ΧΑΡΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ Ένας σημαντικός θαλάσσιος καύσωνας στη Μεσόγειο συνεχίζεται και τον πρώτο μήνα της φθινοπωρινής περιόδου 2023, χάρη στη σημαντική ακόμη ανωμαλία των θερμοκρασιών του θαλασσινού νερού στην περιοχή. Κυρίαρχο χαρακτηριστικό στο μοτίβο του καιρού αυτής της εβδομάδας στην Ευρώπη είναι ο θερμικός θόλος στα δυτικά, έχοντας μια βαθιά γούρνα που ολισθαίνει πάνω από την Ελλάδα προς το Ιόνιο Πέλαγος. Μεγάλες πλημμύρες αναμένονται στην Ελλάδα, ενώ το ίδιο ανώτερο κύμα θα μπορούσε ενδεχομένως να αναπτύξει ένα Medicane στη νότια Μεσόγειο, έναν Τροπικό Κυκλώνα (TLC).
Μετάφραση από άρθρο του Marco Korosec στο Severe Weather Europe
Το Medicane, ο μεσογειακός τροπικός κυκλώνας (TLC) είναι έντονα καιρικά φαινόμενα που συχνά επηρεάζουν σημαντικά τις περιοχές στις οποίες εμφανίζονται. Τα καιρικά μοντέλα υπαινίσσονται έναν τέτοιο σχηματισμό πάνω από το Ιόνιο αυτή την εβδομάδα, για πρώτη φορά το 2023.
Μία βαθιά πτώση της θερμοκρασίας προκάλεσε μεγάλες πλημμύρες στην Ισπανία το περασμένο Σαββατοκύριακο, ενώ αυτό το πιθανό γεγονός θα αναπτυχθεί από τη βαθιά κοιλότητα στην ανατολική πλευρά της Μεσογείου.
Η δορυφορική προβολή της NASA της Δευτέρας πάνω από την Ευρώπη αποκάλυψε αυτά τα διαφορετικά συστήματα. Αίθριος καιρός με έλλειψη νεφώσεων από τη δυτική προς την κεντρική Ευρώπη κάτω από τον θερμικό θόλο, όπου παρασύρεται ένα μεγάλο σύννεφο σκόνης της Σαχάρας βόρεια στη Γαλλία και τον Βισκαϊκό Κόλπο, φτάνοντας στην Ιρλανδία τη Δευτέρα το βράδυ. Η μεγαλύτερη πτώση της θερμοκρασίας φαίνεται πάνω από την Ελλάδα στα δεξιά.
Ενώ η ακριβής διαδρομή και η ένταση του αναπτυσσόμενου υποτροπικού συστήματος δεν έχουν καθοριστεί ακόμη με βάση τις τρέχουσες οδηγίες, διαφορετικά μοντέλα καιρού υποδηλώνουν ότι οι ισχυροί άνεμοι και οι απειλές πλημμύρας θα μπορούσαν να εξαπλωθούν προς τη Σικελία, την Ιταλία και τη Μάλτα. Αυτές οι περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της βόρειας Λιβύης, θα πρέπει να παρακολουθούν την ανάπτυξη του κυκλώνα μετά την Τετάρτη αυτής της εβδομάδας.
Πρώτα ιστορικά γιγαντιαίες πυρκαγιές και τώρα ακραίες βροχοπτώσεις και επικίνδυνες πλημμύρες στην Ελλάδα
Το καλοκαίρι του 2023 στην Ευρώπη κατακλύστηκε από έντονους καύσωνες, ιδιαίτερα στη Νότια Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας. Ως αποτέλεσμα της ακραίας ζέστης και συχνά πολύ ξηρής μάζας αέρα, αναπτύχθηκαν εκτεταμένες πυρκαγιές.
Σύμφωνα με την Υπηρεσία Διαχείρισης Έκτακτης Ανάγκης Copernicus, η μεγαλύτερη πυρκαγιά της Αλεξανδρούπολης – Έβρου είχε καταστρέψει περισσότερα από 810 τετραγωνικά χιλιόμετρα (310 τετραγωνικά μίλια) μέχρι τα τέλη Αυγούστου, περισσότερα από την περιοχή της Νέας Υόρκης (778,2 τετραγωνικά χιλιόμετρα ή 300,5 τετραγωνικά μίλια).
Έτσι, η τελική ανακούφιση με ψυχρότερο καιρό και τελικά λίγη βροχή έφτασε καθώς ξεκίνησε ο Σεπτέμβριος, αλλά τώρα υπάρχουν άλλες ανησυχίες.
Η πτώση της θερμοκρασίας πάνω από την Ελλάδα θα μεταβεί σταδιακά νοτιοδυτικά στη νότια Μεσόγειο και θα βαθύνει. Η αέρια μάζα μεταξύ νότου και βορρά, όπου βρίσκεται το σύστημα υψηλής πίεσης κάτω από τον θόλο θερμότητας, θα μεταφέρει υψηλή υγρασία από τα ζεστά νερά του Αιγαίου και της Μαύρης Θάλασσας.
Αυτό θα αναπτύξει μια ακραία εισροή πολύ υγρής και θερμής αέριας μάζας προς τα ορεινά της Ελλάδας, ρίχνοντας σημαντικές βροχοπτώσεις στη χώρα. Όλα τα διαθέσιμα μοντέλα καιρού υποδηλώνουν ακραίες βροχοπτώσεις που ξεπερνούν τα 500mm τις επόμενες τρεις ημέρες. Μερικές από αυτές ακόμη και πάνω από τα 1000mm.
Αυτά τα ποσοστά, που έρχονται μετά τις άνυδρες συνθήκες των τελευταίων μηνών, πιθανότατα οδηγούν σε μεγάλες πλημμύρες σε πολλές περιοχές σε κεντρικά μέρη της Ελλάδας. Το καμένο έδαφος επιδεινώνει επίσης το ενδεχόμενο πλημμύρας, καθώς το έδαφος είναι πιο επιρρεπές σε ξαφνικές πλημμύρες και κατολισθήσεις.
Το ένα σημείο για την δημιουργία κυκλώνα είναι το Ιόνιο Πέλαγος και το άλλο είναι γύρω από τις Βαλεαρίδες Νήσους στα δυτικά τμήματα της Μεσογείου. Αυτά τα γεγονότα μπορούν επίσης να αναπτυχθούν στα πολύ ζεστά νερά της Μαύρης Θάλασσας, τα οποία μπορούν παράγουν αλυσιδωτές καταιγίδες που ξεκινούν την κυκλωνική περιστροφή.
Η παραπάνω εικόνα είναι ο κυκλώνας Qendresa προς τη Μάλτα στις 7 Νοεμβρίου 2014.
Το κλειστό περιβάλλον της θερμής περιοχής της Μεσογείου περιορίζει το μέγεθος και τη δύναμη των τροπικών κυκλώνων. Οι μεγαλύτεροι μπορούν να φτάσουν σε μέγεθος περίπου 300 km (200 μίλια) και μπορεί να πλησιάσουν ή ακόμα και να φτάσουν σε ένταση έναν τυφώνα.
Οι μεσογειακοί κυκλώνες τυπικά επιμένουν μεταξύ 12 ωρών έως και 5 ημερών και συνήθως υφίστανται αυτές τις τρεις φάσεις κατά τη διάρκεια τους:
- Μια ισχυρή κυκλική δραστηριότητα ανέμων και νεφώσεων καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της δομής του κυκλώνα.
- Ο σχηματισμός του ματιού του κυκλώνα με ανάπτυξη ισχυρών ανέμων και έντονων βροχοπτώσεων.
- Το τελικό στάδιο χαρακτηρίζεται από γρήγορη, κατευθυντήρια κίνηση του κυκλώνα, συχνά λόγω της αλληλεπίδρασης με το μετωπικό κύμα που πλησιάζει. Υπάρχουν λιγότερες βροχοπτώσεις, αλλά σε αυτή τη φάση ακολουθούν οι ισχυρότεροι άνεμοι.
Ενώ η πρώτη φάση συμβαίνει συνήθως πάνω από τη θάλασσα, η δεύτερη και η τρίτη φάση είναι οι πιο επικίνδυνες καθώς ο κυκλώνας μπορεί να κατευθυνθεί στις παράκτιες περιοχές. Αρκετά παρόμοια γεγονότα συνέβησαν όταν οι κυκλώνες έπεσαν καταστροφικά στην Ελλάδα, την Ιταλία, τη Μάλτα, την Αλγερία και την Τυνησία.
Τέτοια παραδείγματα ήταν ο Ζορμπάς και ο Ιανός τα τελευταία χρόνια, με καταστροφικές κεραυνώδεις καταιγίδες, έντονους ανέμους και καταρρακτώδεις βροχοπτώσεις.
Οι μεσογειακοί κυκλώνες θεωρούνται δυνητικά σοβαρά καιρικά φαινόμενα λόγω του πυκνού πληθυσμού των παράκτιων περιοχών κατά μήκος της Μεσογείου. Η μέγιστη δυνατή ισχύς των πιο έντονων αυτών των κυκλώνων εκτιμάται ότι είναι ισοδύναμη με έναν τυφώνα Κατηγορίας 1 στην κλίμακα Saffir-Simpson.