Έλλη Πετρίδη Διαστάσεις πανδημίας παίρνει, ανάμεσα στους νέους, η τάση της “κατανάλωσης της καταστροφής” καθώς γίνονται όλο και πιο απαισιόδοξοι για το μέλλον τους, σύμφωνα με το Psychology Today.
Η αλόγιστη σπατάλη σε είδη πολυτελείας, γκάτζετ αλλά και ακριβά ταξίδια είναι η «ανθυγιεινή και μοιρολατρική» αντίδραση των Gen Z και των Millennials απέναντι στις “κακές ειδήσεις” και τις αρνητικές πληροφορίες με τις οποίες βομβαρδίζονται καθημερινά εδώ και πολύ καιρό κάνοντάς τους να αισθάνονται πως πλησιάζει ο «Αρμαγεδδώνας», λέει η καθηγήτρια οικονομικών στο King’s Business School, Ylva Baeckström.
Το 96% των Αμερικανών εκφράζουν την ανησυχία τους για την τρέχουσα κατάσταση της οικονομίας και περισσότερο από το ένα τέταρτο δηλώνει πως ξοδεύει για να αντιμετωπίσει το άγχος, σύμφωνα με έρευνα Intuit Credit Karma σε περισσότερους από 1.000 Αμερικανούς τον Νοέμβριο του 2023. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα το 27% των ερωτηθέντων παραδέχτηκε ότι δαπανά “μέχρι θανάτους” και το 32% ότι έχει συσσωρεύσει μεγάλα χρέη στις πιστωτικές τους κάρτες τους τελευταίους έξι μήνες. Ένα φαινόμενο που δεν περιορίζεται στις ΗΠΑ αλλά επεκτείνεται ραγδαία σε ολόκληρο τον αναπτυγμένο κόσμο.
Μόνο το 36,5% των ενηλίκων παγκοσμίως αισθάνονται ότι τα πράγματα πάνε καλύτερα ενώ το 42,8% πιστεύει ότι είναι σε χειρότερη θέση σε σχέση με το πως ήταν οι γονείς τους, σύμφωνα με την έρευνα
του International Your Money Financial Security Survey , που διεξήχθη από το Survey Monkey με δείγμα 4.342 ενήλικες παγκοσμίως.
«Η γενιά που μεγαλώνει τώρα είναι η πρώτη γενιά που θα είναι φτωχότερη από τους γονείς της για πολύ καιρό», λέει η Baeckström. «Υπάρχει διάχυτη η αίσθηση ότι ίσως να μην καταφέρεις ποτέ να πετύχεις αυτό που πέτυχαν οι γονείς σου». Ως αποτέλεσμα, η (αυτο)καταστροφική κατανάλωση δημιουργεί την ψευδαίσθηση του ελέγχου σε έναν κόσμο εκτός ελέγχου, σύμφωνα με την Baeckström.
«Όμως αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα είναι ότι αυτή η τάση προσφέρει λιγότερο έλεγχο στο μέλλον, γιατί αν, για παράδειγμα, εξοικονομήσεις τα χρήματα που ξοδεύεις για να τα επενδύσεις μπορεί πραγματικά αύριο να μπορέσεις να αγοράσεις ένα σπίτι», υποστηρίζει. Κάτι που δεν συμμερίζονται οι σημερινοί νέοι καθώς βλέπουν πως η ραγδαία άνοδος των τιμών των ακινήτων κάνει άπιαστο όνειρο την απόκτηση ενός δικού τους σπιτιού.
«Το να ξοδεύεις περισσότερα χρήματα απ’ όσα βγάζεις είναι σαν να πηδάς σε μία λίμνη επειδή… βρέχει» γράφει ο καθηγητής ψυχολογίας και δημοσιογράφος Bruce Y. Lee στο Psychology Today.
Όμως η «κατανάλωση της καταστροφής» δεν έχει αρνητικές συνέπειες μόνο για όσους ξοδεύουν αλλά και γενικότερα για την οικονομία καθώς αποτελεί έναν σοβαρό παράγοντα για την άνοδο των τιμών και του πληθωρισμού παρά το ο,τι όλοι γκρινιάζουν για αυτόν.
Η Εθνική Ομοσπονδία Λιανεμπόρων, στις ΗΠΑ, αναφέρει ότι το 2023 είχαμε ένα ρεκόρ 200 εκατομμυρίων αγοραστών οι οποίοι αγόρασαν όλο και περισσότερα προϊόντα στο διάστημα μεταξύ της Black Friday και της Cyber Monday και προβλέπει ότι φέτος, κατά τη διάρκεια των εορτών του Δεκεμβρίου οι καταναλωτικές δαπάνες ενδέχεται να φτάσουν τα 966,6 δισεκατομμύρια δολάρια. Όπως είναι λοιπόν λογικό οι επιχειρήσεις προβλέπεται να αυξήσουν τις τιμές τους αρκεί αν είναι πεπεισμένες ότι οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να ξοδεύουν τόσα πολλά χρήματα.
Τι πρέπει να κάνετε λοιπόν εάν αισθάνεστε άγχος για τα οικονομικά σας και την παγκόσμια κατάσταση;
«Τι θα λέγατε να ξοδεύετε λιγότερα;» λέει ο Lee και προτείνει: “Δοκιμάστε την «εξοικονόμηση καταστροφής» αντί για τις καταστροφικές δαπάνες. Η αγορά αντικειμένων μπορεί να σας δώσει κάποια στιγμιαία ανακούφιση από το άγχος και την κατάθλιψη. Όμως πόσο αληθινή είναι αυτή η ανακούφιση και πόσο καιρό θα διαρκέσει πραγματικά; Το να κρύβεστε πίσω από τα επώνυμα ρούχα σας, το πολυτελές αυτοκίνητο ή την πανάκριβη κρέμα προσώπου δεν πρόκειται να σας προφυλάξει από το να αντιμετωπίσετε αργά ή γρήγορα την πραγματικότητα και τα προβλήματα του πραγματικού κόσμου. Όταν οι εταιρείες ρεύματος ή τηλεφωνίας σας ζητήσουν στο τέλος του μήνα να πληρώσετε τους λογαριασμούς σας, δεν θα μπορέσετε να τους αλλάξετε γνώμη λέγοντας “δεν έχω να σας πληρώσω γιατί τα ξόδεψα σε αγορές και βοηθώντας την οικονομία της χώρας μας”.
Τι προτείνει;
- Κάνοντας βόλτες στη φύση αντί να πηγαίνετε στα μαγαζιά ή να “σερφάρετε” στα online καταστήματα: Οι σκίουροι συνήθως δεν χρεώνουν προμήθειες.
- Απομακρύνετε τις ηλεκτρονικές συσκευές σας: Αφήστε κατά μέρος τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης , και αγνοείστε τις διαφημίσεις που σας λένε ότι δεν είστε αρκετά επιτυχημένοι, εκτός και αν αγοράσετε το τάδε προϊόν
- Ακούστε την καρδιά σας: Ένας πολιτικός που θέλει την ψήφο σας δεν ξέρει ούτε καν ενδιαφέρεται τι θέλετε πραγματικά. Το ίδιο και μια διασημότητα ή ένας influencer που προσπαθεί να σου πουλήσει κάτι. Μόνο εσύ ξέρεις τι θα σε κάνει πραγματικά ευτυχισμένο. Και, μαντέψτε, αυτό το “κάτι” δεν μπορείτε να το παραγγείλετε στο Amazon.
- Βρείτε τρόπους χαμηλού κόστους για να κρατήσετε τις φιλίες σας: Γιατί θα πρέπει να πάτε στο θέατρο, στο κλαμπ ή σε κάποιο ακριβό εστιατόριο για να δείτε τους φίλους σας; Εάν πρέπει να ξοδέψετε πολλά χρήματα για να διατηρήσετε μια φιλία , τότε ίσως δεν είναι πραγματική φιλία.
- Κάντε καθημερινή άσκηση στο σπίτι ή έξω από αυτό: Δεν χρειάζεστε απαραίτητα μια συνδρομή στο γυμναστήριο ή κάποιο φανταχτερό εξοπλισμό για να γυμνάσετε το σώμα σας. Εάν το να πάτε στο γυμναστήριο είναι ο μόνος τρόπος για να ασκηθείτε, το κάνετε κάποιο λάθος.
- Κάντε τη δουλειά που πραγματικά σας αρέσει να κάνετε: Ακόμη και η πιο ακριβοπληρωμένη δουλειά αν δεν σας αρέσει μπορεί να σας προκαλεί άγχος, ώστε να ξοδεύετε περισσότερα και, επομένως, να έχετε λιγότερα χρήματα από ό,τι αν ήσασταν σε μια δουλειά χαμηλότερης αμοιβής που πραγματικά σας αρέσει. Ένας υψηλότερος μισθός μπορεί να σας βοηθήσει να αγοράσετε καλύτερη πίτσα, αλλά δεν θα σας εξασφαλίσει πάντα την ηρεμία.
- Επαναξιολογήστε τις προτεραιότητές σας: Εάν ξοδεύετε για να μοιάσετε με τους “Παπαδόπουλους”, ίσως ήρθε η ώρα να σταματήσετε να συγκρίνετε τον εαυτό σας τους “Παπαδόπουλους”.
- Εξασκήστε τον αυτοέλεγχο : Εάν θέλετε να αισθανθήτε ελευθερία και αυτονομία, τι θα λέγατε να αποδείξετε σε όλους ότι μπορείτε να “κλείσετε τα αυτιά σας” στη διαφήμιση και την κοινωνική πίεση;
Αγοράζοντας πράγματα τα οποία δεν μπορείτε να αντέξετε οικονομικά, κάνετε τους άλλους ευτυχισμένους και όχι εσάς. Και αυτοί οι άλλοι για να σας “ανταμείψουν” το μόνο που θα κάνουν θα είναι να ανεβάσουν τις τιμές για να ξοδέψετε περισσότερα .
Με πληροφορίες από το CNBC και το Psychology Today