NewsEdit Ο εξαιρετικός μελετητής της σύγκρουσης Ισραήλ και Παλαιστινίων Ian Lustick θεωρεί την επίθεση της Χαμάς, μια εξέγερση σε φυλακές υψίστης ασφαλείας
Του Σωτήρη Ρούσσου*
Όλοι γνωρίζουν, επισημαίνει ο Lustick, πόση τυφλή βία χαρακτηρίζει αυτές τις εξεγέρσεις και πόσο υποφέρουν οι κρατούμενοι που δεν εμπλέκονται στη βία. Αλλά οι εξεγέρσεις των φυλακών δείχνουν και πόσο αναποτελεσματικά, σκληρά ή αντιπαραγωγικά διοικούνται οι φυλακές αυτές. Η εξέγερση αυτή δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία.
Στην Δυτική Όχθη, εδώ και πάνω από ένα χρόνο, Ισραηλινοί έποικοι υπό την προστασία του στρατού καταπατούν παλαιστινιακές περιουσίες, κατεδαφίζουν παλαιστινιακές κατοικίες, δηλητηριάζουν το σύστημα ύδρευσης των παλαιστινιακών χωριών. Η αντίσταση των Παλαιστινίων από ομάδες νέων που δεν ανήκουν στις δύο βασικές οργανώσεις Φατάχ και Χαμάς, είχε ως τίμημα πάνω από 240 Παλαιστινίους νεκρούς με πολλούς εφήβους ανάμεσα σε αυτούς.
Πριν από μερικούς μήνες οι ισραηλινές δυνάμεις ασφαλείας εισέβαλαν και έδερναν με ιδιαίτερη βαναυσότητα αυτούς που βρίσκονταν στο Τέμενος του αλ-Άκσα, το τρίτο ιερότερο μουσουλμανικό προσκύνημα μετά την Μέκκα και τη Μεδίνα. Τότε είχε σωστά επισημανθεί ότι αυτές οι ενέργειες είναι ο καλύτερος στρατολόγος για της εξτρεμιστικές ισλαμιστικές οργανώσεις.
Ήδη από τον Ιούνιο του 2022, δημοσκόπηση που διεξήχθη από το έγκυρο Παλαιστινιακό Κέντρο Πολιτικής και Έρευνας έδειξε ότι το 55% των Παλαιστινίων υποστήριζε την επιστροφή σε μια ένοπλη Ιντιφάντα. Αλλά παρά τις εκατοντάδες Παλαιστίνιους νεκρούς η διεθνής κοινότητα και τα ΜΜΕ δεν έδιναν καμία σημασία, business as usual.
H επίθεση της Χαμάς διέλυσε έναν ισχυρότατο ζωτικό μύθο της ισραηλινής κοινωνίας και πολιτικής τα τελευταία είκοσι χρόνια. Πρόκειται για την ιδέα ότι το Ισραήλ είναι δυνατόν να ζει μια «κανονική» ζωή ως μια «πολυτελής εξοχική κατοικία» που προστατεύεται από μπετόν, ατσάλι και συντριπτική στρατιωτική και τεχνολογική υπεροπλία απέναντι στη σκοτεινή «ζούγκλα» της Μέσης Ανατολής που το περιβάλλει. Αυτό ο μύθος κατέρρευσε και η απάντηση του Ισραήλ φαίνεται να είναι η άσκηση της πιο ακραίας ακόμη και γενοκτονικής βίας εναντίον ενόχων και αθώων γιατί έτσι πιστεύουν ότι θα τιθασεύσουν τη «ζούγκλα».
Το πιο ορθολογικό σενάριο που έχει ακουστεί είναι ότι η προειδοποίηση του Ισραήλ προς τον πληθυσμό της Γάζας να κινηθεί προς το νότιο μέρος της Λωρίδας δείχνει πιθανόν ότι οι Ισραηλινοί θέλουν να στριμώξουν την Χαμάς σε μια γωνιά της Λωρίδας της Γάζας όπως έκαναν με την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης στην Δυτική Βηρυτό το 1982 και αφού καταστρέψουν τις υποδομές της να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις για την απομάκρυνση της ηγεσίας της Χαμάς από τα Παλαιστινιακά Εδάφη, όπως απομάκρυναν τον Αραφάτ και την ηγεσία της ΟΑΠ από τον Λίβανο. Ίσως όμως είναι και μια κίνηση που θα χρησιμοποιηθεί ως νομικό επιχείρημα έναντι πιθανών κατηγοριών για εγκλήματα πολέμου κατά τη διάρκεια της χερσαίας επιχείρησης,
Η πλήρης εξουδετέρωση της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης και οι σφαγές Παλαιστινίων αμάχων στα στρατόπεδα Σάμπρα και Σατίλα στον Λίβανο δεν είναι ένα παράδειγμα επιτυχούς ισραηλινής στρατηγικής. Το κενό που άφησε η στρατιωτική δύναμη της ΟΑΠ στον Λίβανο αντικαταστάθηκε από μια νέα οργάνωση, λιβανέζικη αυτήν τη φορά, τη Χεζμπολλάχ που αποδείχθηκε πολύ πιο οργανωμένη, πολύ πιο αποτελεσματική και τελικά πολύ πιο απειλητική για την ασφάλεια του Ισραήλ.
O Lustick δίνει μια μικρή αρχή ελπίδας λέγοντας ότι οι εξεγέρσεις των φυλακών συχνά φέρνουν την μεταρρύθμιση ή την κατάργησή τους. Οι σημερινοί όμως συσχετισμοί στις δύο πλευρές δεν επιτρέπουν ιδιαίτερη αισιοδοξία για την έναρξη ουσιαστικών διαπραγματεύσεων που θα οδηγήσουν στη δημιουργία βιώσιμου παλαιστινιακού κράτους στη Δυτική Όχθη και την Λωρίδα της Γάζας. Στο Ισραήλ έχουμε τα τελευταία είκοσι περίπου χρόνια μια ραγδαία μετατόπιση προς την Ακροδεξιά τόσο στην πολιτική όσο και στην κοινωνία με την επικράτηση εθνικιστικών και φονταμενταλιστικών τρόπων σκέψης και κοινωνικής συμπεριφοράς.
Βασική γραμμή στρατηγικής σκέψης αυτού του ακροδεξιού πολιτικού φάσματος είναι ότι δεν μπορεί να υπάρξει πολιτική λύση με τους Παλαιστινίους και αυτό που πρέπει να κάνει το Ισραήλ είναι να διατηρεί την στρατιωτική και τεχνολογική υπεροπλία ώστε να τους κρατά εντός περίκλειστων θυλάκων και να καταστέλλει τις κατά καιρούς εξεγέρσεις τους. Από την πλευρά των Παλαιστινίων υπάρχει ένα τεράστιο δημοκρατικό έλλειμμα. Η σημερινή ηγεσία της Παλαιστινιακής Αρχής έχει απωλέσει οποιαδήποτε πολιτική νομιμοποίηση και για ένα μεγάλο ποσοστό των νέων Παλαιστινίων θεωρείται εργαλείο της ισραηλινής κατοχής.
Η απελευθέρωση του έγκλειστου στις ισραηλινές φυλακές Μαρουάν Μπαργούτι θα οδηγούσε υπό προϋποθέσεις στη συγκρότηση μιας νέας εθνικής ηγεσίας που θα ανασυγκροτούσε την παλαιστινιακή κοινωνία και το παλαιστινιακό κίνημα, θα αντιμετώπιζε την αυξανόμενη επιρροή των ισλαμιστών και θα αποτελούσε έναν σκληρό αλλά φερέγγυο συνομιλητή στην περίπτωση που το σοκ από την επίθεση στη Γάζα άλλαζε άρδην τους πολιτικούς συσχετισμούς εντός του Ισραήλ.
Τα παραδείγματα του Νέλσον Μαντέλα στη Νότιο Αφρική και του Τζέρυ Άνταμς στη Βόρεια Ιρλανδία είναι άκρως ενθαρρυντικά αλλά το κλειδί για την εκκίνηση μιας τέτοιας διαδικασία το κρατά κυριολεκτικά το Ισραήλ.
Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και υπεύθυνος του Κέντρου Μεσογειακών, Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών, www.cemmis.edu.gr