ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΛΕΙΟΣ Ένα μεγάλο μέρος των αναλύσεων για την Πρωτομαγιά αναφέρονται είτε στο ιστορικό γεγονός στο οποίο παραπέμπει η καθιέρωσή του εορτασμού της, είτε στη συμβολή της, όπως και όλων των εργατικών διεκδικήσεων, στην κατοχύρωση κοινωνικών δικαιωμάτων των εργαζομένων ή στην μη υποχώρηση από αυτά. Υπάρχει και μια ακόμα διάσταση της Πρωτομαγιάς αν και δεν είναι η μόνη.
Η Πρωτομαγιά γιορτάζεται από ανθρώπους πολλών θρησκειών αλλά δεν έχει σχέση με καμία θρησκεία όπως λ.χ. τα Χριστούγεννα ή το Μπαϊράμι. Δεν είναι γιορτή ανθρώπων που μοιράζονται μια ορισμένη θρησκεία.
Η Πρωτομαγιά γιορτάζεται σχεδόν σε κάθε χώρα χωρίς να συμβολίζει κάτι για την εκάστοτε χώρα, όπως συμβαίνει με τις εθνικές γιορτές, στην Ελλάδα λ.χ. με την 25η Μαρτίου ή με την 28η Οκτωβρίου ή ιδιαίτερα γεγονότα που συνέβησαν σε μια χώρα, όπως τη 17η Νοεμβρίου. Δεν είναι γιορτή που τη μοιράζονται τα μέλη ενός ορισμένου εθνικού κράτους ή έστω μερικών όπως η Ημέρα της Νίκης, την 9η Μαΐου. Είναι μια παγκόσμια γιορτή.
Η εργατική Πρωτομαγιά γιορτάζεται σε όλο τον κόσμο αν και με μικρότερες ή μεγαλύτερες διαφορές σε κάθε χώρα ή περιοχή του κόσμου, χωρίς να ανήκει σε κάποια «παγκόσμια ημέρα» του ενός ή του άλλου που καθιέρωσαν από τα πάνω κρατικοί ή διακρατικοί οργανισμοί και φορείς. Δεν είναι γιορτή που τη μοιράζονται όσοι επιτελούν ένα ορισμένο ρόλο ή ακολουθούν μια πρακτική ή μετέχουν σε έναν επί μέρους θεσμό. Την εργατική Πρωτομαγιά τη μοιράζονται όσοι δημιουργούν τον κόσμο όλο.
Η Πρωτομαγιά είναι κοσμική γιορτή αλλά δεν αφορά τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση όπως λ.χ. η Πρωτοχρονιά ή Πρωτομαγιά ως ημέρα γιορτής των λουλουδιών, στην οποία δίνουν κυρίως ή αποκλειστικά έμφαση όσοι αποστρέφονται την εργατική τάξη και την ιστορική της συμβολή. Η εργατική Πρωτομαγιά αφορά τη σχέση μεταξύ ανθρώπων. Για την ακρίβεια αφορά τη σχέση μεταξύ ανθρώπων που είναι άνισοι. Ακριβέστερα αφορά τη διεκδίκηση εκ μέρους των εργαζομένων των δικαιωμάτων που τους «κλέβουν» όσοι εκμεταλλεύονται την εργασία τους και έτσι «κλέβουν» και την υπόλοιπη ζωή τους, όπως και τη ζωή των οικογενειών τους.
Η Πρωτομαγιά είναι γιορτή διεκδίκησης μιας καλλίτερης ζωής για τη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων επί της γης, γι’ αυτούς δηλαδή που ζουν επειδή οι ίδιοι εργάζονται κι όχι κάποιοι άλλοι γι’ αυτούς, ανεξάρτητα από έθνη, θρησκείες, φύλο, μόρφωση κ.ά. διαχωρισμούς.
Η Πρωτομαγιά είναι γιορτή για τη δύναμη που δημιουργεί τη ζωή και τον πολιτισμό και που όμως που ζει καταδυναστευμένη στο οικονομικό περιθώριο και την κοινωνική ανυποληψία – σήμερα περισσότερο απ’ ότι στο πρόσφατο παρελθόν.
Η Πρωτομαγιά είναι μια από τις λίγες γιορτές και συνάμα υπενθύμιση διεκδίκησης εκτός καλλίτερης ζωής και μιας πραγματικά παγκόσμιας κοινωνίας, αυτής των εργαζόμενων ανθρώπων που μόνο καλό μπορούν να περιμένουν ως τέτοιοι από τη συνύπαρξη μεταξύ τους και την οποία τους στερούν αυτοί που δημιουργούν ή εκμεταλλεύονται τους διαχωρισμούς.
Η Πρωτομαγιά είναι γιορτή αλλά κάτι πολύ παραπάνω, που αφορά τον πυρήνα της απελευθέρωσης των εργαζόμενων και κατά προέκταση όλων των ανθρώπων από τα πολιτικά, οικονομικά κ.ά. δεσμά αλλά και τις ποικίλες φυλετικές, θρησκευτικές, εθνικές κ.ά. διαιρέσεις και ανταγωνισμούς.
Όμως όπως ήδη συμβαίνει, αλλά πολύ περισσότερο όπως θα συμβεί στο μέλλον, ο κύκλος των θρησκευτικών τελετών και εορτών δεν είναι ούτε θα είναι ούτε μπορεί να είναι ο κυριότερος τροχονόμος και ανεμοδείκτης στην κοινωνική ζωή των ανθρώπων.
Όπως στο παρελθόν, όπως ήδη εν μέρει συμβαίνει αλλά με έναν στρεβλό τρόπο που εξυπηρετεί τον κοσμοπολιτικό εθνικισμό (άκα «εκσυγχρονιστές») έτσι και στο μέλλον, το εθνικό κράτος δεν θα είναι η ανώτερη και πλέον περιεκτική μορφή οργάνωσης της οικονομικής, πολιτικής, κοινωνικής κ.λπ. ζωής των ανθρώπων, αλλά όχι εντός αυτοκρατοριών όπως συνέβαινε στο παρελθόν.
Αντιθέτως, οι κρατικές εξουσίες και τα καταπιεστικά καθεστώτα εκμεταλλεύθηκαν και εκμεταλλεύονται κάθε ευκαιρία για τη προβολή τους και την εδραίωση της κυριαρχίας τους Το ίδιο έκαναν και κάνουν με την Πρωτομαγιά, θυμίζοντας τάχα φιλεύσπλαχνα τα ψίχουλα που παραχώρησαν ή παραχωρούν για να επιτύχουν την «κοινωνική ειρήνη» και την πολιτική σταθερότητα διοργανώνοντας ποικίλες φιέστες, πάντα με τα εθνικά χρώματα πάνω απ’ όλα και τα δικά τους ακόμα πιο πάνω. Γι’ αυτό και σε παρόμοιες περιστάσεις, κατά το παρελθόν ή σήμερα, πολλοίδεν βλέπουν στην Πρωτομαγιά παρά ευκαιρία για μια συνηθισμένη αργία. Μια αργία για ξεκούραση, κοινωνικές επαφές και φαγοπότι. Έτσι την θέλει την Πρωτομαγιά μια καταπιεστική εξουσία, γι΄ αυτό και τους βολεύει ως γιορτή των λουλουδιών και της άνοιξης. Οι κρατικές εξουσίες και τα καταπιεστικά καθεστώτα χρησιμοποιούν την Πρωτομαγιά ως γιορτή αυτοπροβολής και πανηγυριού για τον εαυτό τους και μέρα ως απόδρασης στη φύση και γλεντιού για αυτούς που πραγματικά τους αφορά η Πρωτομαγιά και με το νόημα που τους αφορά
Αν το μέλλον του ανθρώπου είναι η ζωή σε μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση, αν το μέλλον του ανθρώπου είναι η ζωή χωρίς κατεξουσιαστικές διαιρέσεις και ανταγωνισμούς ή πολέμους, αν το μέλλον των ανθρώπων είναι μια παγκόσμια κοινωνία ως ύπατη μορφή οργάνωσης της οικονομικής, πολιτικής κ.λπ. ζωής τους, αν το μέλλον των ανθρώπων είναι δώσουν αυτό που αξίζει σε όσους πραγματικά δημιουργούν τη ζωή και τον πολιτισμό, η Πρωτομαγιά δεν είναι μόνο ίσως η πρώτη γιορτή που τη συμβολίζει και την επαγγέλλεται, αλλά και το φαντασιακό πρόπλασμά της.
Το νόημα της Πρωτομαγιάς θα έχει εκπληρωθεί όταν πλέον δεν θα χρειάζεται να γιορτάζεται όπως σήμερα. Θα έχει εκπληρωθεί όταν πλέον θαμπορεί να γιορτάζεται σαν (παγκόσμια) αργίακαι όχι απεργία, με το ίδιο κύρος που περιβάλλονται σήμερα διάφορες εθνικές, θρησκευτικέςκ.ά. παγκόσμιες γιορτές
Γιώργος Πλειός, Καθηγητής στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών