Έλλη Πετρίδη Αν κάποιοι έχουν θορυβηθεί ή ανησυχούν για την εμφάνιση πολλών ακροδεξιών σχηματισμών στην Ελλάδα με κάποιους από αυτούς να διεκδικούν την είσοδο στη Βουλή μέσα από τις κάλπες της 25ης Ιουνίου, τα πράγματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι πολύ χειρότερα. Και δεν μιλάμε βέβαια για την Ιταλία της Μελόνι και τη Γαλλία της Λεπεν αλλά για αρκετές άλλες χώρες σε βορρά και νότο όπου καταγράφονται μια σειρά από συμμαχίες συντηρητικών κομμάτων με εθνικιστικά κόμματα.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Φινλανδίας όπου η μελλοντική της πολιτική για την ΕΕ φαίνεται να είναι ένας σκληρός συμβιβασμός μεταξύ του πιο φιλοευρωπαϊκού κόμματος της χώρας, του Κόμματος Εθνικού Συνασπισμού (ΚΕΣ), και του πιο σκεπτικιστικού, εθνικιστικού Κόμματος των Φινλανδών. Ωστόσο, το τελευταίο φαίνεται να έχει ελαφρώς το πάνω χέρι.
Οπως αναφέρει το EURACTIV, η νέα δεξιά κυβέρνηση του Κόμματος Εθνικού Συνασπισμού, του Κόμματος των Φινλανδών, του Σουηδικού Λαϊκού Κόμματος και των Χριστιανοδημοκρατών ανακοίνωσε, μετά από επτά εβδομάδες διαπραγματεύσεων, το πρόγραμμά της έκτασης 250 σελίδων, επτά από τις οποίες είναι αφιερωμένες στο μέλλον της πολιτικής της χώρας στην ΕΕ.
Η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Petteri Orpo (NCP) περιγράφει την ΕΕ ως το «σημαντικότερο πολιτικό και οικονομικό πλαίσιο αναφοράς και κοινότητα αξιών», η οποία πρέπει να υιοθετήσει μια ισχυρότερη παγκόσμια προσέγγιση.
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει επίσης μια επισκόπηση των πιο πιθανών «κόκκινων γραμμών» και τη σαφή θέση ότι «η Φινλανδία θέλει η ΕΕ να παίζει μεγάλο ρόλο στα μεγάλα ζητήματα και μικρό στα μικρά».
Σύμφωνα με την κυβέρνηση, η Φινλανδία είναι διατεθειμένη να υποστηρίξει πρόσθετες επενδύσεις της ΕΕ όπου τις θεωρεί σημαντικές, αλλά θα πρέπει να παραμείνουν «πρωτίστως εντός του προϋπολογισμού». Ταυτόχρονα, τα «εθνικά συμφέροντα της χώρας πρέπει να προσδιορίζονται και να διασφαλίζονται».
Όσον αφορά τα δημόσια οικονομικά, η ΕΕ «πρέπει να περάσει από μια πολιτική ανάκαμψης που αυξάνει το βάρος του χρέους σε μια πολιτική βιώσιμης ανάπτυξης».
Η Φινλανδία θα υποστηρίξει επίσης την επιστροφή στην αρχή της μη διάσωσης, σύμφωνα με την οποία κάθε κράτος μέλος είναι υπεύθυνο για τα δικά του χρέη. Επιπλέον, η χρηματοδότηση του προϋπολογισμού της ΕΕ πρέπει να συνδέεται με τον σεβασμό του κράτους δικαίου και η ΕΕ δεν πρέπει να μετατραπεί σε «μια ασύμμετρη ένωση μεταφοράς εισοδήματος».
Το χρησιμοποιούμενο μέσο ανάκαμψης πρέπει να θεωρηθεί ως «έκτακτη εφάπαξ λύση» και όχι ως προηγούμενο. «Η Φινλανδία δεν θα δεχτεί να επαναλάβει μια παρόμοια ρύθμιση ή να την καταστήσει μόνιμη», δηλώνει η κυβέρνηση.
Πρόσθετη χρηματοδότηση ή εντελώς νέα χρηματοδοτικά μέσα σε επίπεδο ΕΕ δεν θα υποστηριχθούν από τη Φινλανδία «στην παρούσα κατάσταση».
Τα υφιστάμενα κονδύλια της ΕΕ θα πρέπει να ιεραρχηθούν και να αναδιανεμηθούν πρώτα. Σχετικά με το σχεδιαζόμενο Ευρωπαϊκό Ταμείο Κυριαρχίας, η κυβέρνηση αναφέρει ότι η ανάγκη του θα αξιολογηθεί «σε σχέση με την πολιτική κρατικών ενισχύσεων της ΕΕ και την κατεύθυνση που η μελλοντική πρόταση της Επιτροπής θα υποδείξει για τη χρήση του Ταμείου».
Ακόμη και αν η κυβέρνηση λέει ότι στοχεύει στην ενίσχυση της ικανότητας λήψης αποφάσεων της ΕΕ, θεωρεί ότι η χρήση της ειδικής πλειοψηφίας είναι δυνατή μόνο σε «περιορισμένους τομείς της εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής ασφάλειας»
Με βάση αυτές τις ευθυγραμμίσεις δεν είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς ότι τα ζητήματα της ΕΕ θα αποτελέσουν αγκάθι για τη νέα κυβέρνηση.
Ισπανία: Επίσημοι συνεργάτες δεξιό και ακροδεξιό κόμμα
Ο ηγέτης του Λαϊκού Κόμματος (PP/EPP) Αλμπέρτο Νούνιεθ Φεϊχόο άλλαξε το αφήγημά του, καθώς ο κεντροδεξιός σχηματισμός υπέγραψε συμφωνίες συνεργασίας με το ακροδεξιό Vox (ECR) σε διάφορες περιοχές, αποδεχόμενος εμμέσως τις ριζοσπαστικές πολιτικές αρχές του δεύτερου, οι οποίες περιλαμβάνουν πισωγυρίσματα στα δικαιώματα των γυναικών και τις κοινωνικές πολιτικές.
Για τα επόμενα τέσσερα χρόνια, το PP θα κυβερνήσει σε 30 από τις 50 ισπανικές επαρχιακές πρωτεύουσες -έλαβε απόλυτη πλειοψηφία σε 14- και το σοσιαλιστικό κόμμα (PSOE) σε δέκα.
Ο Φεϊχόο, τον οποίο πολλοί αναλυτές επαίνεσαν πριν από ένα χρόνο για τον μετριοπαθή και διαλλακτικό τόνο του, υποστήριζε μέχρι πρόσφατα ότι δεν θα προτιμούσε να συνάψει συμφωνία με το Vox και ότι θα αισθανόταν άβολα με το κόμμα αυτό στο πλευρό του.
«Δεν συμμερίζομαι το αφήγημα του Vox.», «Μερικές φορές είναι προτιμότερο να χάνεις την κυβέρνηση παρά να κερδίζεις από τον λαϊκισμό», ή «αυτοί (το Vox) δεν έχουν διαχειριστεί ποτέ στη ζωή τους ούτε ένα δημόσιο ευρώ» είναι μερικές από τις πρόσφατες εκφράσεις του Φεϊχόο, όπως μετέδωσαν τα ισπανικά μέσα ενημέρωσης.
Μετά τη συντριπτική ήττα του σοσιαλιστικού κόμματος και του νεότερου εταίρου του στον συνασπισμό Unidas Podemos στις περιφερειακές και δημοτικές εκλογές της 28ης Μαΐου, το αφήγημα του PP όλο και πιο γρήγορα τάσσεται υπέρ του αντίστοιχου του Vox. Τελικά, το PP θα κυβερνήσει σε πολλές περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της στρατηγικής σημασίας Κοινότητας της Βαλένθια (ανατολικά).
Μετά τις εκλογές του Μαΐου, ο περιφερειακός και δημοτικός πολιτικός χάρτης της Ισπανίας θα αλλάξει ριζικά. Σύμφωνα με ορισμένες δημοσκοπήσεις και αναλυτές, αυτό μπορεί να είναι ο πρόλογος για αυτό που θα μπορούσε να επαναληφθεί σε εθνικό επίπεδο στις γενικές εκλογές της 23ης Ιουλίου, με μια υποθετική κυβέρνηση συνασπισμού PP-Vox.
Αντιμέτωπος με αυτό το ενδεχόμενο, την Κυριακή, ο πρωθυπουργός της Ισπανίας Πέδρο Σάντσεθ (PSOE/S&D) προειδοποίησε ότι υπάρχει κάτι «πολύ πιο επικίνδυνο από το Vox», και αυτό είναι ένα PP που αναλαμβάνει τα «καθήκοντα και τις πολιτικές» του.
Σε αποκλειστική συνέντευξη που δημοσιεύθηκε την Κυριακή στην El País, ο Σάντσεθ δήλωσε ότι οι Ισπανοί έχουν τώρα την πληροφόρηση που δεν είχαν πριν: «Το PP και το Vox αναλαμβάνουν ήδη απερίφραστα ότι πρέπει να κυβερνήσουν με συνασπισμό».
Η Κοινότητα της Ανδαλουσίας έπαψε να είναι πια προπύργιο του PSOE, στο οποίο κυριαρχούσε για σχεδόν 40 χρόνια, πριν περάσει στα χέρια του PP.
Ασύμμετρα «cordons sanitaires» και διασταυρούμενα βέτο
Οι τελευταίες εκλογές προκάλεσαν μια στρατηγική ασύμμετρων «διασταυρούμενων βέτο» ή «cordons sanitaires», με ορισμένους δήμους να εμποδίζουν την είσοδο του Vox, ενώ άλλοι έβαλαν έκτακτο φρένο στην είσοδο δυνάμεων υπέρ της ανεξαρτησίας στην τοπική αυτοδιοίκηση.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Καταλονία, μια από τις πιο ευημερούσες περιφέρειες της Ισπανίας. Το περασμένο Σαββατοκύριακο επιτεύχθηκε μια ιστορική συμφωνία κατά την οποία ο σοσιαλιστής Jaume Collboni (PSC) θα γίνει δήμαρχος της καταλανικής πόλης χάρη στην υποστήριξη του PP και του Catalunya en Comú, ενός αριστερού κόμματος που είναι μεν εθνικιστικό αλλά όχι υπέρ της ανεξαρτησίας.
Η συμμαχία PP-PSOE-Catalunya en Comú εμπόδισε τον υποψήφιο υπέρ της ανεξαρτησίας Xavier Trias να κυβερνήσει την πόλη μαζί με την καταλανική αυτονομιστική Ρεπουμπλικανική Αριστερά της Καταλονίας (ERC), μια δύναμη στην οποία στηρίχθηκε ο Pedro Sánchez για να κυβερνήσει στη Μαδρίτη μαζί με άλλους σχηματισμούς υπέρ της ανεξαρτησίας στο Κοινοβούλιο.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι η Χώρα των Βάσκων, όπου το ΡΡ έδωσε τις ψήφους του στο PSOE στην πόλη Βιτόρια. Παράλληλα, σε πέντε άλλα δημοτικά συμβούλια τις προσέφερε στο Βασκικό Εθνικιστικό Κόμμα (PNV) ώστε να αποτρέψει την είσοδο στην κυβέρνηση του αυτονομιστικού EH Bildu, το οποίο πρόσφατα προκάλεσε αντιδράσεις με την συμπερίληψη 44 πρώην μέλών της πρώην τρομοκρατικής οργάνωσης ETA στις εκλογικές λίστες του.
Το PP απλώνει «κόκκινο χαλί» για το Vox
Εκτός από τα αμοιβαία μπλόκα, η πιο σκληρή πολιτική συζήτηση επικεντρώνεται στις περιφερειακές συμφωνίες PP-Vox λόγω των επιπτώσεων που θα μπορούσαν να έχουν στις γενικές εκλογές, εάν το PSOE δεν καταφέρει να ενώσει τις δυνάμεις του με τη νέα προοδευτική πλατφόρμα Sumar.
Η προοδευτική προσέγγιση του PP με το Vox σημαίνει ότι το κεντροδεξιό κόμμα, το οποίο ήδη κυβερνά με το Vox, εν μέσω αντιπαραθέσεων, στην κοινότητα Καστίλλη και Λεόν, αναγκάστηκε να αποδεχθεί ορισμένες από τις ριζοσπαστικές πολιτικές αρχές του ακροδεξιού κόμματος, που σήμερα είναι η τρίτη μεγαλύτερη δύναμη στην Ισπανία.
Σε ειρωνικό τόνο, η υπουργός Οικονομίας Νάντια Καλβίνιο δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι το ΡΡ «από το να χαράξει κόκκινες γραμμές (για να κυβερνήσει με το Vox) έχει περάσει στο να στρώσει το κόκκινο χαλί» στο ακροδεξιό κόμμα υπό τον Σαντιάγο Αμπασκάλ, φίλο του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν και στενό σύμμαχο της Ιταλίδας πρωθυπουργού, Τζόρτζια Μελόνι.
Κατάργηση των πολιτικών ισότητας
Ένα από τα πιο ευαίσθητα ζητήματα είναι η στάση του Vox στις πολιτικές ισότητας των φύλων που εφαρμόζει τώρα η προοδευτική κυβέρνηση συνασπισμού PSOE-Unidas Podemos. Το κυβερνητικό της πρόγραμμα περιλαμβάνει την εξάλειψη ή τη μείωση αυτών των πολιτικών, που υπερασπίζεται η αμφιλεγόμενη υπουργός Ισότητας Ιρένε Μοντέρο.
Την περασμένη εβδομάδα, ο Χοσέ Μαρία Λάνος, βουλευτής του Vox στο περιφερειακό κοινοβούλιο της Κοινότητας της Βαλένθια, διαβεβαίωσε τον ισπανικό δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό φορέα RTVE ότι «η έμφυλη βία δεν υπάρχει, η ανδρική βία δεν υπάρχει».
Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι ο αριθμός των θυμάτων έμφυλης βίας στην Ισπανία αυξήθηκε κατά 8,3% το 2022, σε 32.644, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του Εθνικού Στατιστικού Ινστιτούτου (INE), το οποίο περιλαμβάνει στο μητρώο του τις πράξεις σωματικής ή ψυχολογικής βίας. Σύμφωνα με το INE, 49 γυναίκες σκοτώθηκαν από έμφυλη βία το 2022.
Τα αμφιλεγόμενα λόγια του Λάνος είναι ένα σαφές παράδειγμα ότι για το PP, το Vox μπορεί να αποτελεί έναν εταίρο- βαρίδι , αλλά είναι το τίμημα που θα πρέπει να πληρώσει για να «εκδιώξει» τον Σάντσεθ από την κυβέρνηση.
Η ακδροδεξιά της Τσεχίας ενώνει δυνάμεις ενόψει ευρωεκλογών
Τα ακροδεξιά κόμματα, Ελευθερία και Άμεση Δημοκρατία (SPD) και Trikolora, ενώνουν τις δυνάμεις τους είτε ως συνασπισμός, είτε ως «άλλη μορφή συνεργασίας» ενόψει των ευρωεκλογών του 2024, για να προσελκύσουν όλους τους συντηρητικούς και πατριώτες ψηφοφόρους.
Στο μνημόνιο που υπογράφηκε την περασμένη εβδομάδα, τα δύο κόμματα «δηλώνουν την κοινή τους βούληση να συμμετάσχουν στις ευρωεκλογές που προγραμματίζονται για το 2024 ως συνασπισμός ή άλλη μορφή οντότητα συνεργασίας». Το 2024, στην Τσεχική Δημοκρατία θα διεξαχθούν τον Ιούνιο οι ευρωεκλογές, το φθινόπωρο οι περιφερειακές εκλογές και οι εκλογές για τη Γερουσία.
Τα δύο κόμματα συμφώνησαν να συνεργαστούν για να αποφύγουν ένα σενάριο σαν τις τσεχικές βουλευτικές εκλογές του 2021, όταν αρκετές μικρότερες δεξιές ομάδες κατέβηκαν χωριστά και οι ψήφοι κατακερματίστηκαν. Ως αποτέλεσμα, μόνο το SPD (μέρος του ID) ξεπέρασε το όριο του 5% που απαιτείται για την είσοδο στο τσεχικό κοινοβούλιο και έγινε κόμμα της αντιπολίτευσης.
«Το μνημόνιο αποτελεί τη βάση για τη συνένωση των πατριωτικών και συντηρητικών δυνάμεων στην πολιτική σκηνή της Τσεχίας ενάντια στον κυβερνητικό συνασπισμό», δήλωσε ο επικεφαλής του SPD Tomio Okamura την περασμένη Τετάρτη, κατά την υπογραφή του κειμένου.
Ο κατακερματισμός του τσεχικού πολιτικού φάσματος το 2021 προκάλεσε την «απώλεια» περισσότερων από ένα εκατομμύριο ψήφων. Περίπου 250.000 από τα χαμένα ψηφοδέλτια υποστήριζαν ριζοσπαστικά κόμματα με δεξιό προσανατολισμό, συμπεριλαμβανομένου του κόμματος Trikolora. Τα ίδια κόμματα και κινήματα εκείνη την περίοδο αντιδρούσαν στα μέτρα για τον COVID-19 και σήμερα διαδίδουν φιλορωσικές αφηγήσεις.
«Δεν πρέπει να αφήσουμε τις ψήφους να χαθούν», δήλωσε η επικεφαλής του Trikolora, Zuzana Majerová Zahradníková.
Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, η Ελευθερία και Άμεση Δημοκρατία έχει την υποστήριξη περίπου του 10% των Τσέχων ψηφοφόρων, γεγονός που την καθιστά το τέταρτο ισχυρότερο πολιτικό κόμμα της χώρας. Η Trikolora -που ιδρύθηκε από πρώην δεξιούς βουλευτές του κυβερνώντος Δημοκρατικού Κόμματος των Πολιτών (ODS, ECR)- λαμβάνει περίπου 2%.
Και τα δύο κόμματα είναι έντονα ευρωσκεπτικιστικά. Για παράδειγμα, το Trikolora πιέζει για τη διεξαγωγή υποχρεωτικού δημοψηφίσματος για την έξοδο από την ΕΕ σε κάθε βουλευτικές εκλογές. Η Ελευθερία και η Άμεση Δημοκρατία ζητούν επίσης δημοψήφισμα και τάσσονται ανοιχτά υπέρ της αποχώρησης από την ΕΕ.
Γερμανία: Γιατί ανεβαίνει στις δημοσκοπήσεις η ακροδεξιά
Όταν οι Γερμανοί πήγαν για τελευταία φορά στις (ομοσπονδιακές) κάλπες τον Σεπτέμβριο του 2021, η παράταξη Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) έλαβε ελαφρώς πάνω από 10%.
Πλέον, λιγότερα από δύο χρόνια μετά, το ίδιο κόμμα κινείται δημοσκοπικά κοντά στο 20%, έχοντας ξεπεράσει τους Πράσινους (που συγκεντρώνουν πια κάτω από 16% στις σφυγμομετρήσεις) και κοντράροντας τους Σοσιαλδημοκράτες (SPD) για τη δεύτερη θέση πίσω από το CDU.
Δημοσκοπήσεις τα αποτελέσματα των οποίων δημοσιεύτηκαν το διάστημα μεταξύ 18 Μαΐου και 19 Ιουνίου, παρουσιάζουν το AfD να συγκεντρώνει από 15% έως και 20%, το SPD από 18% έως και 20%, τους Πράσινους από 13% έως και 16%, και τους Χριστιανοδημοκράτες/Χριστιανοκοινωνιστές από 26% έως 32%, ενώ αρκετά πιο χαμηλά τοποθετούνται πια τα Linke (κάτω από 6%) και FDP (κάτω από 8%).
Σημειώνεται ότι οι επόμενες ομοσπονδιακές εκλογές είναι κανονικά προγραμματισμένο να διεξαχθούν στη Γερμανία μέσα στο 2025.
Αναζητώντας τις βασικές αιτίες πίσω από την άνοδο του AfD, η Γκαμπριέλε Ντεμίνσκι του ιστοχώρου Gzero στρέφει το βλέμμα της σε στοιχεία σχετικά με:
- τον πληθωρισμό (που κάλπαζε επί σειρά μηνών, με τις τιμές των τροφίμων να έχουν πια αυξηθεί κατά περίπου 15% σε σχέση με πέρυσι)
- τους αιτούντες άσυλο (ο αριθμός των οποίων αυξήθηκε κατά 78% τους πρώτους τέσσερις μήνες του 2023 σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι, χωρίς να συνυπολογίζονται και οι πάνω από 1 εκατομμύριο Ουκρανοί πρόσφυγες που έχουν βρει καταφύγιο στη Γερμανία)
- τη φθορά του κυβερνητικού συνασπισμού υπό τον Ολαφ Σολτς
- την αποχώρηση της Ανγκελα Μέρκελ από την εξουσία (που άφησε πίσω της ένα κενό εξουσίας και… αποδυναμωμένους τους Χριστιανοδημοκράτες)
- και τα περιβαλλοντικά σχέδια της κυβέρνησης η οποία προωθεί την (εξαιρετικά ακριβή, όπως καταγγέλλεται) εγκατάσταση αντλιών θερμότητας σε οικίες και γραφεία προκαλώντας αντιδράσεις στις τάξεις των ψηφοφόρων, αντιδράσεις τις οποίες το AfD σπεύδει να εκμεταλλευτεί.
Με πληροφορίες από: EURACTIV, DW, Gzero