NewsEdit Του Κώστα Μελά *
1. Το προσχέδιο του προϋπολογισμού 2025 είναι και αυτό απολύτως προσαρμοσμένο στην δημοσιονομική πειθαρχία όσον αφορά στην παραγωγή υπέρμετρων πρωτογενών πλεονασμάτων με διακηρυγμένο στόχο την εξασφάλιση της εύνοιας των χρηματοπιστωτικών αγορών (θεσμικών και κερδοσκοπικών) προκειμένου να διευκολυνθεί η εισροή ξένων κεφαλαίων για την χρηματοδότηση των ελλειμμάτων της ελληνικής οικονομίας:
α. Κατ’ αρχάς του ελλείμματος του εξωτερικού ισοζυγίου που απαιτεί τα τελευταία 5 χρόνια (2020-2024) ετησίως κατά μέσο όρο περίπου 14 δις ευρώ λόγω της ακολουθούμενης οικονομικής πολιτικής.
β. Του Γενικού Δημοσιονομικού Ελλείμματος. Την περίοδο 2020-2024 απαιτήθηκαν κατά μέσο όρο ετησίως περίπου 8 δις ευρώ.
γ. της μεγεθυντικής διαδικασίας της ελληνικής οικονομίας κυρίως μέσω των ιδιωτικοποιήσεων της δημόσιας περιουσίας και της εξαγοράς ιδιωτικής περιουσίας (κυρίως οικίες και τουριστικά καταλύματα πάσης φύσεως).
Πρόκειται για προσχέδιο που ακολουθεί ρητά την κυβερνητική προσέγγιση για το μέλλον της ελληνικής οικονομίας.
2. Αυτή η υπέρμετρη δημοσιονομική πειθαρχία φαίνεται από δύο τουλάχιστον στοιχεία:
α. τη διόγκωση των πρωτογενών πλεονασμάτων σε σχέση με τα απαιτούμενα από το σχεδιασμό για τη βιωσιμότητα του δημοσίου χρέους (περίπου 2,1% του ΑΕΠ). Σύμφωνα με το προσχέδιο το 2024 το πρωτογενές πλεόνασμα θα κλείσει στο 2,4% του ΑΕΠ , ενώ το 2025 προβλέπεται ότι θα κλείσει στο 2,5% του ΑΕΠ.
Η διόγκωση αυτή είναι το αποτέλεσμα της συνεχιζόμενης φορολογικής αφαίμαξης της ελληνικής κοινωνίας. Τα έσοδα από φόρους αναμένεται να ανέλθουν στο ύψος των 66, 247 δις ευρώ, αυξημένα κατά 3,288 δις ευρώ ή 5,2% έναντι του στόχου του προϋπολογισμού 2024. Υπερδιπλάσιο ποσοστό από το ρυθμό μεγέθυνσης του ΑΕΠ (2,2%). Η απορρόφηση πόρων από το εισοδηματικό κύκλωμα επιβραδύνει προφανώς τη μεγεθυντική διαδικασία του εισοδήματος ενώ θα μπορούσε να παραμείνει σε αυτό πχ. με τη μείωση του ΦΠΑ σε σειρά προϊόντων που καταναλώνουν οι χαμηλότερου εισοδήματος κοινωνικά στρώματα.
Το ίδιο προβλέπεται και για το έτος 2025 όπου η αύξηση των εσόδων από φόρους θα ανέλθει σε 2,474 δις ή ρυθμό αύξησης 3,7% ενώ το ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 2,5%. Τα έσοδα από φόρους επί αγαθών και υπηρεσιών (ΦΠΑ και ΕΦΚ) θα αυξηθούν κατά 1,254 δις ευρώ ή
β. Από τη στασιμότητα των τρεχουσών δαπανών του δημοσίου , αύξηση μόνο κατά 0,07%, το 2025. Μάλιστα μπορεί να αναφερθεί ότι οι δαπάνες για παροχές σε εργαζομένους προβλέπεται να ανέλθουν στο ποσό των 14,682 δις ευρώ μειωμένες κατά 242 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2024.
γ. Τα νέα μόνιμα δημοσιονομικά μέτρα που επηρεάζουν τον τακτικό προϋπολογισμό επιφέρουν επιπλέον δημοσιονομικό κόστος το 2025 σε σχέση με το 2024, ύψους 1,1 δις ευρώ (Προσχέδιο σ.3). Αντιστοίχως για την ίδια περίοδο η αύξηση των εσόδων από φόρους θα ανέλθει σε 2,474 δις ή ρυθμό αύξησης 3,7% (Προσχέδιο σ. 36).
Για το 2024 η εκτίμηση του ρυθμού μεγέθυνσης του ΑΕΠ, στο προσχέδιο του προϋπολογισμού 2025, μειώνεται αισθητά σε σχέση με τον αναφερόμενο ρυθμό στον προϋπολογισμό: σε 2,2% από 2,9%, όπως φαίνεται από τη σύγκριση των Πινάκων 1 και 2. Πρόκειται για σημαντική απόκλιση 0,7% ή περίπου 1,6 δις ευρώ.
Εμφανίζονται επίσης οι αποκλίσεις και στα υπόλοιπα βασικά μακροοικονομικά μεγέθη. Σημαντική είναι η απόκλιση του μεγέθους ΑΣΠΚ: από 15,1% τελικά κατέληξε σε 6,7%, και των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών: από 5,6% σε 4,2%. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ουσιαστικά η εγχώρια ζήτηση προσδιόρισε ολοκληρωτικά τη μεγέθυνση του ΑΕΠ, και όχι ο εξωτερικός τομέας.
Για το 2025 η πρόβλεψη για τη μεγέθυνση του ΑΕΠ είναι 2,3% που θα στηριχθεί κυρίως στην αύξηση του ΑΣΠΚ (λόγω των πόρων του ΤΑΑ).
Πίνακας 1. Βασικά μεγέθη της ελληνικής οικονομίας
(% ετήσιες μεταβολές, σταθερές τιμές).
ΠΗΓΗ: Προϋπολογισμός 2024, σ. 44
Πίνακας 2. Βασικά μεγέθη της ελληνικής οικονομίας
( % ετήσιες μεταβολές, σταθερές τιμές).
ΠΗΓΗ: Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2025, σ.21
3. Ένα βασικό πρόβλημα που έχει επανεμφανισθεί με τη διακυβέρνηση του Κ. Μητσοτάκη είναι το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, το οποίο έχει προφανώς αιτία την παραγωγική δομή της οικονομίας αλλά συγχρόνως θα πρέπει να αναζητήσουμε λόγους και στην ασκούμενη οικονομική πολιτική της Νέας Δημοκρατίας τα τελευταία πέντε χρόνια, δεδομένου ότι το έλλειμμα έχει εκτοξευθεί (Γράφημα 1).
Όπως είναι γνωστό, ο υπουργός οικονομικών, καυχάται συνεχώς ότι η Ελληνική οικονομία μεγεθύνεται με ρυθμό υπερδιπλάσιο από το μέσο όρο των χωρών της ευρωζώνης. Αυτό είναι αν το απομονώσουμε από τα υπόλοιπα οικονομικά μεγέθη αληθές. Όμως τα οικονομικά μεγέθη αλληλεξαρτώνται και θα πρέπει να βρίσκονται όλα σε κάποια μορφή ισορροπημένης πορείας. Η μεγέθυνση του ΑΕΠ της Ελλάδος πληρώνει βαρύ τίμημα με τα ελλείμματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Όπως φαίνεται στο Γράφημα 1, οι χώρες της ευρωζώνης κατά μέσο όρο παρουσιάζουν πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών παρά το μικρότερο ρυθμό μεγέθυνσης του ΑΕΠ!!! Επομένως η αντιμετώπιση των μακροοικονομικών μεγεθών θα πρέπει να γίνεται σφαιρικά και συνολικά.
Γράφημα 1
ΠΗΓΗ: European Commission, European Economic Forecast Spring 2024, Statistical Annex
4. Θα πρέπει να ειπωθεί εμφατικά ότι ο προϋπολογισμός καταγράφει κυρίως τις δημοσιονομικές πολιτικές της εκάστοτε κυβέρνησης. Δεν αναφέρεται στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας και στα προβλήματα της τα οποία είναι πολλά και δυσεπίλυτα. Αναφέρω επιγραμματικά: τον πληθωρισμό, το ιδιωτικό χρέος, το ρόλο του τραπεζικού συστήματος στην χρηματοδότηση της οικονομίας, την παραγωγικότητα της εργασίας, την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων, την ποιότητα και τα χαρακτηριστικά των επενδύσεων, την κατανομή του εισοδήματος, την αγοραστική δύναμη των πολιτών κτλ. Συνεπώς από τη μια μεριά θα πρέπει να περιορίσουμε τα σχόλια μας στον προϋπολογισμό αυτόν καθ’ αυτόν, και αφετέρου να περιορίσουμε πάλι τα γενικότερα σχόλιά μας στα άκρως απαραίτητα στο πλαίσιο πάντα του προϋπολογισμού.
*Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας