ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Σε μείζονα κίνηση στην πολιτική σκακιέρα και με στόχο τη διαμόρφωση ευρύτερων πολιτικών συσχετισμών εξελίσσεται απ’ό,τι φαίνεται για τον πρωθυπουργό κ. Αλέξη Τσίπρα η απόφαση εάν θα συμπεριληφθεί ή όχι στην κυβερνητική πρόταση για την αναθεώρηση του Συντάγματος η απευθείας εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας από τον λαό.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Ε», ο πρωθυπουργός έχει ενημερωθεί εκτενώς για τα ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία πρόσφατων δημοσκοπήσεων (όπως αυτή της MRB που δείχνει ότι το 70% των πολιτών συμφωνούν ή μάλλον συμφωνούν με την απευθείας εκλογή Προέδρου από το εκλογικό σώμα) και θεωρεί πως το αίτημα αυτό είναι πολιτικά ώριμο. Σκέπτεται, λοιπόν, να εντάξει αυτή την πρόταση στη γενικότερη δέσμη περί συνταγματικής αναθεώρησης που θα ανακοινώσει στις 24 Ιουλίου, με την ευκαιρία της 42ης επετείου από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας.
Ο εορτασμός της επετείου είχε «ανασταλεί» λόγω κρίσης από τον τέως πρόεδρο κ. Κάρολο Παπούλια, αλλά ο κ. Προκόπης Παυλόπουλος την επαναφέρει με τη διοργάνωση σεμνής δεξίωσης στους κήπους του Προεδρικού Μεγάρου. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θέλει με αυτόν τον τρόπο να εκπέμψει μήνυμα ενότητας του λαού και των πολιτικών δυνάμεων, αλλά και την ανάγκη να επιστρέψει σταδιακά η χώρα στη θεσμική κανονικότητα.
Ο κ. Τσίπρας έχει συζητήσει, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, τις σκέψεις του για απευθείας εκλογή με τον κ. Παυλόπουλο, ο οποίος πέραν του ότι είναι διεθνούς καταξίωσης νομικός και βαθύς γνώστης των θεσμικών θεμάτων και του Συντάγματος, ήταν και ο συγγραφέας της επικαιροποιημένης πρότασης για τη συνταγματική αναθεώρηση που υπέβαλε η Ν.Δ. το 2014 επί κυβέρνησης του κ. Αντώνη Σαμαρά.
Στο πρώτο άρθρο εκείνης της πρότασης περιλαμβάνεται η απευθείας εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας και το ασυμβίβαστο της ιδιότητας υπουργού και βουλευτή.
Στο Μέγαρο Μαξίμου πιστεύουν πως η λελογισμένη ενίσχυση των αρμοδιοτήτων του Προέδρου της Δημοκρατίας σε συνδυασμό με την απευθείας εκλογή του από τον λαό δημιουργεί έναν πυλώνα σταθερότητας του πολιτικού συστήματος, δίχως όμως να αλλάζει ο πυρήνας του πολιτεύματος (προεδρευόμενη και όχι προεδρική Δημοκρατία).
Μια τέτοια πρόταση, ωστόσο, εκ μέρους του πρωθυπουργού είναι βέβαιο πως θα προκαλέσει πολιτικό διεμβολισμό στον χώρο της Νέας Δημοκρατίας, όπου υπάρχουν διαφορετικές απόψεις. Ο ίδιος ο αρχηγός του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης κ. Κυριάκος Μητσοτάκης διαφωνεί με την απευθείας εκλογή, ενώ υπέρ -αν και με διαφοροποιήσεις- είναι οι κ.κ. Κώστας Καραμανλής, Αντώνης Σαμαράς, Δημήτρης Αβραμόπουλος και η πλειονότητα των βουλευτών του κόμματος. Ακόμα και ο επίτιμος πρόεδρος κ. Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, αλλά και η κ. Ντόρα Μπακογιάννη, διάκεινται θετικά σε μία τέτοια προοπτική. Κορυφαία στελέχη της Ν.Δ. έλεγαν στην «Ε» πως εφόσον τελικά ο πρωθυπουργός προχωρήσει σε μία τέτοια πρόταση θα δημιουργηθεί μείζον θέμα στο εσωτερικό της παράταξης, στην περίπτωση που ο κ. Μητσοτάκης έρθει σε αντίθεση με την πρόταση του ίδιου του του κόμματος το 2014.
Η πιθανότητα αυτή διχάζει βεβαίως και τον ΣΥΡΙΖΑ,καθώς έχει διαφωνήσει η ομάδα των «53», η διαφοροποίηση όμως αυτή δεν αναμένεται να δημιουργήσει σοβαρό πρόβλημα στον πρωθυπουργό.
Μπορεί η επόμενη εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας να τοποθετείται τον Φεβρουάριο του 2020 -όταν λήγει η θητεία του κ. Προκόπη Παυλόπουλου- ωστόσο το θέμα της απευθείας εκλογής από τον λαό μετατρέπεται εκ των πραγμάτων σε πεδίο πολιτικών συνεννοήσεων ή ακόμα και εσωκομματικών διευθετήσεων.
Ο πρωθυπουργός, πάντως, είναι απολύτως ικανοποιημένος από τη συνεργασία του με τον σημερινό Πρόεδρο της Δημοκρατίας και δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν τη συζήτηση άνευ ιδιαιτέρου πολιτικού περιεχομένου, αφού έχει δημιουργηθεί παράδοση που θέλει τους πολιτειακούς άρχοντες να ασκούν τα καθήκοντά τους για δύο θητείες, όσες, δηλαδή, επιτρέπει το Σύνταγμα.
Ολα, βεβαίως, θα εξαρτηθούν από το πότε θα διεξαχθούν οι επόμενες εθνικές εκλογές και ποια θα είναι η κυβερνητική πλειοψηφία που θα ορίσει τους κανόνες του παιχνιδιού της επόμενης προεδρικής εκλογής.
Στην πρόταση αναθεώρησης του Συντάγματος που κατάρτισε επιτροπή του κόμματος με επικεφαλής τον κ. Δημήτρη Αβραμόπουλο, το 2014, το πρώτο άρθρο αφιερώνεται στην απευθείας εκλογή. Ο Επίτροπος Μεταναστευτικής Πολιτικής και Ασφάλειας επιμένει σ’αυτό και το κατέστησε σαφές μιλώντας προ ημερών στα «Παραπολιτικά 90,1», ενώ σε συνομιλητές του λέει πως η πρόταση αυτή παραμένει εν ισχύ.
Ο κ. Αβραμόπουλος υποστηρίζει τη διεξαγωγή της απευθείας εκλογής για έναν Πρόεδρο με αυξημένες αρμοδιότητες που θα μπορεί να λειτουργεί ως παράγοντας εξισορρόπησης και αναφέρει το παράδειγμα της Αυστρίας. Αρκετοί, ωστόσο, βλέπουν πίσω από τις δηλώσεις του το πιθανό προσωπικό του ενδιαφέρον, αφού το καλοκαίρι του 2019 θα διεξαχθούν ευρωεκλογές και θα λήξει η θητεία του στην Κομισιόν.
Κυβερνητικά στελέχη, πάντως, συνδυάζουν την πρόταση για απευθείας εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας από τον λαό με μείζονες αλλαγές που θα δημιουργούσε η αλλαγή του εκλογικού νόμου και η εφαρμογή, είτε από τις επόμενες (κάτι που αυτή την ώρα φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο) είτε από τις μεθεπόμενες εκλογές.
«Η ευρύτερη δυνατή συνεργασία πολιτικών δυνάμεων, ως απότοκο της απλής αναλογικής, θα ήταν ευχής έργο να συνδυαστεί με έναν θεσμικά ενισχυμένο και εκλεγμένο από τον λαό Πρόεδρο της Δημοκρατίας», μας έλεγε κορυφαίος υπουργός.
Η συνταγματική αναθεώρηση και το δημοψήφισμα του φθινοπώρου
Το ερώτημα αυτή τη στιγμή είναι το θεσμικό και κοινοβουλευτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο θα εφαρμοζόταν η συγκεκριμένη διάταξη ενός αναθεωρημένου Συντάγματος. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο κ. Παυλόπουλος (ως εμπνευστής και της πρότασης της Ν.Δ. του 2014 που επικαιροποίησε την προηγούμενη πρόταση επιτροπής υπό τον κ. Αβραμόπουλο) επισημαίνει πως η απευθείας εκλογή πρέπει να γίνεται μόνο αφού προηγουμένως θα έχει αποτύχει η ισχύουσα με το παρόν Σύνταγμα κοινοβουλευτική διαδικασία.
Δηλαδή, τα κόμματα να προτείνουν υποψήφιους για το ανώτατο πολιτειακό αξίωμα και να διεξάγονται κανονικά οι τρεις ψηφοφορίες που απαιτούν για την εκλογή 200, 200 και 180 ψήφους. Εάν η εκλογή δεν καταστεί εφικτή κοινοβουλευτικά, τότε να πραγματοποιούνται εθνικές εκλογές αλλά στη βάση των ήδη προταθέντων από τα κόμματα υποψηφίων. Κι αυτό για να αποφευχθούν πρόσωπα που θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν την απευθείας εκλογή τους και να δημιουργήσουν στρεβλώσεις στη λειτουργία του πολιτικού συστήματος. Αλλοι, όμως, θιασώτες της απευθείας εκλογής, επιθυμούν αυτή να γίνεται ανεξαρτήτως και χωρίς να έχει προηγηθεί η κοινοβουλευτική διαδικασία και προτάσσουν το παράδειγμα της Αυστρίας το οποίο, όμως, πρόσφατα άνοιξε την πιθανότητα της εκλογής υποψηφίου από την ακροδεξιά, κίνδυνος που δεν έχει αποφευχθεί, αφού το Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας αποφάσισε την επανάληψη των εκλογών.
Ο πρωθυπουργός δεν έχει αποκλείσει, πάντως, σε συνομιλητές του να θέσει ορισμένα βασικά άρθρα της πρότασης της κυβέρνησης για τη συνταγματική αναθεώρηση σε διαδικασία δημοψηφίσματος το φθινόπωρο. Τρία τέτοια άρθρα θα μπορούσαν να είναι, σύμφωνα με τις σκέψεις που επικρατούν στο επιτελείο του Μεγάρου Μαξίμου, η απευθείας εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, η κατάργηση του άρθρου 16 που απαγορεύει την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων και ο διαχωρισμός των εξουσιών Κράτους και Εκκλησίας.
Η κυβέρνηση θεωρεί πως η δημόσια διαβούλευση και η συμμετοχή του λαού σε τόσο σημαντικές αποφάσεις είναι γόνιμη διαδικασία, αν και στο πίσω μέρος του μυαλού αρκετών στελεχών της βρίσκεται και το μαοϊκό ρητό (που θύμισε και ο ίδιος ο πρωθυπουργός στους συνομιλητές του κατά την επιστροφή από το ταξίδι στην Κίνα) «μεγάλη αναταραχή, θαυμάσια κατάσταση». Κι αυτό γιατί αφενός θα διεμβολίσει πολιτικά τη Ν.Δ. αλλά και διότι θα στρέψει το ενδιαφέρον από την οδυνηρότατη για τους πολίτες κατάσταση στην οικονομία.
Ο Κώστας Καραμανλής και η «θεσμική επανάσταση»
Ο κ. Κώστας Καραμανλής, από την πλευρά του, αφήνει να εννοηθεί σε συνομιλητές του πως δεν ενδιαφέρεται για το θέμα αν και οι γνωρίζοντες λένε πως ίσως δεν θα τον άφηνε αδιάφορο εάν κάτι τέτοιο συνδυαζόταν με μια ευρύτερη συνεργασία των πολιτικών δυνάμεων της χώρας στο πλαίσιο μιας προσπάθεια επίτευξης κλίματος εθνικής ενότητας για την «θεσμική, πολιτική, οικονομική και κοινωνική επανεκκίνηση της χώρας».
Οσοι εσχάτως, πάντως, συναντούν τον πρώην πρωθυπουργό στο γραφείο του στην οδό Παναγή Κυριακού, τον ακούνε να επισημαίνει πως «η χώρα χρειάζεται ριζικές τομές για να μπει σε δρόμο ανάπτυξης και ευημερίας» και αφήνει να εννοηθεί πως η απευθείας εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας δεν σημαίνει από μόνη της κάτι σημαντικό εάν δεν συνδυαστεί με σαφή ενίσχυση των αρμοδιοτήτων και με μία «θεσμική επανάσταση», που θα ανέτρεπε κατεστημένες δομές και παράκεντρα εξουσίας στη δημόσια διοίκηση, τη Δικαιοσύνη και αλλού.
ependisinews.gr