NewsEdit Εδώ και χιλιάδες χρόνια (από την εποχή της Ολοκαίνου) άρχισαν να δημιουργούνται φυσικές συνθήκες που επέτρεψαν στους ανθρώπους να δημιουργήσουν τον κόσμο όπως τον γνωρίζουμε σήμερα. Αυτές οι συνθήκες έφθασαν στο τέλος τους.
Από τα μέσα του περασμένου αιώνα, η αύξηση του ανθρώπινου πληθυσμού, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, η χημική βιομηχανία, και οι αναπτυξιακές υποδομές άρχισαν να κινούνται προς τα πάνω, με τη βιοποικιλότητα, την πολιτιστική πολυμορφία και τους οικοτόπους των άγριων ειδών να κινούνται προς τα κάτω. Οι πυρηνικές δοκιμές και οι τέφρες από την καύση των ορυκτών καυσίμων εξαπλώθηκαν παντού, αφήνοντας ένα λεπτό στρώμα ιζήματος, προϊόν των δραστηριοτήτων του ανθρώπου, στο γεωλογικό ιστορικό. Μια νέα εποχή ξεκίνησε, αυτή που οι γεωλόγοι ονομάζουν Ανθρωπόκαινο.
Στη νέα εποχή, λοιπόν, η ανάπτυξη άρχισε να συνυπάρχει με ακραία καιρικά φαινόμενα όπως πλημμύρες, καταιγίδες, καύσωνες, και μεγάλες κατολισθήσεις. Η κλιματική αστάθεια είναι το άμεσο αποτέλεσμα της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας κατά 1,2 βαθμούς Κελσίου που προκλήθηκε από τα ορυκτά καύσιμα και την καταστροφή των οικοτόπων. Η περαιτέρω αύξηση θα έχει καταστροφικά αποτελέσματα, θα είναι ένας δρόμος χωρίς γυρισμό, όπως δήλωσε ο Γ. Γραμματέας του ΟΗΕ.
Αλλά τι σημαίνουν αυτά τα ακραία καιρικά φαινόμενα για την κοινωνία; Από την άποψη της υλικής πραγματικότητας, οι μονάδες ορυκτών καυσίμων, οι γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και οι μετασχηματιστές, όπως επίσης οι γεωτρήσεις για πετρέλαιο και αέριο είναι ευπαθή στις επιπτώσεις των πλημμυρών, των καταιγίδων και των υψηλών θερμοκρασιών. Όσο αυτά τα φαινόμενα θα οξύνονται τόσο η αποτελεσματικότητά τους θα μειώνεται. Αυτό αφορά όλες τις δραστηριότητες και υποδομές ακόμη και τις ΑΠΕ, καθώς η τοποθέτηση ανεμογεννητριών γίνεται προβληματική εξαιτίας των απρόβλεπτων αλλαγών του ανέμου, τα δε ηλιακά πάνελ είναι ευάλωτα στους υετούς, τις υψηλές θερμοκρασίες και τις καταιγίδες. Τα σοκ των καιρικών μεταβολών και η καταστροφή της βιοποικιλότητας θέτουν, επίσης, σε κίνδυνο τη γεωργική παραγωγή. Στην κορύφωση της ενεργειακής και επισιτιστικής φτώχειας, τα ακραία θερμικά φαινόμενα και οι ισχυρές καταιγίδες θα σκοτώνουν κατευθείαν τους ανθρώπους ενώ αναμένονται νέα θανατηφόρα παράσιτα.
Η αστάθεια και η ανεπάρκεια αγαθών είναι τα χαρακτηριστικά στοιχεία των κοινωνιών σήμερα. Ωστόσο μπορεί να υπάρξουν και θετικές πλευρές: Ο παγκόσμιος καπιταλισμός, μαζί με τα δίκτυα εξόρυξης και εκμετάλλευσης, θα είναι ολοένα και πιο δύσκολο να συνεχίσει την κυριαρχία του. Δεν ξέρουμε πώς θα αντιδράσουν οι άνθρωποι στο μέλλον. Υπάρχουν όμως ήδη δείγματα -εξ αιτίας της αστάθειας και της επισιτιστικής φτώχειας- εμφάνισης των λεγόμενων life-destroying πολιτικών προτάσεων όπως η άνοδος της ακροδεξιάς και εθνικιστικών κομμάτων ως απάντηση στη μαζική μετανάστευση.
Οι συνεχείς οικονομικές υφέσεις επιδείνωσαν τις υπάρχουσες ιεραρχίες ιδιοκτησίας και πλούτου: οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι. Επιπλέον, τα επαναλαμβανόμενα ακραία καιρικά φαινόμενα επιδρούν αρνητικά στην ψυχολογία των ανθρώπων δημιουργώντας άγχος και απελπισία. Υπό αυτό το στρες, άνθρωποι λογικοί στο παρελθόν, στρέφονται τώρα στην ακροδεξιά η οποία τους τάζει ψεύτικες ελπίδες ασφάλειας και υποκύπτουν στις πολιτικές μίσους (εναντίον των τρανς, των ομοφυλόφιλων, των μουσουλμάνων, των Εβραίων, του ΟΗΕ) διότι οι πραγματικοί ένοχοι είναι πολύ ισχυροί και είναι αδύνατο να εντοπιστούν. Εντωμεταξύ, ενώ στο παρελθόν ο κλιματοσκεπτικισμός στηρίζονταν σε ένα ψευδή εμπειρισμό σήμερα παίρνει τη μορφή μιας παρανοϊκής αυταπάτης. Αυτή η κατάσταση καθιστά ακόμη πιο δύσκολη την προσπάθεια αναζήτησης της αλληλεγγύης και της ανθεκτικότητας που είναι αναγκαίες για μια μακροπρόθεσμη αλλαγή.
Αυτή η ζοφερή πραγματικότητα διαμορφώνει κάθε πολιτικό πρόγραμμα που αποσκοπεί στο να εξασφαλίσει αξίες, όπως η ισότητα, η ελευθερία, η δικαιοσύνη και η αξιοπρέπεια. Η αριστερά όπως την γνωρίζουμε σήμερα, δημιουργήθηκε μαζί με την εκβιομηχάνιση, την περίοδο της σταθερότητας της Ολοκαίνου. Στη νέα εποχή θα πρέπει να προσαρμοστεί αλλιώς θα πεθάνει. Θα πρέπει να βλέπει διαφορετικά τα πράγματα σε σχέση με τα εργατικά κινήματα του 19ου και του 20ου αιώνα. Όποια μορφή και να λάβει η αριστερά, θα πρέπει να θέσει ως προτεραιότητες της πολιτικής της την υπεράσπιση της φύσης, της δικαιοσύνης και της ελευθερίας και να στηρίζεται κυρίως στα δεδομένα της Ανθρωποκαίνου και όχι σε κάποια μελλοντικά και μάλιστα να το κάνει σήμερα, τώρα.
(Ανάρτηση του Γιώργου Μπαλιά, Αναπληρωτή Καθηγητή στο Τμήμα Γεωγραφίας Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο)