NewsEdit Οι εκλογικές προεκτάσεις των θέσεων του Γιώργου Κατρούγκαλου δεν είναι αντικείμενο αυτών των γραμμών. Ούτε αντικείμενο τους είναι (δεν είμαι ειδικός) οι οικονομικές επιπτώσεις της θέσης που ανέπτυξε, παρότι κατανοώ ότι οι ασφαλιστικές εισφορές δεν μπορούν να παίρνουν τη μορφή συμπληρωματικής φορολογίας εισοδήματος. Αντικείμενο είναι η αντίδραση σε αυτές.
Του Γεράσιμου Μοσχονά
Η δήλωση του υπουργού Κωστή Χατζηδάκη «Όλα αυτά που λέει έχουν τεράστιο κόστος και θα διαλύσουν και την οικονομία και τους πολίτες στην Ελλάδα» είναι αντιπροσωπευτική των αντιδράσεων σε αυτές τις θέσεις. Θα διαλυθούν, λοιπόν, οι πολίτες, η οικονομία και, φυσικά, η μεσαία τάξη στην Ελλάδα. Αλήθεια;
Η μεσαία τάξη (η οποία δεν συγκροτείται ως ενιαία κοινωνική ομάδα ούτε για τους μαρξιστές ούτε για τους αντιμαρξιστές – στην πραγματικότητα υπάρχουν οι “μεσαίες τάξεις” ή τα μεσαία στρώματα στον πληθυντικό) φαίνεται πως στη χώρα μας επιτελεί «δημόσιo λειτούργημα». Δανείζομαι τον όρο από τον «πλουραλιστή» και καθόλου αριστερό Charles Lindblom, όρο που είχε χρησιμοποιήσει για να περιγράψει το ζωτικό ρόλο του μεγάλου κεφαλαίου στις καπιταλιστικές κοινωνίες. Το μεγάλο κεφάλαιο συμμετέχει στη λήψη αποφάσεων μείζονος κοινωνικής σημασίας, ή τις επηρεάζει σημαντικά, λόγω του κρίσιμου προνόμιου που κατέχει ο κόσμος της επιχείρησης στη δημιουργία και παραγωγή του πλούτου – μέσω του ελέγχου των επενδύσεων.
Οι «μικρομεσαίοι» στην Ελλάδα, παρότι ποτέ δεν ήταν φορείς ενός «επιτευγματικού καπιταλισμού» και της κοινωνικής και πολιτικής νομιμοποίησης που αυτός συνεπιφέρει, φαίνεται να κατέχουν μια αντίστοιχη προνομιακή θέση. Επιτελούν «δημόσιο λειτούργημα». Δεν τους αγγίζουμε.
Φυσικά υπέστησαν μεγάλο οικονομικό πλήγμα στη φάση της οικονομικής κρίσης – όπως και το άλλο τμήμα των μεσαίων κατηγοριών, τα λεγόμενα μεσαία μισθωτά στρώματα του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα. Ωστόσο, οι «μικρομεσαίοι», παραδοσιακοί πρωταθλητές στη φοροδιαφυγή, στη μη απόδοση ΦΠΑ (στην κλοπή δηλαδή του πληρωθέντος από τους καταναλωτές φόρου) και στην εισφοροδιαφυγή, «λιμοκτονούσαν», στην πλειοψηφία τους και πριν την οικονομική κρίση. Ήταν πάντα πένητες. Αυτό λένε οι τότε φορολογικές δηλώσεις τους.
Παραμένουν “πένητες”και τώρα, σύμφωνα πάντα με το δηλωθέν εισόδημά τους. Και αν ανέκαθεν ένα τμήμα των μικροεπιχειρηματιών, των ελεύθερων επαγγελματιών (διανοητικά, τεχνικά, χειρωνακτικά επαγγέλματα) πάλευε για την επιβίωσή του, οι πολλοί τα κατάφερναν και ένα σημαντικό κομμάτι τους είχε γίνει τμήμα των εύπορων ή ανώτερων μεσαίων τάξεων. Ωστόσο, η συντριπτική πλειοψηφία, εύπορη ή μη εύπορη, δήλωνε εισοδήματα γύρω από το αφορολόγητο όριο και περίπου οι μισοί δηλώνουν και σήμερα εισοδήματα κάτω από το όριο της φτώχειας. Κοινωνικά σοκαριστικό!
Αντιθέτως, οι μεσαίες μισθωτές τάξεις, οι οποίες και αυτές είχαν μεγάλη απώλεια εισοδήματος στη διάρκεια της κρίσης, έχουν εν τω μεταξύ βελτιώσει σημαντικά το δικό τους οικονομικό και κοινωνικό status. Αυτές ευτυχώς τα κατάφεραν. Aνήκουν πλέον, με βάση βέβαια τις φορολογικές δηλώσεις, ιδιαίτερα οι μισθωτοί που υπερβαίνουν τα 1700 – 1800 ευρώ το μήνα, στις (περίπου) ανώτερες τάξεις. Και μπράβο τους! Διότι αυτοί, και μόνον αυτοί, καταφέρνουν, μέσα σε ένα ωκεανό φτώχειας, να υλοποιήσουν το όνειρο κάθε φτωχής κοινωνίας βασισμένης στη μικροϊδιοκτησία: την κοινωνική άνοδο.
Στη σύγχρονη Ελλάδα μας οι θεωρίες του Thomas Piketty καταρρίπτονται. Ο Νίκος Πουλαντζάς συντρίβεται. Και μαζί τους συντρίβεται ό,τι έχει απομείνει από κοινό νου.
Νομίζω ότι ξέρω λίγο από εκλογές. Εχθές, όμως, με αφορμή την απόσυρση της υποψηφιότητας Κατρούγκαλου, τρόμαξα. Τρόμαξα, σε έναν πόλεμο επικοινωνίας χωρίς κανόνες, από την πνευματική υπεροψία και τις κοινωνικές – και ηθικές – βεβαιότητες των νεοδημοκρατών στα τηλεοπτικά παράθυρα. Τρόμαξα και από το «γλύψιμο» στους μικρομεσαίους, υπό το φως της ήττας του 2019, των εκπροσώπων του ΣΥΡΙΖΑ. Το έργο που παιζόταν ήταν οι μικρομεσαίοι ως Intouchables, άξιο βραβείου César παλαιοπαπανδρεϊσμού.
Τρόμαξα, επίσης, από το πόσο οι πρώτοι δεν έχουν επαρκή αντίληψη για το τι σημαίνει εκσυγχρονισμός της ελληνικής οικονομίας και τους κράτους. Και από το πόσο οι δεύτεροι δεν έχουν επαρκώς κατανοήσει τι σημαίνει, σε μια κοινωνία σαν την ελληνική, το «Δικαιοσύνη παντού».
Κοιτώντας δε τα προγράμματα των δύο μεγαλύτερων κομμάτων ανακάλυψα ότι οι πιο παραμελημένες ενότητες είναι, και στα δύο προγράμματα, αυτές που αφορούν τη φορολογική μεταρρύθμιση. Στο όνομα, προφανώς, του οικονομικού και κοινωνικού εκσυγχρονισμού για τους μεν, στο όνομα της κοινωνικής δικαιοσύνης για τους δε. Κατάλογοι με υποσχέσεις προς όλες και όλους σε μια χώρα που δεν έχει χρεοκοπήσει ποτέ.
*Καθηγητής Συγκριτικής Πολιτικής Ανάλυσης
Πρώτη δημοσίευση στο Facebook