ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Η Λευκή Βίβλος για το μέλλον της Ευρώπης, που παρουσίασε στην Ευρωβουλή ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, σηματοδοτεί και την έναρξη των συζητήσεων σε επίπεδο θεσμικών οργάνων και κρατών-μελών για τις αλλαγές που θα πρέπει να γίνουν τους επόμενους μήνες, ώστε η ΕΕ να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τα καθημερινά προβλήματα των πολιτών.
Στο κείμενο των 32 σελίδων ο Γιούνκερ θυμίζει τον ρόλο της Ε.Ε. ως εγχειρήματος για την ειρήνη –«ακόμη κι αν οι Ευρωπαίοι σήμερα δεν νιώθουν το ίδιο δέσιμο με την ειρήνη όπως οι γονείς ή οι παπούδες τους». Η τρέχουσα κρίση δεν πρέπει να περιορίσει το μέλλον της Ευρώπης: η Ε.Ε. έχει αποδειξει σε ανάλογες καταστάσεις ότι αντέχει.
Υπάρχει όμως μια «απλή αλήθεια», γράφει ο Γιούνκερ: «Η θέση της Ευρώπης στον κόσμο συρρικνώνεται, το μερίδιό της στην παγκόσμια οικονομία και τον πληθυσμό της Γης μειώνεται συνεχώς». Και αυτό καθιστά ακόμη σημαντικότερο το να ξεκαθαρίσει τώρα το μέλλον της Ε.Ε. Κι ως προς αυτό ο Γιούνκερ παραθέτει πέντε σενάρια και τις επιπτώσεις τους μέχρι το 2025:
Σενάριο 1: Συνεχίζουμε όπως μέχρι τώρα
Η Ε.Ε., η οποία μετά την αποχώρηση της Βρετανίας απαρτίζεται από 27 κράτη, συνεχίζει στην ίδια πορεία και εστιάζει στην εφαρμογή της μεταρρυθμιστικής της ατζέντας. Το ευρώ θα ενισχυθεί δομικά, τα κράτη-μέλη θα βελτιώσουν τη συνεργασία τους στην άμυνα, στη μάχη κατά της τρομοκρατίας και στην προστασία των εξωτερικών συνόρων. Στην εξωτερική πολιτική, η Ε.Ε. θα μιλά με μια φωνή, αλλά η ενότητα εξακολουθεί να κλυδωνίζεται λόγω εσωτερικών συγκρούσεων.
Σενάριο 2: Η Ε.Ε. περιορίζεται σε μια κοινή εσωτερική αγορά
Τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. εστιάζουν μόνον στην εμβάθυνση ορισμένων τομέων της εσωτερικής αγοράς, ενώ σε άλλους τομείς θα συμφωνείται μια ενισχυμένη συνεργασία μεταξύ μεμονωμένων κρατών. Αποκλείεται η κοινή πολιτική σε θέματα όπως το μεταναστευτικό, η ασφάλεια ή η άμυνα. Οι συνέπειες: η εσωτερική αγορά θα μεταβληθεί σε λόγο ύπαρξης της Ε.Ε. Θα συνεχίσει να υφίσταται η ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, αλλά ίσως όχι των προσώπων και των υπηρεσιών. Οι εντεινόμενες διαφορές εξασθενούν τις αντιστάσεις σε μια νέα οικονομική κρίση και το ευρώ απειλείται.
Σενάριο 3: Ε.Ε. πολλών ταχυτήτων
Η Ε.Ε. συνεχίζει να υφίσταται στην παρούσα μορφή της, αλλά κάποια κράτη-μέλη συγκροτούν έναν «συνασπισμό των προθύμων» ή περισσότερες ομάδες, που προχωρούν ταχύτερα σε συγκεκριμένους τομείς -όπως στην ασφάλεια, την άμυνα ή το φορολογικό δίκαιο. Η Συνθήκη της Λισσαβώνας το επιτρέπει ήδη χάρη στον μηχανισμό της «σταθερής δομικής συνεργασίας». Αυτό, βέβαια, οδηγεί σε περισσότερα αποτελέσματα, αλλά χώρες που θέλουν να κάνουν λιγότερα ίσως αποκομίσουν την αίσθηση ότι αποκλείονται.
Σενάριο 4: Εστιάζουμε στα ουσιώδη
Δηλαδή να εξετάζονται μαζί ορισμένες προτεραιότητες: όχι να γίνονται λιγότερα, αλλά περισσότερα σε έναν μειωμένο αριθμό τομέων, όπως η φύλαξη χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων στην Ε.Ε., μια κοινή φωνή σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και η εγκαθίδρυση της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Ένωσης. Άλλες προτεραιότητες είναι η στενότερη συνεργασία σε τομείς, π.χ., καινοτομίας, εμπορίου και ασφάλειας. Το πρόβλημα με αυτό το σενάριο είναι να μπορέσουν να συμφωνήσουν τα κράτη-μέλη στους τομείς που θέλουν στενότερη συνεργασία.
Σενάριο 5: Η μεγάλη συνεργασία
Οι «27» θα κάνουν πολύ περισσότερα από κάθε άλλη φορά σε όλους τους τομείς. Αυτό σημαίνει μια ομοσπονδιακή Ε.Ε. Αυτή η επιλογή φαίνεται πως προκρίνεται από την Κομισιόν, έστω κι αν ορισμένοι τη θεωρούν ουτοπική. Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, η Ε.Ε. θα βασίζεται περισσότερο στις δικές της δυνατότητες (π.χ. θα συγκεντρώνει έσοδα μέσω κοινής φορολογίας), θα μιλά εν ονόματι όλης της Ευρώπης, για τομείς όπως το εμπόριο και η εξωτερική πολιτική, ενώ θα αναλάβει και ηγετική θέση στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και σε ανθρωπιστικά θέματα. Θα υπάρχει πολύ ταχύτερη διαδικασία λήψης αποφάσεων στις Βρυξέλλες, ωστόσο η Κομισιόν αναγνωρίζει ότι υπάρχει κίνδυνος αποξένωσης μεριδίου της κοινωνίας που νιώθει ότι η Ε.Ε. στερείται νομιμότητας.
Η κρίσιμη παράμετρος του προσφυγικού, το Brexit και ο Τραμπ
Το προσφυγικό, το οποίο έχει διχάσει τα κράτη-μέλη, το Βrexit αλλά και η εμφάνιση του Ντόναλντ Τράμπ που θέτει σε δοκιμασία τις διατλαντικές σχέσεις, έχουν επιδεινώσει σε μεγάλο βαθμό τη συνοχή της ΕΕ, η οποία ήδη τα τελευταία χρόνια με τις πολιτικές λιτότητας που ακολουθούνται δεν μπορεί να πείσει τους πολίτες ότι τους προσφέρει προστιθέμενη αξία. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να στρέφονται όλο και περισσότερο οι πολίτες σε κόμματα διαμαρτυρίας, σε λαϊκιστές και δημαγωγούς με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το μέλλον της ΕΕ.
Ενόψει της Συνόδου της Ρώμης τον Μάρτιο
Η Λευκή Βίβλος που θα παρουσιάσει σήμερα ο κ. Γιούνκερ είναι η συνεισφορά της Κομισιόν στο διάλογο που θα ξεκινήσει σε επίπεδο ευρωπαίων ηγετών στη Σύνοδο Κορυφής της Ρώμης στις 25 Μαρτίου. Μια ημερομηνία συμβολική δεδομένου ότι πριν από ακριβώς 60 χρόνια στην ιταλική πρωτεύουσα τα έξι ιδρυτικά μέλη υπέγραψαν τη Συνθήκη για τη σύσταση της ΕΟΚ, η μετεξέλιξη της οποίας είναι η σημερινή ΕΕ.
Η Κομισιόν θα περιλαμβάνει στη Λευκή Βίβλο εναλλακτικές επιλογές που θα καλύπτουν όλες τις προσεγγίσεις σε σχέση με τις αλλαγές που θα πρέπει να γίνουν και το βάθος στο οποίο θα πρέπει να προχωρήσουν, καθώς και τη δυνατότητα να επιταχύνουν την μεταξύ τους ενοποίηση σε κάποιους τομείς κράτη-μέλη με διαφορετικές ταχύτητες. Το βέβαιο είναι πως οι χώρες της Ευρωζώνης θα αποτελέσουν τον βασικό πυρήνα.
Στη Ρώμη οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα υιοθετήσουν μια κοινή δήλωση, ενώ στις συνέχεια και μέχρι τον Ιούνιο, η Κομισιόν θα παρουσιάσει πέντε θεματικά έγραφα με ιδέες για τις αλλαγές σε σχέση με την κοινωνική τους διάσταση, την Οικονομική και Νομισματική Ένωση, τη ασφάλεια και άμυνα της Ευρώπης, την αντιμετώπιση των αρνητικών στοιχείων της παγκοσμιοποίησης και το μέλλον των ιδίων χρηματοδοτικών πόρων της ΕΕ.
Πηγή: DW, iefimerida.gr