NewsEdit Η συζήτηση για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια μπορεί να γίνει αφορμή για να συζητήσουμε στα σοβαρά την σταδιακή κατάργηση των Πανελλαδικών εξετάσεων.
Δικαιολογημένη η απορία σε λάθος όμως βάση. Εξηγούμαι.
Αντί να θέλουμε να εξετάζονται όλοι στις Πανελλαδικές εξετάσεις, μήπως πρέπει να αντιστρέψουμε την προβληματική και να επιδιώξουμε να καταργηθούν οι εξετάσεις για όλους; Μήπως οι Πανελλαδικές εξετάσεις έχουν κλείσει τον κύκλο τους και η συνέχισή τους έχει μονάχα αρνητικές επιπτώσεις;
Μήπως από εδώ και στο εξής οι Πανελλαδικές εξετάσεις θα λειτουργήσουν ως ένας επιπλέον παράγοντας για την υπονόμευση του δημόσιου πανεπιστημίου;
Η συζήτηση, λοιπόν, για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια μπορεί να γίνει αφορμή για να συζητήσουμε στα σοβαρά την σταδιακή κατάργηση των Πανελλαδικών εξετάσεων.
Η πραγματικότητα που δημιούργησαν οι Πανελλαδικές εξετάσεις
Ας αρχίσουμε από την κατάσταση που έχει διαμορφώσει η εμμονή στις Πανελλαδικές ως τρόπου εισαγωγής στα πανεπιστήμια μας.
1. Είμαστε –αριστεροί, συντηρητικοί και κεντρώοι— πολίτες μίας κοινωνίας που συναινεί πως η είσοδος στο πανεπιστήμιο δεν (θα) γίνεται μέσω των σχολείων αλλά από έναν άλλον θεσμό, την ονομαζόμενη παραπαιδεία, με αποτέλεσμα την πλήρη ακύρωση του Λυκείου. Υπάρχει, άραγε, οικογένεια ή παιδιά που να μην το έχουν βιώσει αυτό; Αν είναι έτσι γιατί δεν καταργούμε το Λύκειο; Ειδικά δε την Γ΄ Λυκείου; Γιατί, αλήθεια, όλοι μαζί υποκρινόμαστε ότι έχουμε Λύκειο, ενώ στην πραγματικότητα δεν έχουμε και, κυρίως, κάνουμε το παν για να μην έχουμε; Έτσι όπως έχουν τα πράγματα το Λύκειο έχει γίνει το πάρεργο του φροντιστηρίου.
2. Η παθογένεια αυτή έχει και άλλα χαρακτηριστικά: το μέσο κόστος της προετοιμασία κάθε υποψηφίου για τις Πανελλαδικές είναι τουλάχιστον 15,000 ευρώ. Για κάθε χρονιά οι οικογένειες όσων εξετάζονται για να εισαχθούν στα πανεπιστήμια, έχουν δαπανήσει το ελάχιστο, πάνω από 1 δισεκατομμύριο ευρώ, μόνον για την προετοιμασία των υποψηφίων. Και αν ο υποψήφιος εισαχθεί σε ένα Τμήμα μακρυά από το σπίτι, το συνολικό κόστος είναι εντυπωσιακό: τουλάχιστον 40,000 ευρώ μέχρι να λάβει το πτυχίο. Με άλλα λόγια, προετοιμασία και κόστος διαβίωσης μακριά από το σπίτι είναι περίπου 55,000 ευρώ.
3. Με δεδομένη την επαγγελματική αναγνώριση των πτυχίων μετά τις ρυθμίσεις της κ.Κεραμέως και την αποδοχή αυτών των ρυθμίσεων από το Συμβούλιο Επικρατείας, πολλοί γονείς αναρωτιούνται γιατί να μην στείλουν τα παιδιά τους σε κολέγια που λειτουργούν στις πόλεις που κατοικούν μιας και το συνολικό κόστος των διδάκτρων δεν θα υπερβαίνει τα 25,000 ευρώ. Αυτή, λοιπόν, είναι μία πραγματικότητα την οποία δεν μπορούμε να παραβλέψουμε. Δωρεάν κατά το Σύνταγμα η δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση, πανάκριβη στην πράξη. Αν δεν αλλάξει αυτή η κατάσταση με έναν ριζικό τρόπο, οι ελληνικές οικογένειες, θα αρχίσουν σιγά σιγά (ήδη γίνεται) να τα εγκαταλείπουν.
4. Ο μόνος ρόλος που επιτελούν οι εξετάσεις είναι διανεμητικός, δηλαδή να διανείμουν τους υποψηφίους στα διάφορα Τμήματα και να αποκλείουν έναν αριθμό υποψηφίων φοιτητών. Με την καθιέρωση της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής το μόνο που έγινε είναι πως αποκλείστηκαν δεκάδες χιλιάδες παιδιά. Δημιουργήθηκε πελατεία για τα κολέγια, για τα ιδιωτικά και δημόσια ΙΕΚ, ο μορφωτικός χαρακτήρας των εξετάσεων δεν αναβαθμίστηκε, ούτε και επηρεάστηκε το επίπεδο των Τμημάτων στα οποία πια δεν θα ήταν φοιτητές όσοι αποκλείστηκαν.
5. Οι Πανελλαδικές έχουν καταφέρει να είναι αδιάβλητες και σε μία κοινωνία που το αδιάβλητο είναι δυσεύρετο, η κοινωνία έχει “μεταφράσει” το αδιάβλητο ότι είναι και αξιοκρατικό! Άλλο, όμως, αδιάβλητο άλλο αξιοκρατικό.
6. Ελάχιστοι αναρωτιούνται για τον μορφωτικό ρόλο των Πανελλαδικών εξετάσεων. Η γνώμη μου είναι ότι δεν προσφέρουν τίποτα απολύτως και μόνον κακό κάνουν όταν η παπαγαλία έχει πια γίνει η κανονικότητα σε όλα σχεδόν τα μαθήματα. Το αδιάβλητο είναι αποτέλεσμα του ότι δεν υπάρχουν διαρροές των θεμάτων από τα πριν και πως οι βαθμολογία κάθε μαθήματος είναι αντικειμενική. Πολλοί, όμως, ξεχνούν πως η αντικειμενικότητα της βαθμολογίας επιτυγχάνεται επειδή οι εξεταζόμενοι παπαγαλίζουν την ύλη για να περάσουν τις εξετάσεις και οι βαθμολογητές ουσιαστικά βαθμολογούν την πιστότητα τω απαντήσεων ως προς το διδακτικό εγχειρίδιο. Τα πράγματα είναι λίγο καλύτερα για τα φυσικμαθηματικά μαθήματα –λίγο, όμως.
7. Οι υποψήφιοι ειδικά την τελευταία χρονιά του σχολείου βιώνουν μία καθημερινότητα που είναι σε απόλυτη δυσαρμονία με αυτά που έχουν ανάγκη. Εντάσεις στην οικογένεια, αδυναμία να συνάψουν σχέσεις, φιλίες που χάνονται γιατί δεν “υπάρχει χρόνος” ούτε για αυτές, περιορισμένη ενασχόληση με τα κοινά ή και με δραστηριότητες εκτός σχολείου κτλ.
Η σταδιακή κατάργηση των Πανελλαδικών εξετάσεων
Με αφορμή τις συζητήσεις για την δημιουργία των ιδιωτικών πανεπιστημίων, πολλοί προβάλλουν το εξής (αντ)επιχείρημα: είναι δυνατόν να εισάγονται οι φοιτητές στα δημόσια πανεπιστήμια μετά από σκληρές εξετάσεις, ενώ όσοι είναι να σπουδάσουν στα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα μπορούν να εγγράφονται σε αυτά με μόνον το απολυτήριο τους και να είναι ισότιμα τα πτυχία τους;
Γιατί δεν μπορούν οι υποψήφιοι να εισάγονται χωρίς εξετάσεις σε εκείνα τα Τμήματα που όντως θέλουν να σπουδάσουν και πρέπει το “σύστημα” να τους στέλνει σε πόλη που δεν επιθυμούν και –το σοβαρότερο– σε ειδικότητα που δεν είναι στις βασικές τους επιλογές;
Θα υπάρχει ο αντίλογος πως όλοι, τότε, θα θελήσουν να εισαχθούν στην Ιατρική, στη Νομική ή στα Πολυτεχνεία. Είναι ένας ισχυρισμός που δεν βασίζεται σε καμία απολύτως πειστική μελέτη. Ακόμη, όμως, και αν δεχτούμε ότι θα υπάρχει μία τεράστια ζήτηση για τις τρεις αυτές ειδικότητες, θα μπορούσε να συνεχίσει το υπάρχον σύστημα για αυτές τις ειδικότητες οι οποίες και αποτελούν ένα μικρό ποσοστό των ειδικοτήτων που προσφέρουν τα δημόσια πανεπιστήμια. Δεν θέλουν όλες και όλοι να γίνουν γιατροί, δικηγόροι και μηχανικοί. Ας διευκολύνουμε, λοιπόν, σε πρώτη φάση, όσους θέλουν να σπουδάσουν τις άλλες ειδικότητες, ενισχύοντας με προσωπικό, και χρηματοδότηση τη λειτουργία των Τμημάτων αυτών και για τα “περιζήτητα” Τμήματα ας ισχύσει το υπάρχον καθεστώς μέχρι νεωτέρας.
Έτσι, λοιπόν, θα μπορούσε:
- Να συνεχίσουν οι Πανελλαδικές για τα Τμήματα της Ιατρικής, Μηχανικών και Νομικής.
- Να εισάγονται χωρίς εξετάσεις σε Τμήματα σχετικής χαμηλής ζήτησης.
- Να ιδρυθούν επιπλέον Τμήματα μεσαίας ζήτησης. Με βάση τους υπολογισμούς, χρειάζονται περίπου άλλα 20 τμήματα αυτών των ειδικοτήτων.
- Στην αρχή της εφαρμογής του συστήματος για περίπου 2 με 3 χρόνια δεν θα λαμβάνεται υπόψη ο βαθμός του απολυτηρίου για όσους εξετάζονται με Πανελλαδικές, μετά μπορεί να αρχίσει από ένα ποσοστό του 10% και προοδευτικά να αυξάνεται.
Είναι απολύτως προφανές ότι τα παραπάνω απαιτούν έναν στοιχειώδη προγραμματισμό και μία συζήτηση για να πειστεί η κοινωνία. Χρειάζεται μία κυβέρνηση που έμπρακτα θα δείξει ότι πρώτα από όλα ενδιαφέρεται για την ψυχική υγεία των νέων στα σχολεία και την καθημερινότητα τους η οποία είναι σχεδόν αβίωτη όταν ετοιμάζονται για τις Πανελλαδικές. Μία κυβέρνηση που θα πάρει πρωτοβουλίες να προσλάβει επιπλέον καθηγητές από τον τεράστιο αριθμό εξαιρετικών νέων επιστημόνων και ερευνητών.
Οι δικοί μας υπολογισμοί για τα παραπάνω είναι πως σε βάθος τετραετίας χρειάζονται περίπου 500 εκατομμύρια ευρώ (περίπου 125 εκατομμύρια κάθε χρόνο) ώστε να διπλασιαστεί ο αριθμός καθηγητών στα πανεπιστήμια, να διπλασιαστεί η χρηματοδότηση τους, να διοριστούν μόνιμοι εκπαιδευτικοί στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Είναι αλήθεια τόσο μεγάλο το ποσό αυτό με το οποίο θα ενισχυθούν τα δημόσια πανεπιστήμια, και θα αρχίσει το σχολείο να επιτελεί τον κοινωνικό και μορφωτικό του ρόλο;
Δύο επιπλέον σχόλια.
Αν θέλουμε οι κατάργηση των Πανελλαδικών να φέρει έναν νέον αέρα στα σχολεία και στα πανεπιστήμια, δεν μπορεί αυτό να γίνει με τις τράπεζες θεμάτων σε κάθε τάξη του Λυκείου και τη μετατροπή του Λυκείου σε ένα θεσμό που η μόνη του λειτουργία θα είναι να γίνονται πολλές και συχνές εξετάσεις.
Μία τέτοια αλλαγή, συνεπάγεται, επίσης, και αλλαγές στα πανεπιστήμια και στα σχολεία. Κλειδί είναι η αναβάθμιση του απολυτηρίου το οποίο σήμερα δεν αντιπροσωπεύει τίποτα απολύτως. Προτάσεις υπάρχουν.
Αντικειμενικά, το θέμα της σταδιακής κατάργησης των Πανελλαδικών εξετάσεων είναι πια στο τραπέζι.
Όποιος, όμως, και να είναι ο αντίλογος για τα παραπάνω, το θέμα δεν θα μπορεί να συζητηθεί στα σοβαρά, αν δεν απαντηθεί πρώτα το θεμελιώδες ερώτημα: θέλουμε να συνεχίσουμε με το σημερινό καθεστώς που έχει κλείσει τον ιστορικό του κύκλο και δεν επιδέχεται πια την όποια βελτίωση ή θα πρέπει να αναζητήσουμε διαφορετικούς τρόπους πρόσβασης στη δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση;
*Ο Κώστας Γαβρόγλου είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρώην Υπουργός Παιδείας
πηγή: dnews.gr