ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Σύμφωνα με δημοσίευμα της βρετανικής εφημερίδας Guardian, δισεκατομμυριούχοι Ρώσοι ολιγάρχες και μέλη της ουκρανικής ελίτ οι οποίοι κατηγορούνται για διαφθορά συγκαταλέγονται μεταξύ εκατοντάδων ανθρώπων που έχουν αποκτήσει διαβατήρια της ΕΕ με αμφιλεγόμενες «χρυσές βίζες».
«Η κυβέρνηση της Κύπρου έχει κερδίσει περισσότερα από 4 δισ. ευρώ από το 2013, παρέχοντας την υπηκοότητα στους σούπερ-πλούσιους και μαζί το δικαίωμα να ζουν και να εργάζονται σε όλη την Ευρώπη σε αντάλλαγμα επενδύσεις σε μετρητά. Περισσότερα από 400 διαβατήρια θεωρείται ότι έχουν εκδοθεί μέσω αυτού του προγράμματος μόνο πέρυσι», αναφέρει το ρεπορτάζ της Guardian.
Πριν από το 2013, η κυπριακή υπηκοότητα χορηγούνταν σε διακριτική βάση από τους υπουργούς, σε μια λιγότερο επίσημη εκδοχή της τρέχουσας ρύθμισης. Μια λίστα που διέρρευσε με τα ονόματα όσων επωφελήθηκαν από αυτά τα συστήματα, και την οποία έχει δει ο Guardian περιλαμβάνει εξέχοντες επιχειρηματίες και άτομα με σημαντική πολιτική επιρροή. Η διαρροή σηματοδοτεί την πρώτη φορά που αποκαλύπτεται ένας κατάλογος των πλούσιων και ισχυρών κατοίκων με κυπριακή υπηκοότητα.
Πρώην μέλος του Κοινοβουλίου της Ρωσίας, οι ιδρυτές της μεγαλύτερης εμπορικής τράπεζας της Ουκρανίας και ένας δισεκατομμυριούχος τυχερών παιχνιδιών είναι μεταξύ των ονομάτων της μακράς λίστας. Ο κατάλογος αναδεικνύει τον ελάχιστα γνωστό αλλά εξαιρετικά κερδοφόρο κλάδο και θέτει ερωτήματα σχετικά με τους ελέγχους ασφάλειας που διενεργούνται στους αιτούντες βίζας από την Κύπρο.
Σύμφωνα πάντα με τον Guardian οι Ευρωπαίοι πολιτικοί παρακολουθούν την ανάπτυξη του τομέα με ανησυχία, με ορισμένους να ισχυρίζονται ότι οι ρυθμίσεις υπονομεύουν την έννοια της υπηκοότητας. Η Ana Gomes, βουλευτής στην Πορτογαλία, χαρακτήρισε τις λεγόμενες «χρυσές θεωρήσεις» ως «απολύτως ανήθικες και διεστραμμένες» και κατηγορεί την Κύπρο για την μυστικοπάθεια γύρω από τη λίστα. Αργότερα φέτος το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα συζητήσει μια τροπολογία που υπέβαλε η Gomes απαιτώντας από τις χώρες να διεξάγουν εμπεριστατωμένους ελέγχους ασφαλείας στους αιτούντες «χρυσές βίζες».
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διέταξε πρόσφατα έρευνά για το κατά πόσον οι έλεγχοι διενεργήθηκαν σωστά. Το 2013 η σημερινή κυβέρνηση της Κύπρου άρχισε να εφαρμόζει την πρακτική η οποία απαιτεί από τους αιτούντες να επενδύσουν 2 εκατ. ευρώ σε ακίνητα ή 2,5 εκατ. ευρώ σε εταιρείες ή κρατικά ομόλογα. Δεν υπάρχει απαίτηση γλώσσας ή κατοικίας, εκτός από μια επίσκεψη μία φορά κάθε επτά χρόνια.
Ο Ράμι Μακλούφ, ο ξάδελφος του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ της Συρίας τέθηκε για πρώτη φορά υπό αμερικανικές κυρώσεις το 2008 για διαφθορά. Η Κύπρος του έδωσε την υπηκοότητα το 2010 χωρίς να είναι σαφής ο τρόπος και αν ο έλεγχος ήταν πλήρης. Πολλοί άλλοι αγοραστές είναι εξέχοντες Ρώσοι επιχειρηματίες ή πολιτικοί και σύμφωνα με τον Guardian υπάρχουν πολλά αμφιλεγόμενα πολιτικά πρόσωπα. Ο δισεκατομμυριούχος συλλέκτης έργων τέχνης Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ βρέθηκε στο κέντρο της διεθνούς προσοχής πέρυσι για επαφές με τον πρόεδρο Τραμπ κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας.
Το 2005, ο Τραμπ πλήρωσε 41 εκατομμύρια δολάρια για το 515 N County Road, ένα αρχοντικό στο Palm Beach της Φλόριντα. Μετά την ανακαίνισή του, το πούλησε στον Ρώσο μεγιστάνα τρία χρόνια αργότερα για 95 εκ. δολάρια. Ένας εκπρόσωπος του Ριμπολόβλεφ ο οποίος απέκτησε την κυπριακή υπηκοότητα το 2012 δήλωσε ότι ήταν «φυσικό [για αυτόν] να πάρει την υπηκοότητα όταν έγινε επενδυτής στην Τράπεζα Κύπρου». Η ομάδα καταπολέμησης της διαφθοράς Global Witness ζήτησε αυστηρότερους ελέγχους σε απάντηση στα ευρήματα.
Το Υπουργείο Οικονομικών της Κυπριακής Δημοκρατίας δήλωσε ότι το πρόγραμμα προοριζόταν για «γνήσιους επενδυτές που εγκαθιστούν επιχειρηματική βάση και αποκτούν μόνιμη κατοικία στην Κύπρο». Ανέφεραν ότι έγιναν αυστηροί έλεγχοι σε κάθε υπηκοότητα και οι έλεγχοι που απαιτούνται για νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Παρατήρησαν επίσης ότι η Κύπρος δεν ήταν η μόνη χώρα της ΕΕ που χορήγησε την υπηκοότητα σε Ρώσους υψηλού καθαρού πλούτου.