NewsEdit Πόσοι άνθρωποι στον κόσμο τηρούν τα δικαιώματα των παιδιών;
Μια έρευνα από παιδιά
«Γιατί υπάρχουν αόρατα παιδιά; Τι κάνετε για αυτό;»
«Προβλέπει ο Νόμος τιμωρία για τους μεγάλους που παραβιάζουν τα δικαιώματα των παιδιών;»
«Τα δικαιώματα τα βάζουν οι πολιτικοί ή ο λαός; Τελικά, ποιος είναι αυτός που καθορίζει τι είναι δικαίωμα;»
Είναι μερικά από τα ερωτήματα που έθεσαν σε ενήλικες, παιδιά 5-12 ετών, από 12 σχολεία της Ελλάδας και της Κύπρου, αποτέλεσμα δράσης που σχεδίασε και υλοποίησε το Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού κατά τη χρονιά 2022-23, με αφορμή τα 30 χρόνια από την υπογραφή από την Ελλάδα της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Τα παιδιά, αφού συζήτησαν με τις / τους εκπαιδευτικούς τους προσωπικές και κοινωνικές τους εμπειρίες και τις έννοιες της αδικίας και του δικαίου, κατέθεσαν ελεύθερα, χωρίς παρεμβάσεις, τις σκέψεις και τις ερωτήσεις τους.
– Δεν είναι δίκαιο ο ένας να υπάρχει και ο άλλος να μην υπάρχει!
– Πώς το εννοείς αυτό;
– Πως ο ένας περνάει ωραία και ο άλλος όχι…
Στις ερωτήσεις των παιδιών κλήθηκαν να απαντήσουν πανεπιστημιακοί, επιστήμονες και εκπρόσωποι κρατικών και ανεξάρτητων αρχών που ασχολούνται με την εκπαίδευση, το παιδί και τα δικαιώματά του σε Forum που διοργάνωσε το Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού την 1η Νοεμβρίου 2023, σε συνεργασία με τις Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Α΄ Αθήνας, Δ΄ Αθήνας, Πειραιά και Ανατολικής Αττικής (Πολιτιστικά Θέματα) και το Goethe-Institut Athen.
Στη συζήτηση που μπορείτε να παρακολουθήσετε εδώ (hyperlink https://www.facebook.com/watch/live/?ref=watch_permalink&v=1084948719168359 ) συμμετείχαν οι:
Ολυμπία Αγαλιανού, Μέλος Ειδικού Εκπαιδευτικού Προσωπικού, Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία, ΕΚΠΑ, Γκέλη Αρώνη, Προϊσταμένη της Μονάδας Ένταξης και Υποστήριξης Ασυνόδευτων Ανηλίκων, Γενική Γραμματεία Ευάλωτων Πολιτών και Θεσμικής Προστασίας – Υπουργείο Μετανάστευσης & Ασύλου, Νέλλη Ασκούνη, Καθηγήτρια στο Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία ΕΚΠΑ (Κοινωνιολογία των εκπαιδευτικών πρακτικών), Μαρία Γαβουνέλη, Καθηγήτρια στη Νομική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Ειδική Σύμβουλος ΕΛΙΑΜΕΠ, Πέτρος Δαμιανός, Διευθυντής του Σχολείου Φυλακών Ανηλίκων Αυλώνα, Έλενα Καραγιάννη, Εκπαιδευτικός Εικαστικής Αγωγής, Συντονίστρια Εκπαίδευσης προσφύγων , Δέσποινα Καρακατσάνη, Καθηγήτρια στο Τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Εύα Κογιαννάκη, Νομικός, Προϊστάμενη Τμήματος Επιμελητών Ανηλίκων Αθηνών, Κουφονικολάκου Θεώνη, Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού, Λαχανιώτη Λίνα, Κοινωνική Λειτουργός, Προϊσταμένη του τμήματος Κοινωνικής Εργασίας του Δήμου Αθηναίων, Γιώργος Νικολαΐδης, Ψυχίατρος, Διευθυντής Διεύθυνσης Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού, Γιώργος Σιμόπουλος, Σύμβουλος εκπαίδευσης στο Γραφείο της UNICEF στην Ελλάδα, Κωστής Παπαϊωάννου, εκπαιδευτικός, πρώην Γενικός Γραμματέας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Δώρα Τσοβίλη, Υπεύθυνη Παιδικής Προστασίας, Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Βασίλης Φράγκος, Νομικός Σύμβουλος, Εθνικός Μηχανισμός Επείγουσας Ανταπόκρισης (ΕΜΕΑ), Γενική Γραμματεία Ευάλωτων Πολιτών και Θεσμικής Προστασίας – Υπουργείο Μετανάστευσης & Ασύλου, Δημήτρης Χριστόπουλος, Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Ιστορίας, Κοσμήτορας της Σχολής Πολιτικών Επιστημών του Παντείου Πανεπιστημίου, Φώτης Ψυχάρης, Εκπαιδευτικός, 54ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών
Την εκδήλωση που ήταν αφιερωμένη στη Μυρσίνη Ζορμπά, η οποία ίδρυσε το Δίκτυο και διετέλεσε πρόεδρός του, προλόγισε ο Αντώνης Λιάκος.
Στο 1ο στρογγυλό τραπέζι που είχε τίτλο «Τα δικαιώματα των παιδιών σε καιρούς κρίσης» συζητήθηκαν ερωτήματα που αφορούν γενικότερα τα δικαιώματα προστασίας των παιδιών με ειδική αναφορά στα παιδιά με μεταναστευτική και προσφυγική προέλευση.
Πιο συγκεκριμένα στην ερώτηση «Πώς μπορούν να προστατευτούν τα παιδιά που έχουν κακοποιηθεί και τι μπορούμε να κάνουμε για αυτά», ο κ. Νικολαΐδης τόνισε την ανάγκη υλοποίησης προγραμμάτων πρωτογενής πρόληψης και πρώιμης ανίχνευσης σε σχολεία και δομές πρωτοβάθμιας υγείας. Αναφέρθηκε σε τέσσερα βήματα παρέμβασης που προστατεύουν τα παιδιά: 1ο Ταχεία παροχή ασφάλειας στο παιδί –θύμα. 2ο Άμεση δικανική εξέταση του συμβάντος. 3ο Παροχή ουσιαστικής θεραπείας στα παιδιά. 4ο Δομημένη επανορθωτική εμπειρία.
Η κ. Κογιαννάκη στις ερωτήσεις : «Προβλέπει ο Νόμος τιμωρία για τους μεγάλους που παραβιάζουν τα δικαιώματα των παιδιών;» και «Τι μπορεί να κάνει ένα παιδί όταν παραβιάζονται τα δικαιώματα του;» αναφέρθηκε αναλυτικά στους νόμους που προστατεύουν τα δικαιώματα των παιδιών αλλά και στην ιδιαίτερη δράση της Μυρσίνης Ζορμπά για την προάσπιση των δικαιωμάτων των παιδιών.
Ο κ. Φράγκος αναφορικά με τις ερωτήσεις : «Έχουν δικαίωμα τα παιδιά πρόσφυγες και μετανάστες να έχουν το όνομά τους; Έχουμε παρατηρήσει ότι πολλές φορές αλλάζουν το όνομά τους γιατί οι άλλοι γύρω δεν το καταλαβαίνουν ή τους κοιτάζουν περίεργα.» και «Γιατί υπάρχουν αόρατα παιδιά; Τι κάνετε για αυτό;», παρουσίασε το πλαίσιο προστασίας και ένταξης των «αόρατων ασυνόδευτων παιδιών» όπως αυτό έχει σχεδιαστεί και υλοποιείται από τον Εθνικό Μηχανισμό Επείγουσας Ανταπόκρισης. Τόνισε επίσης την αξία και την πολιτισμική σημασία του ονόματος του παιδιού που αποτελεί σημαντικό στοιχείο της ταυτότητας.
Ο κ. Χριστόπουλος τόνισε την αξία των Δικαιωμάτων και τη σημασία της διεκδίκησης τους.
Η κ. Τζοβίλη αναφέρθηκε στις διαδικασίες απόχτησης ασύλου αναφορικά με τις ερωτήσεις που της τέθηκαν «Αν τελειώσει ο πόλεμος στη χώρα των παιδιών προσφύγων και δε θέλουν να γυρίσουν πίσω, γιατί έχουν κάνει νέους φίλους εδώ, μπορούν να μείνουν στη χώρα μας για πάντα;» και «Ποιες χώρες τα πηγαίνουν καλά και ποιες άσχημα με τα δικαιώματα του παιδιού; Ποια είναι η κατάσταση στην Ελλάδα;».
Τη συζήτηση συντόνισε η κ. Αρώνη.
Στο 2ο στρογγυλό τραπέζι που είχε τίτλο «Σχολείο και σχόλη» απαντήθηκαν ερωτήματα που αφορούσαν την εκπαίδευση και στον ελεύθερο χρόνο.
Η κ. Ασκούνη αναφέρθηκε στις κοινωνικές ανισότητες στο χώρο της εκπαίδευσης και πως αυτές επηρεάζουν την ποιότητα της εκπαίδευσης. Αν και υπάρχει θεσμική κατοχύρωση του δικαιώματος της εκπαίδευσης φαίνεται να μην αρκεί αφού υπάρχει μαθητική διαρροή. Οι ερωτήσεις που της τέθηκαν από τα παιδιά ήταν οι εξής: «Σύμφωνα με το άρθρο 28 της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού, όλα τα παιδιά έχουν το δικαίωμα να πηγαίνουν στο σχολείο και να έχουν ίσες ευκαιρίες σε αυτό. Γιατί τότε πολλά παιδιά, όπως τα παιδιά πρόσφυγες και τα παιδιά που δουλεύουν δε πηγαίνουν σχολείο;».« Πιστεύετε ότι όλα τα παιδιά της χώρας πηγαίνουν σε σχολεία που έχουν τις ίδιες υποδομές ώστε να εκπαιδεύονται με τον ίδιο τρόπο; Τι μπορείτε να κάνετε για να σταματήσει αυτό;». «Θεωρείτε πως είναι εύκολο να ξυπνάει ένα παιδί ξημερώματα για να πάει στο σχολείο της κοντινότερης πόλης με το λεωφορείο επειδή κλείνουν τα σχολεία των χωριών;»
Ο κ. Σιμόπουλος αναφορικά με τα ερωτήματα που του έθεσαν «Αν θεωρείτε το παιδί προτεραιότητα γιατί δεν κάνετε το ίδιο και για την εκπαίδευση του;», «Γιατί υπάρχουν σχολεία πλούσια με γήπεδα και πισίνες και άλλα που είναι σε ετοιμόρροπα κτήρια και σε κοντέινερ; Δεν έχουν όλα τα παιδιά το δικαίωμα να έχουν όμορφα σχολεία», τόνισε τα μεγάλα ποσοστά κινδύνου παιδικής φτώχιας και πως αυτό το γεγονός επηρεάζει την εκπαίδευση.
Ο κ. Ψυχάρης περιέγραψε τα εκπαιδευτικά εργαλεία που χρησιμοποιεί έτσι ώστε να δημιουργείται ένα συμπεριληπτικό ομαδο συνεργατικό κλίμα σε ένα σχολείο στο κέντρο της πόλης , στο 54ο . Το ερώτημα που του είχε τεθεί ήταν «Είναι δίκαιο τα παιδιά από άλλη χώρα που έρχονται για μάθημα στην τάξη μας, να μην καταλαβαίνουν το μάθημα που τους λαλεί η κυρία; Ούτε ένα παραμύθι; Τι μπορείτε να κάνετε για να σταματήσει αυτό;».
Ο κ. Δαμιανός παρουσίασε τον τρόπο που λειτουργεί το σχολείο στις φυλακές Αυλώνα και τον καθοριστικό ρόλο που έχει για τα παιδιά ένας τόπος δημιουργικός και χαρούμενος σε ένα πλαίσιο γκρίζο. Το ερώτημα που του είχε τεθεί ήταν «Όλοι παραδέχονται ότι η εκπαίδευση και η μόρφωση είναι βασικό δικαίωμα όλων των παιδιών. Εσείς τι σκοπεύετε να κάνετε, ώστε το σχολείο να γίνει πιο χαρούμενο και πιο δημιουργικό για όλα τα παιδιά, Έλληνες, μετανάστες και πρόσφυγες;».
Τη συζήτηση συντόνισε η κ. Αγαλιανού.
Στο 3ο στρογγυλό τραπέζι που είχε τίτλο «Γιατί δεν ακούνε τη γνώμη μας;» τέθηκαν ερωτήματα που αφορούν τις διακρίσεις και το δικαίωμα στην ελεύθερη γνώμη.
Η κ. Γαβουνέλη εστίασε στην ανάγκη ενημέρωσης των παιδιών για τα Δικαιώματα τους έτσι ώστε να μπορούν με τη σειρά τους να τα αναγνωρίσουν και να τα διεκδικήσουν. Τα ερωτήματα που της τέθηκαν ήταν: «Είναι άδικο να θέλει να μιλήσει κάποιος και οι άλλοι να τον σκεπάζουν με τη φωνή τους», «Είναι άδικο να θεωρούν οι μεγάλοι τα παιδιά τίποτα και να μην ρωτάνε τη γνώμη τους», «Τα παιδιά μπορούν να εκφράζουν τη γνώμη τους για όλα τα θέματα».
Η κ. Καραγιάννη στα ερωτήματα που της τέθηκαν «Είναι δίκαιο κάποια παιδιά να κοροϊδεύουν τις συμμαθήτριές μας που φοράνε μαντήλα; Έχουν δικαίωμα να μην τη φοράνε;» και «Δεν είναι «ωραίο» ο ένας να έχει ρούχα, παπούτσια, σπίτι, βιβλία, τσάντα, φαγητό, σχολείο, παντόφλες, λεφτά, οικογένεια, φίλους, παιχνίδια, και ο άλλος να μην έχει! Τι μπορεί να γίνει;» αναφέρθηκε στην αλληλεγγύη που υπάρχει ανάμεσα στους ανθρώπους και στα υποστηρικτικά δίκτυα. Τόνισε το δικαίωμα στο σεβασμό και στην αποδοχή της κουλτούρας των άλλων.
Η κ. Καρακατσάνη στα ερωτήματα που της τέθηκαν «Σύμφωνα με το άρθρο 15, τα παιδιά έχουν δικαίωμα να συναντιούνται και να συνεργάζονται με άλλα παιδιά. Γιατί τότε οι γονείς δεν τα αφήνουν;» και «Γιατί δεν λαμβάνουν υπόψη τη γνώμη μας στο σχολείο; Tα παιδιά έχουν δικαίωμα να συμμετέχουν και να εκφράζουν τη γνώμη τους στις συναντήσεις των γονιών και κηδεμόνων με τους δασκάλους και τις δασκάλες;» τόνισε τη σημασία της εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών και των γονιών σε θέματα που αφορούν τα Δικαιώματα των Παιδιών.
Η κ. Κουφονικολάκου παρουσίασε αναλυτικά το θεσμικό ρόλο του Συνηγόρου του Παιδιού και μίλησε για την ανάγκη καλλιέργειας μιας διαφορετικής δημοκρατικής κουλτούρας στο σχολείο. Τα ερωτήματα που της τέθηκαν ήταν : « Οι περισσότεροι γονείς δεν αφήνουν τα παιδιά να πουν τη γνώμη τους και να εκφράζονται ελεύθερα. «Είναι άδικο, όταν ρωτάω τον μπαμπά να μου λέει, ξέχασέ το”. Πώς μπορείτε να κάνετε τους γονείς να ακούν τη γνώμη μας; Έχουμε δικαίωμα να έχουμε διαφορετική γνώμη από τον μπαμπά μας;» και «Υπάρχουν παιδιά στο σχολείο που μερικοί τα κοροϊδεύουν. Πώς μπορούν να υπερασπιστούν τον εαυτό τους;».
Η κ. Λαχανιώτη κλείνοντας τόνισε την σπουδαιότητα των ερωτημάτων των παιδιών που μέσα στην απλότητα τους ήταν ιδιαίτερα αποκαλυπτικά και δύσκολα. Τα ερωτήματα που της τέθηκαν ήταν: « Κάποιοι γονείς έχουν ρατσιστική συμπεριφορά απέναντι σε άλλους ανθρώπους και μάλιστα μπροστά στα ίδια τους τα παιδιά. Δεν καταλαβαίνουν ότι τα παιδιά θα αντιγράψουν τη συμπεριφορά τους;» και «Τα δικαιώματα των παιδιών με αναπηρίες ή άλλα προβλήματα προστατεύονται τελικά και αν όχι ποιος φταίει;». Μίλησε για την ανάγκη αλλαγής μίας συλλογικής κουλτούρας που θα σημάνει την αποδοχή και την αναγνώριση του Άλλου. Ταυτόχρονα μίλησε για την ανάγκη υποστήριξης των οικογενειών.
Τη συζήτηση συντόνισε ο Κωστής Παπαιωάννου.
Σας καλούμε να δώσετε κι εσείς απαντήσεις στα παιδιά στο https://forms.gle/AGCkL8jbJkgoYbnk8, για να υποστηρίξετε τη φωνή τους, γιατί όπως είπαν:
«Είναι άδικο να θέλει να μιλήσει κάποιος και οι άλλοι να τον σκεπάζουν με τη φωνή τους», “Είναι άδικο να θεωρούν οι μεγάλοι τα παιδιά τίποτα και να μην ρωτάνε τη γνώμη τους».