ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Εδώ και περίπου δύο εβδομάδες κυκλοφορούν στα πολιτικά, επιχειρηματικά, τραπεζικά και δημοσιογραφικά γραφεία έντονες φήμες σχετικά με όσα φέρνει στο φως το πόρισμα της ΤτΕ μετά από έλεγχο στις τράπεζες και ειδικότερα για τον τρόπο που δόθηκαν δάνεια σε υψηλόβαθμα τραπεζικά στελέχη για να συμμετάσχουν σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου μεγάλης συστημικής τράπεζας. Μια υπόθεση που ξεκινά το 2014 και ολοκληρώνεται το 2016.
Οι τράπεζες, όπως επισήμως έχουν δηλώσει ο Μάριο Ντράγκι της ΕΚΤ, ο Κλάους Ρένγκλινγκ του ESM και πολλοί ευρωπαίοι αξιωματούχοι είναι επαρκείς από πλευρά κεφαλαίων και τα επίσημα stress tests θα γίνουν το 2018. Αποτελούν, όμως, και το “πετράδι του στέμματος” της προσέγγισης του ΔΝΤ, το οποίο θέτει ευθέως θέμα νέας ανακεφαλαιοποίησης και το συνδέει με την παραμονή του ή όχι στο ελληνικό πρόγραμμα.
Η αλήθεια είναι πως το ΔΝΤ επιχειρεί να αποδομήσει το ίδιο το πρόγραμμα, όμως, από την άλλη υπάρχει πιθανότατα “κάτι σάπιο στο βασίλειο της (τραπεζικής) Δανιμαρκίας”. Είναι γνωστό πως ένας μεγάλος αριθμός τραπεζικών στελεχών υπό την καθοδήγηση των “γκουρού” του εγχώριου χρηματοπιστωτικού συστήματος και, πιθανότατα, την ανοχή πολιτικών προϊσταμένων και κυβερνήσεων έδρασαν κατά το παρελθόν με τρόπο μη ηθικό κατ΄ ελάχιστον, πιθανώς όμως και ζημιογόνο για τις ίδιες τις τράπεζες.
Ο διευθυντής του Βήματος Αντώνης Καρακούσης τόλμησε να ανοίξει την Κυριακή αυτό το θέμα. Το πόρισμα της ΤτΕ υπάρχει, η τράπεζα που άμεσα “θίγεται” το έχει στη διάθεσή της και έχει λάβει, σύμφωνα με πληροφορίες, τα μέτρα της. Αυτό που προέχει, άλλωστε, είναι να θωρακισθεί έναντι πιθανού κινδύνου από όσα έπραξαν οι προκάτοχοι της σημερινής διοίκησης. Και μέχρις ώρας γίνονται σωστές κινήσεις.
Γιατί, λοιπόν, ανοίγει το θέμα; Και μέχρι που μπορεί να φτάσει κανείς; Το ρεπορτάζ που δημοσιεύτηκε στο Βήμα έχει μεγάλη αξία αλλά και υψηλό βαθμό κινδύνου.
Επιγράφεται “Ενα φάντασμα πλανάται πάνω από τις τράπεζες”. Πρόκειται όντως για ένα “φάντασμα” και ένα “μυστικό”. Ένα μυστικό που το γνωρίζουν τελικά πολλοί για να μείνει μυστικό. Τι έπεται;
Το άρθρο του Αντώνη Καρακούση στο Βήμα:
Ενα φάντασμα πλανάται εδώ και καιρό πάνω από τον άλλοτε χρυσοκεντημένο ελληνικό τραπεζικό ουρανό.
Η φήμη που διέτρεχε όλο το προηγούμενο διάστημα την εγχώρια χρηματοπιστωτική αγορά μιλούσε για ένα σκάνδαλο που άκουγε στο κωδικό όνομα «Libra» και αφορούσε πλήθος ανώτατων τραπεζικών στελεχών.
Σύμφωνα με τις διηγήσεις ένας διακεκριμένος ελληνοαμερικανός επιχειρηματίας με υψηλές διασυνδέσεις στον Λευκό Οίκο στα χρόνια της διακυβέρνησης Ομπάμα, ευγενείς φιλοδοξίες εμπλοκής στην αμερικανική πολιτική σκηνή και στενές επαφές με το πολιτικό προσωπικό των Αθηνών προσέγγισε ανώτερα στελέχη της Τράπεζας Πειραιώς και προσφέρθηκε σε μια δύσκολη συγκυρία για το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα να αγοράσει ένα σύνθετο πακέτο ενήμερων και μη εξυπηρετούμενων δανείων, συνολικού ύψους περίπου 1,2 δισ. ευρώ, διεκδικώντας βεβαίως γενναία έκπτωση της τάξης του 50%-60%.
Κατά μία εκδοχή η διεκδίκηση του εν λόγω επιχειρηματία ξεκίνησε το φθινόπωρο του 2014, αλλά έλαβε διαστάσεις και εν τέλει εξελίχθηκε ολοκληρωμένα μετά το φθινόπωρο του 2015, αφού είχε προηγηθεί το φιάσκο του δημοψηφίσματος και είχαν μεσολαβήσει η συμφωνία του τρίτου Μνημονίου και οι δεύτερες νικηφόρες για τον κ. Τσίπρα εκλογές.
Το ντιλ εξαγοράς του πακέτου των δανείων επιτεύχθηκε κάποια στιγμή, τα τραπεζικά στελέχη συνηγόρησαν στην πραγματοποίησή του προσφέροντας όντως τη γενναία έκπτωση που διεκδικούσε ο αμερικανός επιχειρηματίας και εκείνος ανταποκρίθηκε άμεσα προσφέροντας κάποια προκαταβολή εγγύησης της συναλλαγής.
Οι συναλλαγές λοιπόν εξετελέσθησαν, τα δάνεια εξαγοράστηκαν με έκπτωση, αλλά η συνέχεια περιγράφεται άκρως ενδιαφέρουσα. Τα εξαγορασθέντα δάνεια μεταπωλήθηκαν από εταιρεία δικών του συμφερόντων στην Κύπρο έναντι υψηλότερου – από εκείνο της εξαγοράς – τιμήματος στους αρχικούς δανειολήπτες, εξασφαλίζοντας σε εκείνους ένα γενναίο «κούρεμα» και στον διαπρεπή ελληνοαμερικανό επιχειρηματία γρήγορο και ικανοποιητικό κέρδος.
Το παράδοξο και κατ’ ελάχιστον ηθικώς κολάσιμο είναι το γεγονός ότι στο πακέτο των εξαγορασθέντων δανείων περιλαμβάνονταν και δάνεια – προσωπικά και άλλα – επιφανών στελεχών της εν λόγω τράπεζας, τα οποία είτε εξοφλήθηκαν είτε διευθετήθηκαν κατά τρόπο ευνοϊκό για τα συγκεκριμένα τραπεζικά στελέχη.
Ορισμένοι εκτιμούν ότι τα δάνεια των τραπεζικών στελεχών και η εξόφληση ή η ευνοϊκή ρύθμισή τους ήταν προαπαιτούμενο για την επίτευξη του ντιλ.
Αλλοι πάλι, οι πλέον καχύποπτοι και οι ρέποντες στη συνωμοσιολογία, προεξοφλούν ότι τα κέρδη της συναλλαγής που επέτυχε ο συγκεκριμένος ελληνοαμερικανός επιχειρηματίας αποτέλεσαν τη βάση ενός κρίσιμου και χρήσιμου «κουμπαρά» για διάφορες διευθετήσεις οικονομικών και άλλων εκκρεμοτήτων, των πολιτικών συμπεριλαμβανομένων. Εκτιμάται ότι ο εν λόγω «κουμπαράς» προικοδοτήθηκε με περίπου 60-70 εκατ. ευρώ.
Μέχρι πρότινος τα παραπάνω, συνοδευόμενα και από πλήθος άλλων παρατυπιών που συνδέονταν με παραβιάσεις των capital controls, αποτελούσαν φήμες και διαδόσεις που διέτρεχαν όπως είπαμε την εγχώρια τραπεζική αγορά.
Τελευταία ωστόσο σειρά γεγονότων ήλθαν να προσθέσουν επιβεβαιωτική ύλη στις προαναφερόμενες διαδόσεις και να συνδέσουν τις φήμες με γεγονότα. Εγινε γνωστό κατ’ αρχήν ότι ο γενικός επιθεωρητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γ. Πάσχας ερευνά συστηματικά την υπόθεση της Τράπεζας Πειραιώς και ότι αντίστοιχο έλεγχο επιχειρεί και ο ευρωπαϊκός SSM. Τις προηγούμενες ημέρες γνωστοποιήθηκε επισήμως από την Τράπεζα της Ελλάδος ότι προσχέδιο του πορίσματος της Τράπεζας της Ελλάδος διαβιβάστηκε στην Τράπεζα Πειραιώς και επιπλέον εστάλησαν στοιχεία λογαριασμών που αντιστοιχούσαν σε συγκεκριμένα τραπεζικά στελέχη στον εισαγγελέα που εποπτεύει πράξεις ξεπλύματος βρώμικου χρήματος.
Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Ι. Στουρνάρας έχει αποφύγει έως τώρα οποιαδήποτε άλλη αναφορά στη συγκεκριμένη έρευνα και έχει διαμηνύσει προς πάσα κατεύθυνση ότι δεν πρόκειται να δώσει στη δημοσιότητα το σχετικό πόρισμα ελέγχου του κ. Πάσχα.
Ωστόσο η έρευνα επιδρά, δημιουργώντας τα δικά της γεγονότα. Η διοίκηση της Τράπεζας Πειραιώς απομάκρυνε ήδη σημαντικό αριθμό στελεχών της και λαμβάνει αντίστοιχα μέτρα και σε εταιρείες που εποπτεύει, όπως η MIG, και ταυτόχρονα προσπαθεί να διασκεδάσει τις όποιες εντυπώσεις λέγοντας ότι η έρευνα αφορά υποθέσεις του παρελθόντος και επισημαίνοντας ότι η Τράπεζα έχει προβεί σε εκτεταμένη διοικητική μεταβολή και έχει προσαρμοστεί στις απαιτήσεις της νέας περιόδου.
Παρά ταύτα η πίεση όχι μόνο προς την Τράπεζα Πειραιώς, αλλά συνολικά προς το τραπεζικό σύστημα είναι εμφανής διά γυμνού οφθαλμού. Η αντίδραση του Χρηματιστηρίου Αθηνών την προηγούμενη εβδομάδα είναι δηλωτική της επιφύλαξης και της αμφισβήτησης των σχεδίων εξυγίανσης.
Η όλη υπόθεση πάντως χαρακτηρίζεται εξαιρετικά περίπλοκη και δύσκολη στη διαχείρισή της. Επιτείνει την καχυποψία, διατηρεί την αμφισβήτηση, απειλεί και αυτή ακόμη τη συστημική ευστάθεια. Επιπλέον δεν είναι αδιάφορο το γεγονός ότι πολλές υποθέσεις δανείων του παρελθόντος έχουν πάρει τον δρόμο της Δικαιοσύνης, καθιστώντας επιφυλακτικά τα στελέχη των τραπεζών στην ταχεία εκκαθάριση των εκκρεμοτήτων του παρελθόντος.
Τυχαίνει επίσης να συμπίπτει χρονικά όλη αυτή η υπόθεση με τις απαιτήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για επιπρόσθετη ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού συστήματος, αλλά και με τους εξειδικευμένους ελέγχους που διενεργεί ο ευρωπαϊκός SSM. Συνδυαζόμενα τα γεγονότα αμφισβητούν επί της ουσίας την ικανότητα των εγχώριων τραπεζικών στελεχών να διαχειριστούν τον κυκεώνα των «κόκκινων» δανείων, τα οποία παρά τις πολλές προσπάθειες δεν περιορίζονται, κρατώντας το ελληνικό τραπεζικό σύστημα σε αμυντική θέση.
Κακά τα ψέματα, οι ελληνικές τράπεζες καταδιωκόμενες από τις αμαρτίες του παρελθόντος δεν είναι σε θέση να παίξουν τον ρόλο που αρμόζει στις περιστάσεις. Δεν δύνανται, όσο καταδιώκονται από το βάρος των «κόκκινων» δανείων, να εκτελέσουν το βασικό χρηματοδοτικό τους έργο, δεν έχουν τους πόρους, ούτε τις δυνάμεις να κινητοποιήσουν νέους, δεν μπορούν επί της ουσίας να στηρίξουν την επιδιωκόμενη από όλες τις πλευρές ανάκαμψη της οικονομίας και της χώρας.
Οι ευρωπαίοι ελεγκτές δεν κρύβουν το πρόβλημα. Θεωρούν το ελληνικό τραπεζικό σύστημα δεσμευμένο και την πλειονότητα των τραπεζικών στελεχών αλυσοδεμένη από τις προηγούμενες πράξεις και επιλογές τους.
Οπως χαρακτηριστικά λένε στη Φρανκφούρτη και στις Βρυξέλλες, «δεν μπορούν εκείνοι που έδιναν αφειδώς τα δάνεια στην προηγούμενη περίοδο να φέρουν τώρα τα οφειλόμενα πίσω». Και προσθέτουν ότι «έχουν οικοδομηθεί στον χρόνο σχέσεις και έχουν αναπτυχθεί δεσμοί που δύσκολα σπάνε».
Κοινή είναι η πεποίθηση ότι στους επόμενους έξι με εννέα μήνες το τραπεζικό σύστημα θα περάσει πολλές δύσκολες μέρες. Μέχρι τον προσεχή Μάιο, οπότε και θα έχει κριθεί αν αντέχει στα τεστ αντοχής στα οποία θα υποβληθεί όλα θα μοιάζουν επισφαλή και δύσκολα. Για να ξεπεραστούν τα πολλά κύματα αμφισβητήσεων θα πρέπει να γίνουν γενναίες επιλογές και βεβαίως να ξεδιαλυθούν υποθέσεις που υποκρύπτουν αθέμιτες πράξεις και συναλλαγές. Ο καιρός θα δείξει αν όντως υπάρχουν δυνάμεις και δυνατότητες για ένα νέο ξεκίνημα που θα ξαναφέρει εμπιστοσύνη και ασφάλεια στις ελληνικές τράπεζες.
Η απάντηση της Τράπεζας Πειραιώς
Σχέδιο πορίσματος ελέγχου που διεξήχθη από κλιμάκιο της Τράπεζας της Ελλάδος σε εφαρμογή Τακτικού Ετήσιου Ελεγκτικού Προγράμματος της τελευταίας, παρέλαβε η Τράπεζα Πειραιώς στις 19 Σεπτεμβρίου, όπως αναφέρει σε ανακοίνωσή της η τράπεζα σε απάντηση ερωτήματος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Τράπεζας, ο έλεγχος ξεκίνησε τον Φεβρουάριο 2017 και ολοκληρώθηκε τον Ioύλιο 2017 και αφορούσε σε επισκόπηση των διαδικασιών της Τράπεζας αναφορικά με την εφαρμογή του κανονιστικού πλαισίου, όπως και διαδικασιών διαχείρισης κινδύνων και ειδικών πιστοδοτικών θεμάτων.
Η Τράπεζα Πειραιώς συνεργάστηκε απρόσκοπτα και εποικοδομητικά με την Τράπεζα της Ελλάδος κατά τη διάρκεια του ελέγχου.
Η Τράπεζα Πειραιώς θα απαντήσει στην Τράπεζα της Ελλάδος εντός καθορισμένου χρόνου και το οριστικό πόρισμα της Τράπεζας της Ελλάδος αναμένεται να ακολουθήσει.
Η Τράπεζα Πειραιώς εκτιμά ότι τα θέματα που απασχόλησαν τον έλεγχο αντανακλώνται επαρκώς στις δημοσιευθείσες οικονομικές καταστάσεις της και δεν αναμένει ουσιώδη επίπτωση στην οικονομική και κεφαλαιακή της θέση ως αποτέλεσμα του διενεργηθέντος από την Τράπεζα της Ελλάδος ελέγχου αυτού.
Σημειώνεται ότι η Τράπεζα Πειραιώς, κατά τη διάρκεια του τελευταίου εξαμήνου, προχώρησε σε σημαντική αναδιάρθρωση της διοικητικής της δομής και ενίσχυση της εταιρικής διακυβέρνησης, μέσω ενδελεχούς αναθεώρησης των συστημάτων εσωτερικού ελέγχου, καθώς και των εσωτερικών της διαδικασιών.