ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Για τις βασικές τάσεις απόψεων στην κοινωνία σχετικά με τα ζητήματα του χαρακτήρα της παιδείας, την αρχιτεκτονική του πολιτεύματος, το νόμο περί ευθύνης υπουργών, τις σχέσεις κράτους εκκλησίας και τα κοινωνικά διακαιώματα μιλά στη “ΝΕΑ ΣΕΛΙΔΑ” ο πρόεδρος της Επιτροπής Διαλόγου για τη Συνταγματική Αναθεώρηση Μιχάλης Σπουρδαλάκης.
Από τα στοιχεία που έχει συγκεντρώσει η Επιτροπή προκύπτουν οι τάσεις στην κοινωνία σχετικά με σημαντικά θέματα, όπως η άμεση εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, η μείωση του αριθμού των βουλευτών, τα δημοψηφίσματα, η ίδρυση ή όχι ιδιωτικών πανεπιστημίων κ.ά.
Υπέρ των ιδιωτικών ΑΕΙ αλλά υπό δημόσιο έλεγχο κατά τα πρότυπα δυτικοευρωπαίκών χωρών και χωρίς δίδακτρα για τους φοιτητές τάσσονται οι περισσότεροι πολίτες που συμμετείχαν στη δημόσια διαβούλευση για τη Συνταγματική Αναθεώρηση. Οι απαντήσεις τους έχουν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και βσχετικά με τη δομή του πολιτεύματος και του πολιτικού συστήματος καθώς ζητούν άμεση εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας (από το λαό) αλλά με πλήρη αποσύνδεση από την προσφυγή σε εθνικές εκλογές εάν η Βουλή αποτύχει να εκλέξει τον ανώτατο πολιτειακό άρχοντα. Παράλληλα ζητούν να μειωθεί ο αριθμός των βουλευτών.
Η συνέντευξη
Σε τι φάση βρίσκεται τώρα ο διάλογος και πότε αναμένονται τα πορίσματα της Επιτροπής;
Οι συναντήσεις με τους οργανωμένους φορείς έχουν ολοκληρωθεί, αλλά εξακολουθούμε να λαμβάνουμε θέσεις και να τις αναρτούμε στο διαδίκτυο, όπως δυο πολύ ενδιαφέρουσες προτάσεις από την Ομοσπονδία Στρατιωτικών και τον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων. Έγιναν 8 συναντήσεις σε Περιφέρειες, 16 διαδικασίες στην Αθήνα, ενώ συμμετείχαμε και σε 12 επιστημονικές συναντήσεις. Τις επόμενες μέρες ολοκληρώνεται η συμπλήρωση και του δεύτερου ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου, το οποίο συγκροτήθηκε με βάση προτάσεις που κατατέθηκαν στην διαβούλευση και δεν αποτελούν θέσεις της επιτροπής. Σε αυτό καταγράφεται αισθητή αύξηση συμμετοχής των νέων και ακόμη πιο εντυπωσιακή των γυναικών. Η έκθεση θα είναι έτοιμη μέσα στον Σεπτέμβριο.
Ποια είναι η άποψη της κοινωνίας για την αρχιτεκτονική του πολιτεύματος;
Στο ζήτημα των αρμοδιοτήτων και του τρόπου εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας φαίνεται ότι η επιστημονική κοινότητα είναι πολύ επιφυλακτική για άμεση εκλογή. Αντίθετα, περισσότερη στήριξη δίνουν οι πολίτες. Όλοι, πάντως, ζητούν να αποσυνδεθεί το ζήτημα από την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες για νέα βουλή. Επίσης, οι περισσότεροι θέλουν να θεσπιστεί περιορισμός στις θητείες βουλευτών και να μειωθεί ο αριθμός τους κάτω από 300.
Στα ζητήματα συμμετοχής, η επιστημονική κοινότητα είναι επιφυλακτική για τα δημοψηφίσματα. Αντίθετα, οι πολίτες υποστηρίζουν λελογισμένη χρήση τους και πρόνοιες για λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία.
Για την Αυτοδιοίκηση, προτείνονται σαφέστερη κατοχύρωση της νησιωτικότητας και ενίσχυση της τοπικής διακυβέρνησης.
Για το ζήτημα Συνταγματικού Δικαστηρίου;
Νομίζω ότι επιστημονική κοινότητα, άλλοι φορείς και πολίτες, δεν συγκλίνουν στη θέσπισή του, προς το παρόν. Δεν θέλουν να δώσουν τόσο μεγάλη δύναμη σε ένα μικρό αριθμό πολιτών.
Για το νόμο περί ευθύνης υπουργών;
Καταγράφουμε ομοφωνία ότι το άρθρο 86 περί ευθύνης Υπουργών πρέπει να αναθεωρηθεί.
Για τις σχέσεις κράτους εκκλησίας;
Στο ζήτημα Εκκλησίας – Κράτους, δεν προκύπτει ο “διαχωρισμός” ως αίτημα. Υπάρχει, όμως, αίτημα επαναπροσδιορισμού των σχέσεων, άποψη στην οποία φαίνεται να συγκλίνει και μέρος της Εκκλησίας που συμμετείχε στη διαβούλευση. Επιφυλάξεις υπάρχουν για το αν και σε ποιο βαθμό θα πρέπει να τροποποιηθεί το άρθρο 3 και 13 περί επικρατούσας θρησκείας.
Ισχυρή είναι η στήριξη (πάνω από 70 %) στο ότι ο οικονομικός έλεγχος και οι οικονομικές υποχρεώσεις όλων των αναγνωρισμένων θρησκευτικών δογμάτων θα πρέπει να ασκείται από τα όργανα της πολιτείας.
Στον τομέα των δικαιωμάτων;
Στο ζήτημα των κοινωνικών δικαιωμάτων εκφράζεται βούληση θέσπισης συνταγματικής προστασίας τους. Γνωρίζουμε ότι τα δικαιώματα αυτά δεν εγείρουν νομικές αξιώσεις, δηλαδή δεν είναι μαχητά στα δικαστήρια, όμως έχει σημασία συμβολική και όχι μόνο, να περιλαμβάνονται στο Σύνταγμα.
Για ειδικά θέματα, όπως δημόσιοι χώροι, ενέργεια ή νερό, ζητείται να προβλεφθεί ιδιαίτερη προστασία τους, κυρίως από πολίτες και φορείς της Βόρειας Ελλάδας. Επίσης, πάνω από το 90% των ερωτηθέντων θεωρεί υποχρέωση της πολιτείας να προστατεύει και να αξιοποιεί τη δημόσια περιουσία και να κατοχυρώνεται ο δημόσιας χαρακτήρας και η ακώλυτη πρόσβαση σε κοινόχρηστους χώρους, όπως πλατείες, λιμάνια, παραλίες κτλ.
Περί του χαρακτήρα της εκπαίδευσης και το άρθρο 16;
Για το άρθρο 16 θέσαμε τρία ερωτήματα στη βάση προτάσεων που δεν είναι της Επιτροπής. Το ένα προέκυψε από τις αρχικές θέσεις της ΝΔ, δηλαδή τα ΑΕΙ να μπορούν να είναι νομικά πρόσωπα είτε δημοσίου είτε ιδιωτικού δικαίου υπό την εποπτεία του κράτους με τους ίδιους όρους όπως και τα δημόσια Πανεπιστήμια, άποψη που φαίνεται να προκρίνεται με πάνω από 50%. Το άλλο ήταν να μείνει το άρθρο όπως έχει, το οποίο υποστήριξε το ένα τρίτο των συμμετεχόντων. Το τρίτο ήταν του ονομαζόμενου καινοτόμου Συντάγματος, ομάδας υπό τον καθηγητή Νίκο Αλιβιζάτο, να μην υπάρχει δηλαδή κανένας περιορισμός, άποψη που πρόσφατα φαίνεται να ενστερνίζεται η ΝΔ και που προκρίνεται από περίπου 15% των συμμετεχόντων.
Σχετικά με το αν πρέπει να υπάρχουν δίδακτρα, πάνω από 70% των συμμετεχόντων τοποθετείται αρνητικά για όλους τους κύκλους σπουδών ενώ μόνο περίπου 7% αποδέχεται την επιβολή διδάκτρων. Επιπλέον, στην ερώτηση για ρητή πρόβλεψη πρόνοιας πρόσβασης γι’ αυτούς που δεν διαθέτουν την οικονομική δυνατότητα σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, πάνω από 90% όσων απάντησαν την υποστηρίζουν.
Η αντιπολίτευση υποστηρίζει ότι ο διάλογος για την αναθεώρηση πρέπει να περιοριστεί αποκλειστικά στη Βουλή…
Εκείνοι που είχαν επιφύλαξη για την προκαταρκτική διαδικασία του διαλόγου ανάμεσα σ’ αυτούς που συγκροτούν το υποκείμενο της Δημοκρατίας, δηλαδή τον λαό, θα πρέπει να επανεξετάσουν τις αντιλήψεις τους και τη θεμελίωση των αξιών τους. Η Επιτροπή ασχολήθηκε με την προ-διαδικασία της αναθεώρησης, κάτι που νομιμοποιείται από τον συνταγματικό νομοθέτη, ο οποίος προβλέπει την έμμεση συμμετοχή του λαού στην αναθεωρητική διαδικασία στο βαθμό που μεταξύ της προτείνουσας και της αναθεωρητικής βουλής μεσολαβούν υποχρεωτικά εκλογές.
Πιστεύετε ότι το πολιτικό θέμα που δημιουργήθηκε κράτησε εκτός διαλόγου κάποιους φορείς;
Δυστυχώς, θα πρέπει να επισημάνω την απουσία επίσημων συνδικαλιστικών οργανώσεων, αλλά και τη σχετική επιφύλαξη των ενώσεων δικαστών και επιστημονικών ενώσεων νομικών. Ωστόσο, υπήρξε πολύ μεγάλη ανταπόκριση από όλους τους υπόλοιπους φορείς που κάλεσε η Επιτροπή, καθώς και από άλλους, που μας προσέγγισαν με δική τους πρωτοβουλία.
Ενστάσεις διατυπώνονται και για το ενδεχόμενο δημοψηφίσματος ;
Η διεξαγωγή σχετικού δημοψηφίσματος είναι ένα σύνθετο και αμφιλεγόμενο νομικό και πολιτικό ζήτημα, που εκ των πραγμάτων προκαλεί διχογνωμίες και εντάσεις. Ως εκ τούτου δεν εμπίπτει στην αποστολή και την αρμοδιότητα της Επιτροπής.