NewsEdit Ο/η ευρωπαίος/α που επεξεργάζεται οπτικά το εθνοφυλετικά «Άλλο» ως θέαμα στα freak shows της αποικιοκρατίας, χωρίς να εντάσσει το ζωντανό θέαμα του στην κατηγορία του ανθρώπινου, ο/η ευρωπαίος/α που ιεράρχησε τις ζωές του Tambo, του Αβορίγινα από την Αυστραλία, της Kalina από τη Γαλλική Γουιάνα, του πυγμαίου Ota Benga από το Κονγκό και του Marius Kaloïe, Kanak από τη Νέα Καληδονία χαμηλότερα στην εξελικτική αλυσίδα του «ανθρώπινου πολιτισμού», ο/η ευρωπαίος/α που κληροδότησε στον φυλετισμό και την ευγονική όλες τις απαραίτητες τεχνολογίες για να διαπράξει τα μεγαλύτερα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στην ήπειρο του κατοικεί ακόμη εδώ. Δίπλα μας.
Του Παντελή Προμπονά
Παριστάνει τον τεχνοκράτη με τη γραβάτα ή τα ταγιέρ στα συνέδρια που σχεδιάζουνε το μέλλον της ανθρωπότητας, χειροκροτεί τους πολιτικούς που του «χαρίζουν» ασφάλεια, κραυγάζει με δύναμη απέναντι στην «ισλαμική τρομοκρατία», κλαίει και ουρλιάζει όταν βλέπει τη βία να πλήττει τους ομοίους του, σιωπά και στρέφει το βλέμμα του από καθετί που αντιλαμβάνεται ως διαφορετικό από εκείνον. Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση διέδωσε τον αποικιοκρατικό αυτοπροσδιορισμό της προνομιακής λευκότητας ως ευρωπαϊκή αξία κι έτσι σήμερα μπορεί να κατασκευάζει διαρκώς απειλές, βυθίζοντας την ήπειρο σε μια διαρκή έκτακτη ανάγκη, όπως γόνιμα έχει παρατηρήσει ο Αγκάμπεν.
Η «Ευρώπη που σκουραίνει», είναι η κακιά μάγισσα του παιδικού παραμυθιού που αδυνατεί να δει το πραγματικό είδωλο της στον καθρέπτη. Αρνείται πεισματικά να συναντηθεί με τον ρέοντα χρόνο και τα χνάρια του στις κοινωνίες. Διευθετεί, αποκρύπτει, διευρύνεται και εντάσσει ότι αναπαράγει τα δίπολα του αυτοπροσδιορισμού της. Δεν έχει πρόβλημα να καλωσορίσει την Ουκρανία την ευρωπαϊκή οικογένεια αλλά ούτε θέλει να ακούει για τα χιλιάδες θύματα της αποικιακής της εξάπλωσης, που προσπαθούν να ξεφύγουν από τις χώρες τους που βυθίζονται για χάρη του «Δυτικού Κόσμου».
Έχει καμία ευθύνη η Ευρώπη άλλωστε για την εξάντληση των φυσικών πόρων, την ερημοποίηση και την κλιματική αλλαγή, την υπονόμευση δημοκρατιών και τον εξοπλισμό κάθε λογής ακραίας ομάδας, την μη προσβασιμότητα σε πόσιμο νερό ή ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, την παντελή απουσία κρατικών προνοιακών δομών, την ανάφλεξη του εθνοτικού ανταγωνισμού, την υπονόμευση του Διεθνούς Δικαίου; Αστεία πράγματα… Ποιος θα την κατηγορήσει γι αυτά άλλωστε; Οι άφωνοι; Οι απόκληροι; Οι πνιγμένοι;
Η Ευρώπη πράγματι σκουραίνει από την άνοδο της δεξιάς και της ακροδεξιάς, από την γενίκευση της βίας στα σύνορα της, από την εγκατάσταση του εθνοφυλετισμού και της αποικιακής νοσταλγίας ως νόμιμη ιδεολογία, από την καλλιέργεια της ισλαμοφοβίας και την καταφυγή πίσω στις εθνικές αναδιπλώσεις. Η Ευρώπη πράγματι σκουραίνει γιατί με την καταφυγή στο παρελθόν της ηγεμονικής της εξουσίας μπορεί να απαντήσει πειστικά στο γεγονός ότι ο παλιός «ελεύθερος κόσμος» τείνει σήμερα να γίνει παγκόσμια μειοψηφία που εχθρεύεται καθετί για να επιβιώσει. Και αυτή η πολιτική ζούγκλα είναι πολύ πραγματικότερη από τις ζωολογικές εκθέσεις ανθρώπων του 19ου και του 20ου αιώνα.
Οι κοινωνίες που έρχονται δε θα έχουν καμία συνοχή αν δεν είναι συμπεριληπτικές, αν δε χτιστούν από τις νέες γενιές, τους ανθρώπους που γεννιούνται σε ένα τόπο και έχουν την ευκαιρία να αγαπήσουν την καθημερινότητα τους σε αυτόν. Οι κοινωνίες που έρχονται δε θα έχουν κανένα μέλλον αν οι δημοκρατίες τους δεν είναι αντιπροσωπευτικές του πληθυσμού που υπηρετούν. Οι κοινωνίες που έρχονται δεν θα έχουν καμία ελπίδα αν δεν αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν ως παγκόσμιες και αν δεν προστατεύσουν τα κοινά τους από την ανθρωποκτόνο αδηφαγία του νεοφιλελευθερισμού.
Τοποθετήσεις σαν της Άννας Διαμαντοπούλου δεν συνιστούν σκιάχτρα από ένα παρελθόν αλλά εικόνες από ένα πράγματι σκοτεινό μέλλον. Το μόνο πράγμα για το οποίο συμφωνώ μαζί της είναι η απόχρωση αυτού του μέλλοντος. Νομίζετε ότι η «τεχνογνωσία» της εξώντωσης των Χερέρο και Νάμα από την γερμανική αυτοκρατορία στην Νότια Αφρική έμεινε ανεκμετάλλευτη από την ναζιστική Γερμανία ή ήταν ένα πειραματικό πρόπλασμα της, ένα γνωστικό κεφάλαιο αποκτήνωσης; Η «φιλάνθρωπη» ματιά της λευκής, προνομιούχας, ευρωπαίας που διάβηκε τρεις χώρες της Αφρικής και σχεδόν προσευχητικά ευχήθηκε να μη φτάσει η ένδεια και ο πληθυσμός τους στη χώρα μας σε ποια ιδεολογία ανήκει; Σε ποια κίνηση ιδεών – όπως αυτοαποκαλείται και το συνέδριο στο οποίο διατυπώθηκε;
Η Ευρώπη πράγματι «σκουραίνει» και δυστυχώς και όσοι εναντιωνόμαστε σε αυτή την ιδεολογία, έχουμε μάθει να την αναλύουμε και να την αποδομούμε, πολύ περισσότερο από το να την αντιμετωπίζουμε με μετασχηματίζουσα πολιτική. Και αυτό συνιστά μια δημοκρατική επείγουσα εκκρεμότητα. Πριν να είναι αργά.
* Ο Παντελής Προμπονάς είναι κοινωνικός ανθρωπολόγος, υποψήφιος διδάκτορας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
φωτ. Άντρες της φυλής Χερέρο στέκονται αλυσοδεμένοι από τους Γερμανούς στη Γερμανική Νοτιοδυτική Αφρική