NewsEdit Του Σωτήρη Ντάλη*
Ο Αλεξέι Ναβάλνι, συνήθιζε να τονίζει πως «δεν είναι ντροπή να κάνεις λίγα, είναι όμως ντροπή να μην κάνεις τίποτα. Είναι ντροπή να τους αφήνεις να σε εκφοβίζουν».
Όμως, μπορεί ο θάνατος του Ναβάλνι να αποτελέσει θρυαλλίδα εξελίξεων και πόσο επικίνδυνος μπορεί να γίνει ο Πούτιν;
Πέρα από τη διεθνή κατακραυγή και τις καταδίκες από τους δυτικούς ηγέτες, ο θάνατος του Αλεξέι Ναβάλνι ερμηνεύεται ως επίδειξη δύναμης από τον ρώσο πρόεδρο.
Για έναν αδίστακτο αυταρχικό ηγέτη όπως ο Πούτιν δεν υπάρχουν όρια στις συμπεριφορές του. Θέλει να κρατηθεί στην εξουσία και θα το κάνει με κάθε τρόπο. Η ωμότητα και η πλήρης αδιαφορία του για την ανθρώπινη ζωή καταγράφηκαν αυτά τα δυο χρόνια του πολέμου στην Ουκρανία που προκάλεσε με την εισβολή τον Φεβρουάριο του 2022.
Τα αυταρχικά καθεστώτα όπως η Ρωσία του Πούτιν, τρέμουν όποιον ασκεί κριτική, γνωρίζοντας πως αν τελειώσει ο φόβος, τελειώνουν κι εκείνα. Και αν ο Ναβάλνι πλήρωσε το τίμημα του θάρρους του απέναντι στον Πούτιν, το μήνυμά του δεν αφορά μόνο τους Ρώσους, αλλά όλους τους πολίτες του πλανήτη.[1]
Ο Ναβάλνι πίστευε πως μπορούσε να νικήσει τον Πούτιν, γι’ αυτό και γύρισε από τη Γερμανία.
Όμως ο μοναχικός του θάνατος σε ένα παγωμένο γκουλάγκ δεν αφήνει πολλές ελπίδες για εξελίξεις που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια ελεύθερη Ρωσία. Αν και η σύζυγός του με την έντονη ομιλία της στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου στις 17 Φεβρουαρίου δημιούργησε την αίσθηση ότι έχει πολιτικό μέλλον. Άνθρωπος με έντονη προσωπικότητα η χήρα Ναβάλνι, κάλεσε τους Ρώσους πολίτες σε έναν αγώνα για μια όμορφη και ελεύθερη Ρωσία. Μένει να φανεί αν θα δώσει μια νέα δυναμική στη ρωσική αντιπολίτευση, διαμορφώνοντας ένα ενιαίο μέτωπο απέναντι στον Πούτιν.
Όσο για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Δύση είναι υποχρεωμένες να συνεχίσουν τη στρατιωτική υποστήριξη στην Ουκρανία και την πολιτική υποστήριξη στους Ρώσους που θέλουν να ζουν με αξιοπρέπεια και ελευθερία.
Χαρακτηριστικά είναι τα τελευταία λόγια που είχε απευθύνει ο Αλεξέι Ναβάλνι ως ελεύθερος πολίτης: «Κάποιος πρέπει να αντισταθεί. Η δύναμη είναι στο χέρι σας. Εσείς είστε η αντίσταση».
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι κυρίως μια κοινότητα αξιών και δεν μπορεί να ξεχάσει πως η Ρωσία του Πούτιν του πήρε την ελευθερία και τη ζωή του, αλλά όχι την αξιοπρέπειά του.
–Οι αμερικάνικες εκλογές του Νοεμβρίου και το δίπολο Τραμπ-Πούτιν
Σε έναν κόσμο συγκρουσιακής πολυμέρειας, οι δύο πόλεμοι που προκάλεσαν η Ρωσία και η Χαμάς, αποτέλεσαν «δώρο» για τους γεωπολιτικούς αντιπάλους της ευρωατλαντικής κοινότητας και απειλούν την ηγεσία της και τη συνοχή του Δυτικού κόσμου.
Μετά από αυτό έρχεται ο Ντόναλντ Τραμπ που δεν εκτιμά ιδιαιτέρως τις δεσμεύσεις των Διεθνών Συνθηκών και υποστηρίζει πως οι ΗΠΑ πρέπει να έχουν έναν ρόλο συναλλακτικό στην παγκόσμια πολιτική και δηλώνει προεκλογικά ότι θα ενθάρρυνε τη Ρωσία να επιτεθεί σε συμμάχους των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ που δεν πληρώνουν. Ήταν επόμενο να προκαλέσει ηλεκτροσόκ στους συμμάχους της Ουάσιγκτον.
Οποιαδήποτε υποχώρηση από την Ευρώπη της αμερικανικής προβολής ισχύος θα επηρέαζε αρνητικά την ευρωπαϊκή ήπια ισχύ. Η «αγοραφοβική» μετα-αμερικανική παγκόσμια τάξη που μας «υπόσχεται» ο Τραμπ προφανώς και σημαίνει παγκόσμια αταξία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα είναι υποχρεωμένη να στρατιωτικοποιηθεί άμεσα με ότι σημαίνει αυτό για το κοινωνικό κράτος και τις πολιτικές συνοχής και να βιώσει ακόμα πιο έντονα την γεωπολιτική της ενηλικίωση που προκάλεσε ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Άραγε υπάρχει ένα ενδεχόμενο επέκτασης του πολέμου και ρωσικής πυρηνικής απειλής; Ή ισχύει ακόμη και σήμερα αυτό που έλεγε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου ο σημαντικός Γάλλος φιλόσοφος, κοινωνιολόγος και δημοσιολόγος Ραϋμόν Αρόν. «Η ειρήνη είναι αδύνατη» επειδή τα δυο συστήματα αξιών και οι στρατηγικοί στόχοι είναι ασυμβίβαστοι. Ωστόσο, πρόσθετε: «ο πόλεμος είναι απίθανος» καθώς αποτρέπεται από τον φόβο της χρήσης πυρηνικών όπλων.
Για την Ευρώπη η εποχή του εφησυχασμού τελείωσε. Με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, βίωσε τη δική της 11η Σεπτεμβρίου και ήταν υποχρεωμένη να αναλάβει περισσότερες ευθύνες, όπως ορθώς έπραξε. Οι απειλές για την ασφάλεια της Ευρώπης πηγάζουν σήμερα μέσα από ταχύτατες αλληλεπιδράσεις όπως αυτές που προκάλεσαν η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και η πρόσφατη σύγκρουση στη Γάζα.
Μπροστά σε αυτή τη μεταβαλλόμενη πραγματικότητα η Ευρώπη έκανε το αυτονόητο, στηριζόμενη στις αρχές της αλληλεγγύης, της ασφάλειας και της ελευθερίας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μια κοινότητα αξιών που στοχεύει στην πολιτική ενοποίηση και αυτό έχει μεγάλη σημασία για την Ευρωπαϊκή δημοκρατία που απειλείται σήμερα. Δημοκρατία χωρίς ασφάλεια δεν υφίσταται.
*Ο Σωτήρης Ντάλης είναι αν. καθηγητής διεθνών σχέσεων και ευρωπαϊκής ενοποίησης, Πρόεδρος Τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
[1] «Alexei Navalny, mort pour la vérité », Libération 16/2/2024.