NewsEdit Η εξέλιξη στην αντιμετώπιση του καρκίνου τα τελευταία χρόνια είναι ταχεία, πολυεπίπεδη και αδιαμφισβήτητη. Η θνητότητα της νόσου μειώνεται διαρκώς και η επιβίωση για πολλά νεοπλάσματα αυξάνεται σημαντικά.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Καρκίνου, 4 Φεβρουαρίου, το ΑΠΕ-ΜΠΕ απευθύνθηκε σε ειδικούς του ΕΚΠΑ για τις σημαντικότερες εξελίξεις που αναμένονται στην αντιμετώπιση του καρκίνου το 2024.
Τα δεδομένα αναλύουν οι ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Θάνος Δημόπουλος (καθηγητής Ογκολογίας – Αιματολογίας, τ. πρύτανης), Μιχάλης Λιόντος (επίκουρος καθηγητής Θεραπευτικής Ογκολογίας) και η παθολόγος, καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου.
Κλινικές μελέτες που θα ενισχύουν τη χορήγηση ανοσοθεραπείας
Εντός του 2024 αναμένεται ότι θα ανακοινωθούν κλινικές μελέτες που θα ενισχύουν τη χορήγηση ανοσοθεραπείας πριν από τη χειρουργική εξαίρεση της τοπικής νόσου. Μάλιστα, η φάσης ΙΙΙ της κλινικής μελέτης NADINA, που εξετάζει τον ρόλο της προεγχειρητικής χορήγησης των ανοσοθεραπευτικών αντισωμάτων ιπιλιμουμάμπη και νιβολουμάμπη σε ασθενείς με μελάνωμα σταδίου ΙΙΙ, έχει χαρακτηριστεί μια από τις μελέτες που θα αλλάξουν τον τρόπο αντιμετώπισης αυτής της νόσου. Τα δεδομένα της μελέτης αυτής θα προστεθούν σε αντίστοιχα αποτελέσματα που υπάρχουν σχετικά με την προεγχειρητική αγωγή στον καρκίνο του πνεύμονα, του παχέος εντέρου, του μαστού και του στομάχου. Φαίνεται ότι η ενίσχυση της ανοσολογικής απάντησης έναντι του καρκίνου που επιτυγχάνουν τα αντισώματα αυτά, είναι πιο σημαντική πριν από την εξαίρεση της νόσου.
Νέες ανοσοθεραπευτικές προσεγγίσεις
Παράλληλα, το 2024 αναμένεται να αποτελέσει έτος ορόσημο για νέες ανοσοθεραπευτικές προσεγγίσεις. Όσον αφορά στις κυτταρικές θεραπείες, προσφάτως ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα μακροχρόνιας παρακολούθησης της φάσης ΙΙ μελέτης του φαρμάκου λιφιλουσέλη σε ασθενείς με μεταστατικό μελάνωμα που έχουν υποτροπιάσει μετά από τις καθιερωμένες θεραπείες και αναμένεται η έγκρισή του από τον FDA. Η λιφιλουσέλη είναι στην πραγματικότητα ένα ζωντανό φάρμακο, δηλαδή Τ-λεμφοκύτταρα που διηθούν τον όγκο του ασθενούς. Ένα τμήμα του όγκου εξαιρείται πριν από την έναρξη της θεραπείας και αποστέλλεται σε ειδικά διαμορφωμένα εργαστήρια ώστε να απομονωθούν τα Τ-λεμφοκύτταρα. Αυτά ακολούθως επανεισάγονται στον ασθενή μαζί με ανοσοδιεγερτικού παράγοντα (Ιντερλευκίνη-2) και αφού πρώτα λάβει χαμηλή δόση χημειοθεραπείας. Η χορήγηση του φαρμάκου απέδειξε ότι περίπου 45% των ασθενών παραμένουν εν ζωή 4 χρόνια μετά και μάλιστα αρκετοί από αυτούς έχουν πλήρη ύφεση της νόσου.
Σημαντικές εξελίξεις στον τομέα των θεραπευτικών εμβολίων
Θεωρείται δεδομένο ότι θα υπάρξουν σημαντικές εξελίξεις στον τομέα των θεραπευτικών εμβολίων για τον καρκίνο. Ήδη έχουν ξεκινήσει δύο μεγάλες μελέτες φάσης ΙΙΙ με εξατομικευμένα mRNA εμβόλια και ανοσοθεραπεία, όμως το 2024 οι επιστήμονες αναμένουν μελέτες με εμβόλια σε περισσότερους τύπους καρκίνου και με μεγαλύτερο αριθμό ασθενών. Μάλιστα, υπάρχει η πεποίθηση ότι θα δοκιμασθούν εμβόλια που περιέχουν αντιγόνα κοινά για τους περισσότερους ασθενείς και τα οποία θα είναι φθηνότερα και ευκολότερα στην παραγωγή. Ενδιαφέρον όμως παρουσιάζουν και άλλες κατηγορίες εμβολίων (DNA εμβόλια, πεπτιδικά εμβόλια).
Στοχεύουσες θεραπείες
Αναφορικά με τις στοχεύουσες θεραπείες, το ενδιαφέρον εδώ έχει στραφεί στα συζευγμένα με χημειοθεραπευτικό φάρμακο αντισώματα (ADCs) που έχουν αποδείξει τα τελευταία χρόνια μεγάλη αποτελεσματικότητα σε μια σειρά νεοπλασιών. Μέσα στο 2024 αναμένονται αποτελέσματα κλινικών μελετών τόσο από ήδη εγκεκριμένα τέτοια φάρμακα που δοκιμάζονται σε νεότερες ενδείξεις όσο και από νεότερα τέτοια αντισώματα. Καθώς ο αριθμός των υπό διερεύνηση ADCs αυξάνει διαρκώς, είναι αναμενόμενο ότι αυτές οι θεραπευτικές προσεγγίσεις θα αφορούν ακόμη μεγαλύτερο αριθμό ασθενών.
Ο ρόλος της πρόληψης και της έγκαιρης διάγνωσης
Ιδιαίτερη σημασία έχει η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου. Όσον αφορά τη δευτερογενή πρόληψη, οι τρεις καθηγητές αναφέρουν ότι αναμένουμε το 2024 τα αποτελέσματα μελετών για την αποτελεσματικότερη μέθοδο προσυμπτωματικής διάγνωσης του καρκίνου του πνεύμονα. Αναμένεται να αποδειχθεί κατά πόσο η τεχνολογία της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να υποβοηθήσει στην ταχεία και πιο αξιόπιστη αξιολόγηση των προληπτικών εξετάσεων, ώστε να αποφεύγονται άσκοπες επεμβατικές πράξεις.
Αιματολογικές εξετάσεις για τη διάγνωση του καρκίνου
Τέλος, μέσα στο 2024 θα ενισχυθεί η στροφή σε αιματολογικές εξετάσεις για τη διάγνωση του καρκίνου. Η δυνατότητα ανίχνευσης κυκλοφορούντος DNA των καρκινικών κυττάρων σε μια εξέταση αίματος παρέχει τη δυνατότητα τόσο της παρακολούθησης των αποτελεσμάτων των διαφόρων θεραπειών, αλλά κυρίως την έγκαιρη αναγνώριση υποτροπής της νόσου πριν ακόμη υπάρξουν κλινικά ή απεικονιστικά ευρήματα. Προφανώς, η τεχνολογία αυτή θα μπορούσε να προσφέρει και στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου και τη φετινή χρονιά αναμένεται να ξεκινήσουν μελέτες με τέτοιες διαγνωστικές εξετάσεις αίματος για την προσυμπτωματική διάγνωση του καρκίνου.
Είναι δεδομένο, καταλήγουν, ότι και το 2024 θα υπάρξουν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες εξελίξεις αναφορικά με την αντιμετώπιση του καρκίνου τόσο στη θεραπεία όσο και στην πρόληψη και την έγκαιρη διάγνωση. «Είναι σημαντικό όμως να τονίσουμε ότι αναμένουμε να γίνουν και σημαντικά βήματα για να εξασφαλισθεί η ισότιμη πρόσβαση όλων των ασθενών σε υπηρεσίες υγείας και καινοτόμες θεραπείες όπως είναι και το μήνυμα της φετινής ημέρας για την αντιμετώπιση του καρκίνου στις 4 Φεβρουαρίου».