NewsEdit Στους ανθρώπους υπάρχει ποικιλομορφία, ως προς το χρώμα, την σωματική διάπλαση, τα φυσικά χαρακτηριστικά (ψηλός, κοντός, αδύνατος, εύσωμος), το φύλο, την ταυτότητα φύλου ( χωρίς ταυτότητα φύλου).
Γράφει η Μανουσία Κυπραίου*
Οι άνθρωποι διαφέρουν ως προς τις γνωστικές και σωματικές δυνατότητες, υπάρχουν άνθρωποι με αναπηρία και άλλοι που δεν έχουν. Με βάση κάποιο από όλα αυτά τα χαρακτηριστικά, ο άνθρωπος δεν είναι καλύτερος ή χειρότερος, μεγαλύτερης ή μικρότερης αξίας από κάποιον άλλο, είναι απλά άνθρωπος. Αν γινόταν αυτό κατανοητό και σεβαστό από όλους δεν θα υπήρχαν περιστατικά όπως αυτό στην Θεσσαλονίκη, την ομοφοβική επίθεση μιας ομάδας νέων ανθρώπων εναντίων δυο νέων queer ατόμων. Αυτό που προκαλεί ανησυχία είναι ότι οι επιθέσεις που δέχτηκαν αυτά τα δυο νεαρά άτομα προήλθαν από ομάδα επίσης νέων ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων και ανηλίκων μεταξύ τους. H κουλτούρα της αρρενωπότητας, της ομαδικής ή ατομικής αρσενικής μαγκιάς κατά της διαφορετικότητας των ανθρώπων, της έμφυλης διαφοροποίησης σκιαγραφεί την εικόνα τους υποστηρίζοντας και ενισχύοντας την βία. Ποιες είναι οι αιτίες αυτής της επιθετικότητας που εντοπίζεται σε ομάδες νέων ατόμων και ανηλίκων εναντίων άλλων νέων ανθρώπων λόγω της διαφορετικότητας και της σεξουαλικής ποικιλομορφίας; Αν οι γονείς συμπεριφέρονται με τρόπο που εισάγει τις διακρίσεις, δεν χρειάζεται να αναρωτηθούμε γιατί συμβαίνει αυτό. Οι ενήλικες πως αντιμετωπίζουν την διαφορετική σεξουαλική συμπεριφορά ή την έμφυλη ποικιλομορφία; Πως αντιδρούν οι ενήλικοι ως γονείς και ως εκπαιδευτικοί απέναντι στην ταυτότητα φύλου και την σεξουαλική διαφορετικότητα; Οι ενήλικες ως πρότυπα για παιδιά και έφηβους, έχουν αντιληφθεί την συμβολή τους στην δημιουργία στρεβλών εντυπώσεων όταν έχουν στερεοτυπικές αντιλήψεις, μισαλλοδοξία και φανατισμό απέναντι στην διαφορετικότητα;
Η υιοθέτηση από τους γονείς παραδοσιακών αντιλήψεων και στερεοτυπικών ρόλων του φύλου -γυναίκα – θηλυπρέπεια, άνδρας – αρρενωπότητα, επιτρέπει την ανάπτυξη ρατσιστικών σχολίων, ομοφοβικών επιθέσεων και όλων των μορφών θυματοποίησης για άτομα που δεν ανταποκρίνονται στα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά φύλου. Εμποδίζει να βγει στο φως η πλευρά της διαφορετικότητας του κάθε ατόμου και επιτρέπει να διαιωνίζεται ως η λαθραία πλευρά του στην καθημερινότητα και στις συναναστροφές του. Ενώ αν το άτομο εκδηλώσει το αυτονόητο δικαίωμα διαχείρισης της σεξουαλικής και συναισθηματικής τους ζωής πέφτει θύμα ακραίων εκδηλώσεων ρατσισμού και βίαιων επιθέσεων. Πολλοί γονείς για να ενδυναμώσουν τα αγόρια τους προστρέχουν σε στερεοτυπικά πρότυπα και εκφράσεις “τα αγόρια δεν κλαίνε, “μην κάνεις σαν γυναικούλα είσαι άντρας”. Κλισέ της αρρενωπής κουλτούρας από τους γονείς αφομοιώνονται από την πρώιμη ηλικία και κάνουν τα αγόρια να μην έχουν πρόσβαση στο ίδιο φάσμα συναισθημάτων και επιλογών με τα κορίτσια. Συχνά οι γονείς έχουν την αγωνία μην χάσουν οι γιοί τους την αρρενωπή τους πλευρά και εμποδίζουν να αναπτύξουν τα αγόρια δραστηριότητας που τους αρέσουν στο βωμό της στερεοτυπικής ετικέτας του φύλου. Πόσες περιπτώσεις μπαμπάδων έχουμε που η πατρική λειτουργία τους περιορίζεται σε σεξιστικές εντολές προς τους γιούς και αποφεύγουν τις αγκαλιές για να μην ενισχύσουν την θηλυπρεπή τους πλευρά. Δημιουργούν ακόμα και άθελά τους νέους που θεωρούν αδυναμία να ζητήσουν βοήθεια και καταπνίγουν τα αρνητικά τους συναισθήματα, τα οποία θα βγουν αργότερα έξω κατά τρόπο ανεξέλεγκτο και θα επιτεθούν σε συνομηλίκους που παραβιάζουν το αρρενωπό πρότυπο. Η παρακολούθηση σκηνών επιθετικότητας μεταξύ των γονέων, καθώς και η ενίσχυση και η επιδοκιμασία των φίλων όταν αντιμετωπίζουν μια σκηνή βίας, παίζουν ρόλο στην “βουλιμική” επιθετική συμπεριφορά των νέων.
Από την άλλη πλευρά, το σχολείο αποτελεί τον τόπο όχι μόνο της μάθησης αλλά και πεδίο που παρουσιάζει το σχηματισμό των πρώτων ομάδων συνομηλίκων, είτε για παιγνίδι είτε αργότερα για ομάδες που επιτίθενται σε άλλα παιδιά. Οι ομάδες δημιουργούνται είτε από μέλη που αρέσουν σε όλους, είτε από μεμονωμένους νέους που εκτιμώνται ελάχιστα από τους συμμαθητές και από εκείνους που απορρίπτονται και δεν εκτιμούνται από κανέναν. Κάπως έτσι δημιουργείται η δυναμική της επιθετικότητας και της θυματοποίησης. Η παρενόχληση γίνεται συχνά εις βάρος ατόμων που ανήκουν σε κοινωνικά στιγματισμένες ομάδες, όπως παχύσαρκοι, κορίτσια, άτομα που ανήκουν σε εθνοτικές ή σεξουαλικές μειονότητες. Η βία κατά των ομοφυλόφιλων, των queer, λεσβιών και γενικά ατόμων LGBT + είναι μέρος αυτού του ευρύτερου φαινομένου. Οι ομοφοβικές επιθέσεις ομάδων ανηλίκων απέναντι στην διαφορετικότητα, στην σεξουαλική ή έμφυλη ποικιλομορφία αυξάνει το αίσθημα του ανήκειν στην ομάδα των συνομηλίκων διεγείροντας έτσι την αμοιβαία έγκριση για τις πράξεις τους. Η επίθεση κατά της διαφορετικότητα των άλλων ατόμων καθιστά δυνατή την αντιπροσώπευση και διάκριση της δικής του ομάδας ενισχύοντας τον δεσμό μεταξύ των μελών της. Οι συνέπειες αυτής της δυναμικής δεν περιορίζονται σε απλά αστεία αλλά προοδευτικά επεκτείνεται και σε πράξεις με βίαιο περιεχόμενο όπως προσβολές, εκφοβισμό, αποκλεισμό, ξυλοδαρμό.
Οι ψυχικές, κοινωνικές και σωματικές συνέπειες για τα θύματα που βιώνουν εκφοβισμό λόγω της σεξουαλικής ή έμφυλης ποικιλομορφίας, της έκφρασης φύλου ή του σεξουαλικού προσανατολισμού είναι σοβαρές. Μεταξύ των συνεπειών είναι προβλήματα σωματικής υγείας, συμπτώματα μετατραυματικού στρες, άγχος ή κατάθλιψη, ψυχική δυσφορία, χαμηλή αυτοεκτίμηση, αυτοκατηγορίες, ενοχή, αυτοκτονική συμπεριφορά, κοινωνική απομόνωση, αίσθηση ότι δεν είναι ασφαλείς.
Οι προσπάθειες όλων μας θα πρέπει να είναι στραμμένες στην διαπαιδαγώγησης της κοινωνίας με μια σειρά εκπαιδευτικών προγραμμάτων στα σχολεία σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης. Όπως έχουν δείξει οι έρευνες, σχολεία που έχουν εντάξει πολιτικές που απαγορεύουν ρητά τον εκφοβισμό με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα φύλου ή την έκφραση, τον σεβασμό στην διαφορετικότητα έχουν επιτύχει στην πρόληψη και την καταπολέμηση του εκφοβισμού.
Σε κανέναν δεν αξίζει να ζει με τον φόβο, τον αποκλεισμό και την αίσθηση ότι είναι ελαττωματικός με βάση το φύλο, την σεξουαλική του ταυτότητα. Όλοι ξέρουμε ότι δεν πρέπει να δίνουμε σημασία στο τι σκέφτονται οι άλλοι για εμάς, αυτό ωστόσο είναι δύσκολο καθώς το βλέμμα των άλλων πονάει πολύ.
Ψυχοθεραπεύτρια – Κοιν. Ψυχολόγος – Κοινωνιολόγος