NewsEdit Το τελευταίο χρονικό διάστημα προκαλεί έντονο προβληματισμό η αυξανόμενη επιθετικότητα και οι βίαιες συμπεριφορές παιδιών και εφήβων.
Ακόμα πιο ανησυχητικό αποτελεί το γεγονός ότι οι εκδηλώσεις σκληρότητας και παραβατικής συμπεριφοράς ανηλίκων (π.χ. ανήλικη δέχεται σεξουαλικές επιθέσεις από συμμαθητές της στο προαύλιο του σχολείου, επεισόδια άγριου ξυλοδαρμού μαθητών σε δημοτικό σχολείο) συμβαίνει σε όλο και περισσότερο μικρότερες ηλικίες ενώ σε πολλές περιπτώσεις εντός ή γύρω ενός θεσμοθετημένου πλαισίου προστασίας τους, όπως το σχολείο.
Μανουσία Κυπραίου
Ψυχοθεραπεύτρια – Κοιν. Ψυχολόγος – Κοινωνιολόγος
Τα πρόσφατα στοιχεία που εξέδωσε η ΕΛΑΣ επιβεβαιώνουν και καταγράφουν την έξαρση του φαινομένου της εγκληματικότητας ανηλίκων στην χώρα μας. Τι έχει συμβεί και η επιθετικότητα παιδιών και εφήβων εξελίσσεται σε ένα μοτίβο επικίνδυνης ανήλικης εγκληματικότητας;
Το να μεγαλώσει το παιδί είναι εξ ορισμού μια επιθετική πράξη
Όπως είχε αναφέρει ο γνωστός παιδοψυχολόγος D. Winnicott, «το να μεγαλώσεις είναι εξ ορισμού μια επιθετική πράξη». Πράγματι, τα παιδιά στην αναπτυξιακή τους πορεία προς την ενηλικίωση θέλουν να διασφαλίσουν τα όρια τους, να αποκτήσουν την αίσθηση ανεξαρτησίας και αυτονομίας τους, να δομήσουν την νέα τους ταυτότητα στον κόσμο. Αυτό συνήθως επιτυγχάνεται μέσα από μια επιθετική και συγκρουσιακή σχέση με το περιβάλλον τους. Όταν όμως η επιθετική συμπεριφορά εμφανίζεται με μεγάλη συχνότητα και ένταση με σκοπό να βλάψει, να πονέσει τον άλλο και ξεπερνάει την φυσιολογική ρήξη του παιδιού, τότε ξεκινάει να γίνεται παθολογική. Η παρορμητική συμπεριφορά ανηλίκων ή και ομάδων ανηλίκων να προκαλέσουν πόνο, ταπείνωση ή τραυματισμό σε άλλους συνομηλίκους εξακολουθεί να αποτελεί πεδίο μελέτης που τα συμπεράσματα αναδεικνύουν ότι η αιτιολόγηση του φαινομένου δεν μπορεί να συμβεί με μονοδιάστατες προσεγγίσεις.
Νεανική εγκληματικότητα: Η ψυχολογία της ομάδας και η κουλτούρα του ανταγωνισμού
Ποια μπορεί να είναι τα αίτια της παραβατικότητας των ανηλίκων και πιο συγκεκριμένα γιατί τέτοια έξαρση σήμερα;
Ως γνωστό μέσα από τους πρωτογενείς φορείς κοινωνικοποίησης, την οικογένεια και το σχολείο, το παιδί μαθαίνει τους κανόνες, τις αξίες, τις αντιλήψεις, τι είναι καλό και τι κακό και εναρμονίζει την συμπεριφορά του με το κοινωνικό περιβάλλον. Μέσω της ταύτισης υιοθετεί ρόλους που το οδηγεί στο να αναγνωρίσει τον εαυτό του στο πρόσωπο του δασκάλου, του γονιού που είναι καθοριστικής σημασίας για την συναισθηματική του ανάπτυξη και την κοινωνικοποίηση του παιδιού. Αυτή η σταδιακή εναρμόνιση της συμπεριφοράς των παιδιών με τους κοινωνικούς κανόνες και την ηθική δεν είναι ωστόσο μια παθητική διαδικασία αλλά μια εξελικτική και δυναμική διαδικασία εκμάθησης που εξαρτάται από τις επιρροές που δέχεται το παιδί και τον τρόπο που κατανοεί την θέση του μέσα στο κοινωνικό περιβάλλον. Στην διαδικασία κοινωνικοποίησης των παιδιών σήμερα η ταχύτατη ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών, tik tok, twitter, instagram και η ευκολία πρόσβασης στην πληροφόρηση και στην επικοινωνία κάνουν συχνά τους επίσημους θεσμούς της κοινωνικοποίησης των παιδιών, όπως η οικογένεια και το σχολείο να χάνουν την πρωτοκαθεδρία τους. Η επιρροή της ψηφιακής τεχνολογίας, των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και οι συναναστροφές με τις παρέες συνομηλίκων αποτελούν συχνά τους καθοριστικούς παράγοντες διαμόρφωσης των κοινωνικών κανόνων, των αξιών και των τρόπων συμπεριφοράς. Μήπως τα κυρίαρχα πρότυπα που η κοινωνία παρουσιάζει στους νέους και τα μέσα που έχουν τα νέα παιδιά να ανταποκριθούν σε αυτά οδηγούν σε πιο ακραίους τρόπος εκδήλωσης της επιθετικότητας; Η αλλαγή των προτύπων στα παιδιά και τους εφήβους, στις μέρες μας, είναι ριζική και συνδέεται επίσης με τις νέες τεχνολογίες και τα πρότυπα που προβάλλουν τα MME. Τα παιδιά και οι έφηβοι μιμούνται και ταυτίζονται με τα προβαλλόμενα είδωλα, και υιοθετούν άκριτα και παθητικά ανάλογες συμπεριφορές. Ινφλουένσερ που αποκτούν μεγάλη αναγνωρισιμότητα και επιρροή σε νέους χωρίς να έχουν κάποιο απτό και συγκεκριμένο πεδίο γνώσης ή δραστηριότητας. Μουσικά συγκροτήματα που εξυμνούν τα χρήματα, την δύναμη, τις επιτυχίες στις γυναίκες ασκούν μια σαγήνη και θέλουν να τα μιμηθούν παιδιά και έφηβοι. Μέσω αυτών των μιμητικών συμπεριφορών και των ταυτίσεων οι έφηβοι επιδιώκουν να γίνουν αρεστοί και αποδεκτοί από τους συνομηλίκους στο πλαίσιο των νέων τους ρόλων. Η συχνή έκθεση των παιδιών σε βίαια βιντεοπαιχνίδια από μικρή ηλικία οδηγεί συχνά σε αύξηση της βίαιης συμπεριφοράς. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι όποιος ανήλικος ασχολείται με βιντεοπαιχνίδια που εμπεριέχουν βία θα μετατραπεί αυτόματα σε παραβάτη, ούτε όποιος νέος έχει συγκεκριμένες μουσικές επιλογές θα μετατραπεί σε έναν βίαιο ανήλικο, αυτό θα ήταν μια επικίνδυνη απλούστευση του φαινομένου της παραβατικότητας των νέων. Αντίθετα, θα λέγαμε όπου υπάρχει σταθερή έκθεση στην βία, η αξιολόγηση της από το παιδί αλλάζει και γίνεται πιο δεκτικό σε αυτήν. Η εύκολη πρόσβαση των ανηλίκων, μέσω της νέας τεχνολογίας, σε ιστοσελίδες με βίαιο πορνογραφικό περιεχόμενο δημιουργεί μια αναπαραγωγή μιμητικών μοντέλων συμπεριφοράς και αρνητικές επιπτώσεις στη συμπεριφορά και τις προσδοκίες των εφήβων για τις σεξουαλικές σχέσεις που θα συνάψουν. Όλοι αυτοί οι παράγοντες μπορούν να λειτουργήσουν επιβαρυντικά στην αύξηση των επιθετικών συμπεριφορών των ανηλίκων.
Ο παραβατικός ανήλικος και ο ρόλος του ως αποδιοπομπαίος τράγος του οικογενειακού συστήματος
Η επιθετική συμπεριφορά πολλών παιδιών και εφήβων συχνά αποτελεί ένα είδος εκπραξίας του συσσωρευμένου θυμού που απορρέει από τις αντιφάσεις και τις εντάσεις που ενδημούν μέσα στις οικογενειακές σχέσεις. Ανήλικοι που δεν έχουν επαρκή επίβλεψη από τους γονείς ή τα γονικά τους πρόσωπα δεν παίρνουν ενεργό ρόλο στη ζωή του παιδιού, κάνει συχνά τα παιδιά να εξέρχονται από τον έλεγχο και να αισθάνονται φόβο και αδυναμία. Μια επιθετική συμπεριφορά συχνά δημιουργεί μια αίσθηση παντοδυναμίας και αποφυγής του αναπτυξιακού άγχους που έχουν άλλωστε όλα τα παιδιά. Επίσης, καταχρηστικές συμπεριφορές μέσα στην οικογένεια, όπως η ενδοοικογενειακή βία, η παραμέληση και η κακοποίηση του παιδιού λειτουργεί σε πολλές περιπτώσεις ως καθοριστική συνθήκη για τα παιδιά στην μετατροπή τους από θύτη σε θύμα. Στην ψυχική διεργασία αυτών των παιδιών υπάρχει έντονη η παρορμητικότητα, η έλλειψη αναστολών και η ταύτιση με πρότυπα δύναμης και εξουσίας. Όταν ο έφηβος έχει υποστεί καταχρηστική συμπεριφορά οποιουδήποτε τύπου, σεξουαλική, σωματική, συναισθηματική, συχνά διοχετεύει αυτή την απογοήτευση και τα συναισθήματα μέσω της έντονης επιθετικότητας ή και παραβατικότητας. Μια προκλητική και συχνά παραβατική συμπεριφορά κάνει τα παιδιά να νιώθουν παντοδύναμα και να αντιμετωπίζουν το φόβο τους. Ψυχοπιεστικά γεγονότα της οικογένειας που προκαλούν φόβο και άγχος στο παιδί και συχνά δεν γίνονται αντιληπτά, το ωθούν ασυνείδητα να ανταποκριθεί είτε με πάλη είτε με φυγή (to fight or to flight). Αυτός ο επιθετικός, παραβατικός και με στοιχεία αντικοινωνικής διαταραχής προσωπικότητας ανήλικος, συχνά συγκαλύπτει τις δυσλειτουργίες του οικογενειακού συστήματος. δηλ. ο επίσημος ασθενής του οικογενειακού συστήματος κρατά το ρόλο του αποδιοπομπαίου τράγου. Επίσης, αυτό που αποδεικνύεται από διάφορες διαχρονικές μελέτες είναι ότι η επιθετική συμπεριφορά που μπορεί να φτάσει μέχρι την παραβατικότητα, πέραν των γενετικών παραγόντων, μαθαίνεται πραγματικά και διεγείρεται μέσω της επαφής με παραβατικούς συνομηλίκους.
Το νεαρό της ηλικίας των ανηλίκων, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η εν γένει προσωπικότητά τους βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και ανάπτυξη τη δεδομένη χρονική στιγμή, ουσιαστικά επιτρέπει να αντιληφθούμε την ιδιαιτερότητα της συγκεκριμένης πληθυσμιακής κατηγορίας, την κρισιμότητα των όποιων μέτρων προς την κατεύθυνση της ομαλής κοινωνικοποίησής τους, αλλά και την ελπίδα, διότι όλοι οι νέοι, μεταξύ των οποίων και οι ανήλικοι παραβάτες, συνιστούν το μέλλον κάθε κοινωνίας.
Νεανική εγκληματικότητα: Η ψυχολογία της ομάδας και η κουλτούρα του ανταγωνισμού
- Δύο άνθρωποι επικοινώνησαν για πρώτη φορά μέσα από τα όνειρά τους
- Φαρμακευτικά φυτά «χρωματίζουν» υφάσματα και έχουν αντηλιακή προστασία
- Πέθανε η Αλέκα Τουμαζάτου
- Ποιές διασημότητες βρίσκονται στο πλευρό της Χάρις και του Τραμπ στην κούρσα για τον Λευκό Οίκο
- Ιράν, Ρωσία και Ομάν διεξάγουν ναυτικά γυμνάσια στον Ινδικό Ωκεανό