NewsEdit Η Βόρεια Μακεδονία φάνηκε να βρίσκεται σε πορεία σύγκρουσης με τους γείτονές της Ελλάδα και Βουλγαρία, καθώς η εθνικιστική αντιπολίτευση σάρωσε στις βουλευτικές και προεδρικές εκλογές την Τετάρτη (8 Μαΐου).
Το εθνικιστικό VMRO-DPMNE σημείωσε μεγάλη νίκη, με τη βαλκανική χώρα να εκλέγει επίσης την πρώτη γυναίκα επικεφαλής του κράτους της.
Εκατοντάδες υποστηρικτές του αντιπολιτευόμενου μέχρι τώρα κεντροδεξιού κόμματος VMRO-DPMNE αψήφησαν τη βροχή και συγκεντρώθηκαν έξω από τα κεντρικά γραφεία του κόμματός τους στο κέντρο των Σκοπίων για να παηγυρίσουν με εθνικές και κομματικές σημαίες και παραδοσιακούς χορούς.
«Αγαπητέ λαέ της (Βόρειας) Μακεδονίας … τα καταφέραμε. Η Μακεδονία νίκησε. Αυτή είναι μια ιστορική νίκη του λαού», δήλωσε ο ηγέτης του VMRO-DPMNE, Hristijan Mickoski, στο συγκεντρωμένο πλήθος.
Τα αποτελέσματα της εκλογικής επιτροπής έδειξαν ότι το VMRO-DPMNE κατείχε το 42% των ψήφων με καταμετρημένο το 72% των ψήφων στην ψηφοφορία για το κοινοβούλιο, έναντι του 14% που συγκέντρωσαν οι κυβερνώντες κεντροαριστερούς σοσιαλδημοκράτες (SDSM).
«Το αποτέλεσμα είναι απογοητευτικό και αυτό είναι ένα μεγάλο πλήγμα για το SDSM», δήλωσε ο ο ηγέτης του SDSM Dimitar Kovacevski σε συνέντευξη Τύπου στην οποία ζήτησε επίσης μια εκ βάθρων αναθεώρηση του κόμματός του.
Η επιτυχία του εθνικιστικού κόμματος θα επηρεάσει σημαντικά το όνειρο της βαλκανικής χώρας να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ο Mickoski αρνήθηκε να αναγνωρίσει το νέο όνομα της χώρας και την ιστορική συμφωνία με την Ελλάδα το 2018, η οποία πρόσθεσε το «Βόρεια» στον τίτλο της για να διευθετηθεί μια μακροχρόνια διαμάχη, επέτρεποντας παράλληλα στη χώρα να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.
Ο ηγέτης της αντιπολίτευσης έχει επίσης υποσχεθεί να παραμείνει σταθερός στη διαμάχη με τη Βουλγαρία για τα γλωσσικά και ιστορικά ζητήματα, η οποία έχει προκαλέσει πολλές φορές το βέτο της Σόφιας στις συνομιλίες ένταξης της Βόρειας Μακεδονίας στην ΕΕ τα τελευταία δύο χρόνια.
Η Βουλγαρία απαίτησε από τα Σκόπια να αλλάξουν το σύνταγμά τους για να αναγνωρίσουν τη βουλγαρική μειονότητα. Το 2022, η Βουλγαρία συμφώνησε σε πρόταση της τότε γαλλικής προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ να άρει το βέτο της στην έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων των Σκοπίων όταν η Βόρεια Μακεδονία προσθέσει τη βουλγαρική μειονότητα στο σύνταγμα της χώρας.
Το κυβερνών SDSM ήταν διατεθειμένο να προβεί στις τροποποιήσεις, αλλά δεν πρόλαβε αφού δεν έλαβε την πλειοψηφία στις τωρινές εκλογές, ενώ η προεκλογική δέσμευση του VMRO-DPMNE ήταν η αντίθεση στην τροποποίηση του συντάγματος. –
Οι ψηφοφόροι στη βαλκανική χώρα των 2 εκατομμυρίων κατοίκων έχουν απογοητευτεί από την υποτονική πρόοδο της προσπάθειάς της να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία χαιρετίστηκε με αισιοδοξία το 2005, αλλά έκτοτε έχει γίνει έμβλημα της χαμένης υπόσχεσης της Βόρειας Μακεδονίας.
Η διαρκής διαφθορά και η αργή ανάπτυξη έχουν επίσης απογοητεύσει τους ψηφοφόρους από το κυβερνών κόμμα.
Στην επαναληπτική ψηφοφορία για τον πιο εθιμοτυπικό ρόλο του προέδρου, η Gordana Siljanovska-Davkova, καθηγήτρια πανεπιστημίου που υποστηριζόταν από το VMRO-DPMNE, νίκησε τον υποστηριζόμενο από το SDSM Stevo Pendarovski με σαρωτική διαφορά. Η Siljanovska-Davkova συγκέντρωσε το 65% των ψήφων έναντι 29% του Pendarovski, με καταμετρημένο πάνω από το 87% των ψήφων.
«Αναρωτιόμουν γιατί μου αξίζει μια τέτοια τιμή;» δήλωσε η Siljanovska-Davkova στους δημοσιογράφους λίγο μετά την εκλογή της ως η πρώτη γυναίκα πρόεδρος της χώρας. «Η ανταμοιβή είναι ανεκτίμητη για μένα, πρόκειται για μια τεράστια ευθύνη».
Η αντιπολίτευση πιθανότατα θα χρειαστεί να σχηματίσει συνασπισμούς με μικρότερους εταίρους για να κερδίσει την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Οι συζητήσεις αναμένεται να πραγματοποιηθούν τις επόμενες ημέρες.
«Η ένταξη στην ΕΕ δεν θα προχωρήσει σημαντικά υπό μια πιθανή κυβέρνηση VMRO-DPMNE», δήλωσε ο Mario Bikarski, αναλυτής της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης στη συμβουλευτική εταιρεία για θέματα διαχείρισης κινδύνων Verisk Maplecroft.
Εθνοτικοί Αλβανοί
Κατά την προετοιμασία της αναμέτρησης της Τετάρτης, ο Mickoski χρησιμοποίησε όλο και πιο επιθετική γλώσσα προς το μεγαλύτερο αλβανικό κόμμα της χώρας – το DUI – προκαλώντας ανησυχίες ότι η ρητορική αυτή θα μπορούσε να υπονομεύσει τις εύθραυστες εθνοτικές σχέσεις.
Οι Αλβανοί αποτελούν περισσότερο από το ένα τέταρτο του πληθυσμού της χώρας των 1,8 εκατομμυρίων, και ο ηγέτης του DUI παραμένει ο Ali Ahmeti, ο οποίος ηγήθηκε μιας σύντομης ένοπλης εξέγερσης για περισσότερα δικαιώματα για τους Αλβανούς το 2001. Τότε ήταν που το ΝΑΤΟ έβγαλε την πρώην γιουγκοσλαβική δημοκρατία από το χείλος του εμφυλίου πολέμου.
Από την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας από τη Γιουγκοσλαβία το 1991, οι διαδοχικές κυβερνήσεις ακολούθησαν τον άγραφο κανόνα ότι ένα αλβανικό κόμμα πρέπει να περιλαμβάνεται στον κυβερνητικό συνασπισμό.
Το DUI, μαζί με μια συμμαχία μειονοτικών κομμάτων, φαίνεται ότι θα κατακτήσει τον μεγαλύτερο αριθμό αλβανικών ψήφων, παρά το γεγονός ότι ο Mickoski κατακεραύνωσε τους ηγέτες του για φερόμενη διαφθορά.
«Κάθε φορά που λέω την αλήθεια, τη διαστρεβλώνουν ως επίθεση κατά των Αλβανών», δήλωσε ο Mickoski.
Ενδεικτικά, το κέντρο της πρωτεύουσας των Σκοπίων είναι διάσπαρτο με ημιτελή ή άδεια κτίρια από μπετόν και μάρμαρο που ανεγέρθηκαν κατά την τελευταία θητεία του VMRO-DPMNE, η οποία έληξε όταν το SDSM ανέλαβε την εξουσία το 2017. Μια αίθουσα συναυλιών που κάηκε πριν από μήνες περιμένει την ανακαίνισή της.
Ορισμένες πόλεις είναι από τις πιο μολυσμένες στην Ευρώπη, εν μέρει λόγω της κατανάλωσης άνθρακα και των παλαιών αυτοκινήτων. Μεγάλο μέρος της νεολαίας της χώρας έχει μεταναστεύσει στο εξωτερικό σε αναζήτηση καλύτερων προοπτικών.
Ενώ πολλοί δεν ήταν σίγουροι για το τι θα μπορούσε να κάνει η αντιπολίτευση για να αλλάξει τα πράγματα, κάποιοι ήταν αρκετά αισιόδοξοι.
«Αυτό είναι υπέροχο, η Βόρεια Μακεδονία επιστρέφει στους Μακεδόνες, το VMRO-DPMNE το έκανε», δήλωσε ο Pance Petkovski, 23 ετών, φοιτητής που παρακολουθούσε την κάλυψη των εκλογών από την τηλεόραση σε ένα καφέ των Σκοπίων.
Παρά τα εμπόδια στην ένταξη στην ΕΕ, πολλοί ψηφοφόροι παρέμειναν αισιόδοξοι ότι η Βόρεια Μακεδονία θα ενταχθεί στο μέλλον στο μπλοκ.
«Χωρίς την ευρωπαϊκή κοινότητα δεν μπορούμε να επιβιώσουμε», δήλωσε στο γαλλικό πρακτορείο ειδήσεων ο Trajce Nacevski, ένας 90χρονος συνταξιούχος. «Είμαστε μια μικρή χώρα».
Ποιό είναι το VMRO-DPMNE
Ο καθηγητής του τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, επισκέπτης καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Σόφιας και κύριος ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ στο πεδίο της εσωτερικής πολιτικής και των διεθνών σχέσεων στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, Γιώργος Χρηστίδης, υπενθυμίζει ότι το VMRO-DPMNE «είναι ένα κόμμα που έχει μια ιστορία από το 1990 και μετά και έχει βιώσει αρκετές αλλαγές. Στη δομή του κόμματος, υπάρχει ένας εθνικισμός και ένας λαϊκισμός, αλλά είναι ένα κόμμα το οποίο έχει βιώσει και περιόδους, όταν ήταν στην κυβέρνηση,- και αναφέρομαι στην περίοδο 1998-2002- που έδειξε έναν πολύ μεγάλο πραγματισμό».
Ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός της Βόρειας Μακεδονίας
Ο κ. Χρηστίδης σημειώνει, στο euronews, ότι «προφανώς υπάρχει ένας προβληματισμός από τα αποτελέσματα των εκλογών και με δεδομένες τις θέσεις που είχε υιοθετήσει προεκλογικά το συγκεκριμένο κόμμα».
Και εξηγεί: «Θα πρέπει το VMRO-DPMNE να προσέξει πάρα πολύ τις επιλογές του. Προεκλογικά δεν αμφισβήτησε τον δυτικό προσανατολισμό της χώρας. Διαφώνησε με επιμέρους επιλογές που έχουν γίνει, όπως για παράδειγμα την αποδοχή της λεγόμενης γαλλικής φόρμουλας, το καλοκαίρι του 2022 που έκανε δυνατή, θα λέγαμε, την επόμενη φάση στις σχέσεις Βόρειας Μακεδονίας- Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αμφισβητεί τη συγκεκριμένη φόρμουλα, αμφισβητεί την ανάγκη να γίνει η συνταγματική αναθεώρηση, έτσι ώστε να ξεκινήσουν ουσιαστικά και οι διαπραγματεύσεις».
«Ωστόσο», συνεχίζει ο κ. Χρηστίδης, «θα πρέπει να προχωρήσει πάρα πολύ προσεκτικά, διότι εφόσον η Βουλγαρία δεν έχει δείξει καμία πρόθεση να επανεξετάσει τη στάση της στο συγκεκριμένο θέμα, είναι δύσκολο να δει κανείς πώς θα υπάρξει μια αλλαγή της συγκεκριμένης φόρμουλας που είχε βρεθεί μετά από πολύ μεγάλη προσπάθεια το καλοκαίρι του 2022».
Υπογραμμίζει επίσης ότι «το κόμμα γενικά θα πρέπει να προσέξει πάρα πολύ, διότι μπορεί ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός της Βόρειας Μακεδονίας να αμφισβητείται από κάποιους και μπορεί να υπάρχει έντονη απογοήτευση από την πορεία των σχέσεων Βόρειας Μακεδονίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση μετά το 2019, ωστόσο (αυτός ο προσανατολισμός) ακόμα συγκεντρώνει τη μεγάλη θα λέγαμε στήριξη της κοινωνίας. Και υπάρχει προφανώς η εθνοτική διάσταση για τον αλβανικό πληθυσμό : Ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός της Βόρειας Μακεδονίας είναι αδιαπραγμάτευτος. Άρα λοιπόν θα πρέπει το VMRO-DPMNE ένα ζυγίσει προσεκτικά όλα αυτά τα θέματα προφανώς και τις θέσεις που πήρε προεκλογικά και να βρει μια συνισταμένη έτσι ώστε να καταστεί δυνατός ο σχηματισμός μιας κυβέρνησης, καταρχάς. Κατά δεύτερο λόγο να διατηρηθεί η πολιτική σταθερότητα στη χώρα και να μην υπάρξουν σημαντικές εντάσεις και κατά τρίτον να συνεχιστεί και η ευρωπαϊκή πορεία της Βόρειας Μακεδονίας».
Οι σχέσεις Βόρειας Μακεδονίας – Ελλάδας μετά τις εκλογές
Ερωτηθείς για το εάν κινδυνεύει η Συμφωνία των Πρεσπών, μετά την αλλαγή εξουσίας, ο κ. Χρηστίδης υπογραμμίζει: «Δεν μπορεί κανείς να είναι σίγουρος, αλλά δεν νομίζω ότι κινδυνεύει η συμφωνία. Η συμφωνία υπεγράφη στο όνομα της Βόρειας Μακεδονίας και στο όνομα της Ελλάδας, δεν υπεγράφη στο όνομα οποιουδήποτε πολιτικού κόμματος».
Και προσθέτει: «Όπως και στην Ελλάδα, η νέα κυβέρνηση του 2019 είπε, θεωρώ ότι δεν είναι μια καλή συμφωνία, αλλά με δεσμεύει, το ίδιο νομίζω θα ισχύσει και με το VMRO-DPMNE. Άλλωστε ηγετικά στελέχη του κόμματος μπορεί να λένε ότι δεν θα χρησιμοποιήσουν τον όρο “Βόρεια’’ στον δημόσιο λόγο, αλλά έχουν ξεκαθαρίσει ότι δεσμεύονται από τη συμφωνία και ότι δεν μπορούν παρά να χρησιμοποιούn τον όρο Bόρεια Μακεδονία στην επικοινωνία τους, για παράδειγμα με την Ελλάδα».
«Το VMRO-DPMNE καταλαβαίνει καλά ότι οι σχέσεις με την Ελλάδα είναι πολύ σημαντικές, είναι ένας από σημαντικότερους εταίρους, τους οικονομικούς και εμπορικούς και έχει εκφράσει την επιθυμία πάνω σε αυτή τη βάση να κινηθούν οι σχέσεις με την Ελλάδα. Οπότε νομίζω ότι είναι απίθανο να υπάρξει μια… αποκήρυξη της συμφωνίας από το VMRO-DPMNE» εκτιμά ο κ. Χρηστίδης και υπογραμμίζει: «Άλλωστε δεν έχει κάνει λόγο το κόμμα για κάτι τέτοιο. Και υπάρχει κάτι άλλο : Με δεδομένο ότι δεν αμφισβητείται ο φιλοδυτικός προσανατολισμός της χώρας από το κόμμα θα ήτανε αυτοκτονικό για τη Βόρεια Μακεδονία, εκτός από τα προβλήματα σε σχέση με τη Βουλγαρία να προσθέσει και προβλήματα σοβαρά σε σχέση με την Ελλάδα.
Πηγή: Euractiv, Euronews