NewsEdit Ο πρωθυπουργός και πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας Κυριάκος Μητσοτάκης, σήμερα Παρασκευή 4 Οκτωβρίου, στις 20:00, θα μιλήσει στην εκδήλωση «Πάμε Ρηγίλλης» για τη συμπλήρωση 50 χρόνων από την ίδρυση της Νέας Δημοκρατίας, στην οδό Ρηγίλλης, όπως ενημέρωσε με σημείωμά του το γραφείο Τύπου της Νέας Δημοκρατίας.
Ακολουθεί μια σύντομη ανασκόπηση της ιστορίας της:
1. Ίδρυση (1974)
Η Νέα Δημοκρατία ιδρύθηκε στις 4 Οκτωβρίου 1974 από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ο οποίος είχε επιστρέψει από τη Γαλλία μετά την πτώση της δικτατορίας των συνταγματαρχών. Το κόμμα δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της μετάβασης προς τη δημοκρατία και τη σταθεροποίηση της πολιτικής ζωής μετά από επτά χρόνια στρατιωτικής δικτατορίας. Ο Καραμανλής προσπάθησε να ανασυγκροτήσει τη χώρα τόσο πολιτικά όσο και οικονομικά, θέτοντας ως προτεραιότητα την ένταξη της Ελλάδας στην τότε ΕΟΚ (Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα).
2. Η Πορεία στα Πρώτα Χρόνια
Η Ν.Δ. κέρδισε τις πρώτες εκλογές του 1974 με μεγάλο ποσοστό και ο Καραμανλής έγινε πρωθυπουργός. Η κυβέρνησή του επικεντρώθηκε στη σταθεροποίηση της δημοκρατίας, στην ανασυγκρότηση των θεσμών και στην ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας. Η ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ το 1981 υπήρξε κεντρικός στόχος της κυβέρνησής του, αν και υπήρξαν πολιτικές διαφωνίες για το κόστος και τα οφέλη αυτής της επιλογής.
3. Η Δεκαετία του 1980 και η Πτώση
Με την αποχώρηση του Καραμανλή από την πρωθυπουργία το 1980, ανέλαβε ο Γεώργιος Ράλλης. Στις εκλογές του 1981, η Νέα Δημοκρατία ηττήθηκε από το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου, με το ΠΑΣΟΚ να κυριαρχεί την επόμενη δεκαετία. Η Ν.Δ. βρέθηκε στην αντιπολίτευση, με διαδοχικούς ηγέτες (Ευάγγελο Αβέρωφ, Κωνσταντίνο Μητσοτάκη) να προσπαθούν να ξαναφέρουν το κόμμα στην εξουσία.
4. Επιστροφή στην Εξουσία (1990-1993)
Το 1990, υπό την ηγεσία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, η Ν.Δ. επανήλθε στην εξουσία, αν και με μικρή κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Η θητεία της κυβέρνησης Μητσοτάκη χαρακτηρίστηκε από προσπάθειες για οικονομικές μεταρρυθμίσεις και μείωση του δημόσιου χρέους, καθώς και από την έντονη αντιπαράθεση με τον Ανδρέα Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ. Το 1993, η κυβέρνηση κατέρρευσε λόγω εσωτερικών συγκρούσεων, κυρίως με τον Αντώνη Σαμαρά, ο οποίος αποχώρησε από το κόμμα και ίδρυσε την Πολιτική Άνοιξη.
5. Το Κόμμα στην Αντιπολίτευση και η Ηγεσία Καραμανλή
Μετά την ήττα του 1993, η Ν.Δ. πέρασε αρκετά χρόνια στην αντιπολίτευση. Ο Κώστας Καραμανλής, ανιψιός του ιδρυτή του κόμματος, ανέλαβε την ηγεσία το 1997. Με ένα νέο, πιο ανανεωμένο προφίλ και με την έμφαση στην ανανέωση της κεντροδεξιάς, ο Καραμανλής κατάφερε να επαναφέρει το κόμμα στην εξουσία στις εκλογές του 2004.
6. Η Διακυβέρνηση Καραμανλή (2004-2009)
Η διακυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή χαρακτηρίστηκε από προσπάθειες εκσυγχρονισμού του κράτους και της οικονομίας, αλλά και από σημαντικά γεγονότα όπως οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004 και η υπογραφή της Συμφωνίας του Βουκουρεστίου για το ζήτημα της ένταξης της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ. Η οικονομική κρίση που άρχισε να πλήττει την Ελλάδα το 2008 και τα σκάνδαλα οδήγησαν στην παραίτηση του Καραμανλή και την ήττα της Ν.Δ. στις εκλογές του 2009, ανοίγοντας τον δρόμο για την κρίση χρέους.
7. Η Περίοδος της Οικονομικής Κρίσης
Η Ν.Δ. πέρασε από κρίση κατά την οικονομική ύφεση και τη διακυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, υπό την ηγεσία του Αντώνη Σαμαρά. Το 2012, η Ν.Δ. συμμετείχε σε κυβέρνηση συνεργασίας και το 2015 υπέστη ήττα από τον ΣΥΡΙΖΑ. Κατά την περίοδο της διακυβέρνησης Σαμαρά, επιβλήθηκαν σκληρά μέτρα λιτότητας, στο πλαίσιο των μνημονίων, γεγονός που έφερε σημαντικές κοινωνικές αντιδράσεις.
8. Η Επανεκλογή της Νέας Δημοκρατίας (2019 – Σήμερα)
Το 2016, μετά την ήττα στις εκλογές, στην ηγεσία της Ν.Δ. αναδείχθηκε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος οδήγησε το κόμμα σε εκλογική νίκη το 2019. Υποσχόμενος φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις και διαχείριση των συνεπειών της κρίσης, ανέλαβε την κυβέρνηση με έμφαση σε ζητήματα ανάπτυξης, ιδιωτικοποιήσεων, ψηφιακού μετασχηματισμού και διαχείρισης της πανδημίας του COVID-19.
Η ιστορία της Νέας Δημοκρατίας έχει συνδεθεί άμεσα με προσωπικότητες που διαμόρφωσαν την πορεία της και επηρέασαν σημαντικά την πολιτική ζωή της Ελλάδας. Παρακάτω είναι μερικές από τις πιο σημαντικές φιγούρες στην ιστορία του κόμματος:
1. Κωνσταντίνος Καραμανλής
Ο ιδρυτής της Νέας Δημοκρατίας και ένας από τους πιο εξέχοντες πολιτικούς στην ιστορία της Ελλάδας. Ηγήθηκε της χώρας σε δύο βασικές περιόδους:
- Μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο (1955-1963), όπου ως ηγέτης της ΕΡΕ (Εθνική Ριζοσπαστική Ένωσις) έθεσε τις βάσεις για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας.
- Μετά την πτώση της δικτατορίας το 1974, όπου ίδρυσε τη Ν.Δ. και επέστρεψε στην εξουσία ως πρωθυπουργός, οδηγώντας τη χώρα στην αποκατάσταση της δημοκρατίας και την ένταξή της στην ΕΟΚ το 1981.
Ο Καραμανλής παραμένει σύμβολο της σταθερότητας και της ευρωπαϊκής προοπτικής της Ελλάδας, ενώ υπηρέτησε και ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας (1980-1985, 1990-1995).
2. Γεώργιος Ράλλης
Διαδέχθηκε τον Καραμανλή στην πρωθυπουργία το 1980, όταν ο τελευταίος ανέλαβε την Προεδρία της Δημοκρατίας. Ο Ράλλης ήταν μια πιο φιλελεύθερη φωνή εντός της Ν.Δ., αλλά η διακυβέρνησή του (1980-1981) συνάντησε πολλές δυσκολίες, κυρίως λόγω της ισχυρής παρουσίας του ΠΑΣΟΚ και της στροφής της κοινής γνώμης προς την αλλαγή. Έχασε τις εκλογές του 1981 από τον Ανδρέα Παπανδρέου και αποχώρησε από την ηγεσία του κόμματος.
3. Ευάγγελος Αβέρωφ
Ο Ευάγγελος Αβέρωφ ήταν σημαντική προσωπικότητα της Ν.Δ., κυρίως ως υπουργός Εθνικής Άμυνας και μετέπειτα ως ηγέτης του κόμματος. Παρά την προσφορά του, δεν κατάφερε να επαναφέρει την Ν.Δ. στην εξουσία και η θητεία του ως αρχηγός του κόμματος ήταν σχετικά σύντομη.
4. Κωνσταντίνος Μητσοτάκης
Ο Μητσοτάκης είναι μια από τις πιο αμφιλεγόμενες αλλά και ισχυρές φιγούρες της Ν.Δ. και της σύγχρονης πολιτικής σκηνής. Ανέλαβε την ηγεσία της Ν.Δ. το 1984 και οδήγησε το κόμμα στη νίκη το 1990, μετά από μια ταραγμένη περίοδο για την ελληνική πολιτική σκηνή. Η κυβέρνηση του Μητσοτάκη επικεντρώθηκε στις οικονομικές μεταρρυθμίσεις και τις ιδιωτικοποιήσεις, αλλά έπεσε το 1993, κυρίως λόγω της σύγκρουσης με τον Αντώνη Σαμαρά για το Μακεδονικό ζήτημα. Η πολιτική του κληρονομιά είναι βαθιά και επηρεάζει ακόμα την πολιτική σκηνή, ιδιαίτερα μέσα από τον γιο του, Κυριάκο Μητσοτάκη.
5. Κώστας Καραμανλής
Ο Κώστας Καραμανλής, ανιψιός του ιδρυτή του κόμματος, ανέλαβε την ηγεσία της Ν.Δ. το 1997 και οδήγησε το κόμμα σε νίκη το 2004. Η διακυβέρνησή του (2004-2009) χαρακτηρίστηκε από ισχυρό προφίλ σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, με πιο σημαντική τη διαχείριση της ένταξης της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ το 2008, καθώς και την επιτυχημένη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Ωστόσο, η οικονομική κρίση που ξέσπασε το 2008, τα σκάνδαλα διαφθοράς και η αδυναμία να ελεγχθεί το δημόσιο χρέος, οδήγησαν στην ήττα του κόμματος το 2009 και την παραίτησή του από την ηγεσία.
6. Αντώνης Σαμαράς
Ο Σαμαράς ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα ως υπουργός Εξωτερικών της Ν.Δ. κατά την κυβέρνηση Μητσοτάκη, αλλά διαγράφηκε από το κόμμα το 1993 όταν ίδρυσε το δικό του κόμμα, την Πολιτική Άνοιξη, κυρίως λόγω των διαφορών για το ζήτημα της Μακεδονίας. Επέστρεψε στη Ν.Δ. το 2004 και εξελέγη αρχηγός το 2009. Υπήρξε πρωθυπουργός από το 2012 έως το 2015 σε μια από τις πιο δύσκολες περιόδους της σύγχρονης Ελλάδας, διαχειριζόμενος τα μνημόνια και την οικονομική κρίση. Οι πολιτικές του λιτότητας προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις και τελικά η Ν.Δ. έχασε την εξουσία από τον ΣΥΡΙΖΑ το 2015.
7. Κυριάκος Μητσοτάκης
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, γιος του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, ανέλαβε την ηγεσία της Ν.Δ. το 2016, έπειτα από την ήττα του κόμματος το 2015 από τον ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα. Κατάφερε να ανανεώσει την εικόνα του κόμματος και να το οδηγήσει στη νίκη το 2019, με έμφαση στις φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις, τη μείωση της γραφειοκρατίας και τον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας. Η διακυβέρνησή του έχει επηρεαστεί από την πανδημία του COVID-19, τις οικονομικές προκλήσεις και τα γεωπολιτικά ζητήματα στην Ανατολική Μεσόγειο.
8. Δημήτρης Αβραμόπουλος
Αν και δεν υπήρξε ηγέτης της Ν.Δ., ο Αβραμόπουλος έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο τόσο ως δήμαρχος Αθηναίων όσο και ως υπουργός σε διάφορες κυβερνήσεις της Ν.Δ., με εξέχουσα θέση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως Επίτροπος Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων (2014-2019).
9. Ντόρα Μπακογιάννη
Η κόρη του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη και αδελφή του Κυριάκου Μητσοτάκη, η Ντόρα Μπακογιάννη υπήρξε μια από τις πιο ισχυρές γυναίκες στην πολιτική σκηνή της Ν.Δ. και της Ελλάδας γενικότερα. Έχει διατελέσει δήμαρχος Αθηναίων, υπουργός Εξωτερικών και άλλες υψηλές θέσεις, και παρόλο που δεν ανέλαβε ποτέ την ηγεσία του κόμματος, παραμένει μια κεντρική πολιτική φιγούρα.
Αυτές οι προσωπικότητες αντιπροσωπεύουν διαφορετικές περιόδους και κατευθύνσεις της Ν.Δ., αλλά όλες έχουν συμβάλει στη διαμόρφωση της ιστορίας και της ταυτότητάς της.
Η Νέα Δημοκρατία (Ν.Δ.) έχει διανύσει μια μακρά πορεία ιδεολογικής εξέλιξης και προσαρμογής από την ίδρυσή της το 1974, αντανακλώντας τις αλλαγές στην ελληνική κοινωνία και τις διεθνείς εξελίξεις. Αν και παραμένει βασικά προσηλωμένη στις αρχές της κεντροδεξιάς, οι ιδεολογικές της θέσεις έχουν διαφοροποιηθεί μέσα στον χρόνο, επηρεασμένες από οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες.
Ας εξετάσουμε τις βασικές ιδεολογικές της φάσεις:
1. Ίδρυση και οι Αρχικές Θέσεις (1974-1980)
Η Νέα Δημοκρατία ιδρύθηκε το 1974 από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή ως ένα κόμμα με φιλοευρωπαϊκό και μετριοπαθές προφίλ, που προσέβλεπε στην αποκατάσταση της δημοκρατίας και τη σταθεροποίηση της χώρας μετά τη δικτατορία. Οι βασικές αρχές της εποχής αυτής ήταν:
- Κοινωνικός φιλελευθερισμός: Η Ν.Δ. προωθούσε τον συνδυασμό της οικονομικής ανάπτυξης με την κοινωνική δικαιοσύνη. Ο Καραμανλής ήθελε να διασφαλίσει ότι το κόμμα του δεν θα συνδεθεί με τα πιο συντηρητικά ρεύματα της προδικτατορικής Δεξιάς, όπως η ΕΡΕ.
- Φιλοευρωπαϊσμός: Από την αρχή, η Ν.Δ. υποστήριξε τη συμμετοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ). Αυτός ο φιλοευρωπαϊσμός αποτέλεσε κεντρικό στοιχείο της ταυτότητας του κόμματος.
- Κρατική παρέμβαση στην οικονομία: Η Ν.Δ. της πρώτης περιόδου δεν ήταν έντονα φιλελεύθερη σε ό,τι αφορά την οικονομία. Παρά τη φιλελεύθερη ρητορική, η οικονομική πολιτική της ήταν συχνά περισσότερο παρεμβατική, με έμφαση στον έλεγχο του κράτους σε βασικούς τομείς της οικονομίας.
2. Η Στροφή προς τον Φιλελευθερισμό (1980-1993)
Μετά την αποχώρηση του Καραμανλή από την πρωθυπουργία και την ανάληψη της ηγεσίας από τον Γεώργιο Ράλλη και στη συνέχεια από τον Ευάγγελο Αβέρωφ, η Νέα Δημοκρατία άρχισε να μετατοπίζεται πιο δεξιά:
- Οικονομικός φιλελευθερισμός: Με την άνοδο της Μάργκαρετ Θάτσερ και του Ρόναλντ Ρέιγκαν διεθνώς, οι ιδέες του οικονομικού φιλελευθερισμού (μείωση κρατικού παρεμβατισμού, προώθηση της ελεύθερης αγοράς) άρχισαν να επηρεάζουν και τη Ν.Δ. Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, που ανέλαβε την ηγεσία το 1984, ήταν ένθερμος υποστηρικτής των φιλελεύθερων οικονομικών μεταρρυθμίσεων.
- Ιδιωτικοποιήσεις και λιγότερο κράτος: Ο Μητσοτάκης, κατά την πρωθυπουργία του (1990-1993), προώθησε πολιτικές ιδιωτικοποιήσεων και περιορισμού του δημόσιου τομέα, τονίζοντας την ανάγκη να μειωθεί το κράτος και να ενισχυθεί η επιχειρηματικότητα.
- Παραδοσιακές συντηρητικές αξίες: Ενώ ο Μητσοτάκης ήταν φιλελεύθερος σε οικονομικά ζητήματα, η Ν.Δ. διατήρησε παραδοσιακές συντηρητικές αξίες σε κοινωνικά θέματα, όπως η οικογένεια και η εθνική ταυτότητα.
3. Η Εποχή Κώστα Καραμανλή (1997-2009)
Υπό την ηγεσία του Κώστα Καραμανλή (1997-2009), η Νέα Δημοκρατία προχώρησε σε μια νέα προσέγγιση, που ισορροπούσε ανάμεσα στις φιλελεύθερες οικονομικές πολιτικές και έναν πιο κοινωνικό προσανατολισμό.
- Κοινωνικός φιλελευθερισμός: Ο Καραμανλής προσπάθησε να ενισχύσει την εικόνα της Ν.Δ. ως κόμμα που νοιαζόταν για τα λαϊκά στρώματα, αποφεύγοντας τον ακραίο οικονομικό φιλελευθερισμό. Προσπάθησε να συνδυάσει τον εκσυγχρονισμό με την κοινωνική συνοχή.
- Εξωτερική πολιτική και ευρωπαϊκή ολοκλήρωση: Ο Καραμανλής επικεντρώθηκε στην ενίσχυση του ρόλου της Ελλάδας στην Ε.Ε. και τη σταθερή ευρωπαϊκή της πορεία, αλλά ταυτόχρονα πρόσεξε και τα εθνικά συμφέροντα, όπως φαίνεται από την αντίσταση στην ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ με το όνομα “Μακεδονία” (Σύνοδος Βουκουρεστίου, 2008).
- Μετριοπάθεια: Αντί να ακολουθήσει μια γραμμή έντονης πόλωσης, ο Καραμανλής προσπάθησε να προβάλλει ένα μετριοπαθές προφίλ και να επαναφέρει τη Ν.Δ. ως κόμμα του κέντρου-δεξιά.
4. Οικονομική Κρίση και Λιτότητα (2010-2015)
Κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης και υπό την ηγεσία του Αντώνη Σαμαρά, η Ν.Δ. υιοθέτησε έναν πιο αυστηρό και συντηρητικό τόνο, τόσο σε οικονομικά όσο και σε κοινωνικά ζητήματα.
- Αυστηρά μέτρα λιτότητας: Ως μέρος της κυβέρνησης συνεργασίας, και αργότερα ως πρωθυπουργός (2012-2015), ο Σαμαράς έπρεπε να εφαρμόσει σκληρά μέτρα λιτότητας και μεταρρυθμίσεις στο πλαίσιο των μνημονίων, γεγονός που προκάλεσε μεγάλη κοινωνική αντίδραση. Ο ίδιος πέρασε από φάσεις αντιμνημονιακής ρητορικής το 2010, αλλά αργότερα αναγκάστηκε να υποστηρίξει τα μνημόνια.
- Συντηρητική κοινωνική ατζέντα: Η Ν.Δ. υπό τον Σαμαρά υποστήριξε πιο παραδοσιακές θέσεις σε κοινωνικά ζητήματα, όπως η οικογένεια, ο πατριωτισμός και η εθνική ταυτότητα, ενώ υπήρχε και μια στροφή προς έναν πιο σκεπτικιστικό τόνο απέναντι στην πολυπολιτισμικότητα και τη μετανάστευση.
5. Η Εποχή Κυριάκου Μητσοτάκη (2016-Σήμερα)
Υπό την ηγεσία του Κυριάκου Μητσοτάκη, η Ν.Δ. έχει παρουσιάσει μια πιο φιλελεύθερη και τεχνοκρατική προσέγγιση, με έμφαση στον εκσυγχρονισμό και την οικονομική ανάπτυξη.
- Φιλελεύθερος τεχνοκρατισμός: Ο Μητσοτάκης προώθησε έναν φιλελεύθερο τεχνοκρατικό προσανατολισμό, με έμφαση στις μεταρρυθμίσεις στον δημόσιο τομέα, τη ψηφιοποίηση της κυβέρνησης και τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Η ιδεολογική γραμμή του είναι μια πιο σύγχρονη εκδοχή του φιλελευθερισμού, με έμφαση στην καινοτομία και την επιχειρηματικότητα.
- Στήριξη της μεσαίας τάξης: Σε αντίθεση με τις πιο αυστηρές οικονομικές πολιτικές του Σαμαρά, η κυβέρνηση Μητσοτάκη επικεντρώνεται στη στήριξη της μεσαίας τάξης και την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης μέσω φοροελαφρύνσεων και επενδύσεων.
- Σύγχρονα κοινωνικά ζητήματα: Αν και το κόμμα διατηρεί παραδοσιακές συντηρητικές θέσεις σε πολλά κοινωνικά ζητήματα, έχει επιδείξει και ανοίγματα σε φιλελεύθερα ζητήματα, όπως τα δικαιώματα της LGBTQ+ κοινότητας (π.χ., η στάση στο θέμα του συμφώνου συμβίωσης).
Η ιδεολογική ταυτότητα της Νέας Δημοκρατίας έχει περάσει από διαφορετικές φάσεις, ανάλογα με τις ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες:
- Στις αρχές της ήταν ένα κόμμα κοινωνικού φιλελευθερισμού και φιλοευρωπαϊκού προσανατολισμού.
- Στη δεκαετία του 1980 μετατοπίστηκε προς τον οικονομικό φιλελευθερισμό και την προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων.
- Στη δεκαετία του 2000, υπό τον Κώστα Καραμανλή, ανέπτυξε μια πιο μετριοπαθή και κοινωνικά φιλελεύθερη γραμμή, ενώ κατά την κρίση, υπό τον Αντώνη Σαμαρά, στράφηκε προς τον συντηρητισμό και τη λιτότητα.
- Υπό την ηγεσία του Κυριάκου Μητσοτάκη, η Ν.Δ. έχει επιστρέψει σε έναν πιο φιλελεύθερο και τεχνοκρατικό προσανατολισμό, με έμφαση στην καινοτομία και τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις.