρώτη, κάτω δεξιά μαθαίνουμε ότι στην Πάτρα διοργανώθηκε και ένα συλλαλητήριο κατά των εκτρώσεων αυτή τη φορά:

Ενδιαφέρον όμως προκαλεί η τοποθέτηση του Ιωάννη Παλαιοκρασσά της ΝΔ, ο οποίος δήλωσε μεταξύ άλλων:

«Tο νομοσχέδιο θίγει ανεπανόρθωτα την ιδέα του Έθνους που επιβίωσε και αναγεννήθηκε χάρη στην Εκκλησία μας, που δικαίως αποκαλείται κιβωτός του. (…) επιτρέπει χωρίς κανένα σοβαρό λόγο το φόνο όλων των εμβρύων κάτω από τους 3 μήνες με μόνη την απόφαση της εγκύου; Μα αυτή η νοοτροπία δεν είναι στη βάση κάθε δικτατορίας, ότι κάποιος άλλος αποφασίζει για τη ζωή μου;» για να συνεχίσει τονίζοντας ότι «γιατί δεν νομιμοποιεί η κυβέρνηση και τις κλοπές και τους βιασμούς και τα ναρκωτικά»;

Διάβασε το δημοσίευμα αναλυτικά:

Συνεχίζουμε με ένα σκίτσο από τον Ηλία Σκουλά στην ίδια εφημερίδα, δυο ημέρες πριν το προηγούμενο δημοσίευμα, στις 27 Μαΐου, ένα σκίτσο από τον αναγνωρισμένο γελοιογράφο που έφυγε το 2014 και μεταξύ άλλων είχε δουλέψει και στο Έθνος, τον Ελεύθερο Τύπο και την Καθημερινή.

Κρίνοντάς το από απόσταση, θα λέγαμε σήμερα ότι είναι τουλάχιστον απαράδεκτο και ότι πιθανότατα τον αδικεί ως δημιουργό.

Και ο Μανώλης Γλέζος όμως τότε είχε εκφράσει την αντίθεσή του στις αμβλώσεις ως Πρόεδρος της ΕΔΑ, κόμμα το οποίο στις εκλογές του 1985, συνεργάστηκε με το ΠΑΣΟΚ.

Διαβάζουμε σε δημοσίευμα της Ελευθεροτυπίας της 3ης Ιουνίου του 1986:

Στο ίδιο δημοσίευμα της Ελευθεροτυπίας διαβάζουμε και για έναν υπέροχο παλαιοκομματικού τύπου καυγά μετά δύο βουλευτών της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ αντίστοιχα:

Στο ίδιο ρεπορτάζ, η υφυπουργός Υγείας και Πρόνοιας, Μαρία Περράκη επιτέθηκε σε όσους υποστήριζαν «υποκριτικά» ότι οι αμβλώσεις χειροτερεύουν το δημογραφικό πρόβλημα, ρωτώντας τους «γιατί δεν κάνετε τότε περισσότερα παιδιά;».

Από η μεριά του ο γραμματέας του ΚΚΕ εσωτερικού, Λεωνίδας Κύρκος, δήλωσε ότι θα το ψηφίσει παρά τις επιμέρους επιφυλάξεις που έχει, μία εκ των οποίων ήταν ότι εφόσον η ανήλικη θα έπρεπε να έχει τη συγκατάθεση των γονιών της, αυτό θα διαιώνιζε στην πραγματικότητα το παράνομο καθεστώς αμβλώσεων, καθώς αποκλείεται η ίδια να το αποκάλυπτε στους γονείς της.

Από τη δική της μεριά, η υπερσυντηρητική Εστία, έδειξε κι εκείνη απογοητευμένη -εντελώς αναμενόμενα- απ’ τον νόμο 1609:

Στον Ταχυδρόμο του Ιουνίου, μαθαίνουμε ότι και ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, Χρήστος Σαρτζετάκης, ήταν κατά της νομιμοποίησης των αμβλώσεων λόγω των «εθνικών κινδύνων που αντιμετωπίζει η χώρα εξ ανατολών».

Στην Ελευθεροτυπία ο τίτλος του άρθρου είναι δανεισμένος απ’ τον λόγο του τότε υπουργoύ Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Γεώργιου Γεννηματά:

Ο κ. Γεννηματάς απάντησε με ντοκουμέντα της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, τονίζοντας ότι:

Οι αμβλώσεις είναι ο συνηθέστερος λόγος θανάτου των γυναικών, αλλά όταν γίνονται παράνομα τα ποσοστά αυτά είναι πολύ μεγαλύτερα.
Μόνο στο 9% της υφηλίου απαγορεύονται οι αμβλώσεις.
Το έμβρυο αποκτά ανθρώπινη ζωή μόνο μετά το δεύτερο ήμισυ της κύησης.

Αξίζει όμως να διαβάσει κανείς και αυτό το μικρό κομμάτι απ’ αυτό το δημοσίευμα:

Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και το δημοσίευμα του Έθνους:

Την ίδια στιγμή, όπως μαθαίνουμε στο ρεπορτάζ των Νέων υπήρξε και μία μερίδα φεμινιστριών που διαδήλωσε τη στιγμή που συζητούταν το νομοσχέδιο, ζητώντας να γίνει ακόμη πιο φιλελεύθερο:

Και στις 5 Ιουνίου η νομιμοποίηση των αμβλώσεων είναι πια γεγονός, όπως μας ενημερώνει το φύλλο της 6ης Ιουνίου της Ελευθεροτυπίας:

Μερικά ακόμη εξώφυλλα από τον Τύπο της εποχής

Απογευματινή 27 Μαΐου

Στην Απογευματινή ως είδηση στο εξώφυλλο βρήκε μία μικρή γωνιά κάτω προς τα αριστερά, σε αντίθεση με το εσωτερικό της εφημερίδας όπου αποτέλεσε το κεντρικό θέμα της δεύτερης σελίδας.

Ριζοσπάστης 27 Μαΐου

Αυριανή 27 Μαΐου

Ακρόπολις 27 Μαΐου

Στην ίδια εφημερίδα, σε ένα άρθρο γνώμης της Ελένης Κυπραίου της 1η Ιουνίου με τίτλο «Εκούσιος περιορισμός των γεννήσεων» διαβάζουμε και κάποια απ’ τα επιχειρήματα κατά των αμβλώσεων που επιβιώνουν μέχρι και σήμερα. Και φυσικά μπλέκοντας και το όνομα του «Χίτλερ», ένα όνομα που ακόμα και σήμερα, με την πρώτη ευκαιρία το πετάει ο καθένας εναντίον όποιου θέλει: