ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Συνάντησα, τις προάλλες, έναν πολύ γνωστό πανεπιστημιακό και διανοούμενο, από τους ανθρώπους που συχνά κατά το παρελθόν επέλεγαν τη δημόσια οδό για να διατυπώσουν την άποψή τους για τη χώρα, την Ευρώπη, το πολιτικό σύστημα και τα ρεύματα στην κοινωνία.
του ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΥ
Δεν έκρυψε την ανησυχία του για το κλίμα διχασμού με αφορμή το Μακεδονικό -αλλά όχι μόνο-, για την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, τον οξύ πολωτικό πολιτικό λόγο που εκφέρεται ένθεν κακείθεν, αλλά και για την αμήχανη Ευρώπη, τις πολιτικές ηγεσίες που δίχως οίακα πλέουν ανάμεσα στα κύματα της επιθετικότητας των αγορών αλλά και της ενισχυόμενης και ζοφερής ακροδεξιάς. Χειμαρρώδης ο λόγος του και υπαινικτικά τα επιχειρήματά του για τον τρόπο με τον οποίο χειρίζεται αυτή την “έκτακτη” κατάσταση το πολιτικό προσωπικό της χώρας.
“Γιατί δεν μιλάτε, γιατί δεν παρεμβαίνετε πια;”, τον ρώτησα, υπενθυμίζοντάς του πως παλαιότερα δεν δίσταζε και να αρθρογραφεί σε μεγάλη κυριακάτικη εφημερίδα αλλά και να συνυπογράφει κείμενα παρέμβασης σχετικά με τα τεκταινόμενα.
“Δεν βλέπεις το “μπούλινγκ” που υφίσταται όποιος αποφασίζει να τοποθετηθεί;”, αναρωτήθηκε απαντώντας.
Δεν έχει άδικο. Όποιος τολμά να διατυπώσει άποψη στις μέρες μας κατατάσσεται αυθωρεί είτε στην χορία εκείνων που κατηγορούν την κυβέρνηση, είτε ως “φιλοΣύριζα”. Συνήθως συμβαίνει το δεύτερο. Οι ταμπέλες αναρτώνται αμέσως και μια υπονομευτική “δολοφονία χαρακτήρων” δίνει τη θέση της σε αυτό που θα έπρεπε να είναι δημόσιος διάλογος.
Υπήρξαν και άλλες περίοδοι στον δημόσιο βίο που οι διανοούμενοι απουσίαζαν. Που είχαν κλειστεί στο κέλυφος της σιωπηρής ευμάρειας και της στράτευσης δια της ανοχής. Ιδιαίτερα τότε που η χώρα είχε βάλει τα καλά της για να ενταχθεί στην ευρωζώνη δίχως να έχει προλάβει να συζητήσει όσα θα ακολουθούσαν. Αλλά και όταν η διαφθορά και οι μίζες είχαν γίνει “δεύτερη φύση” του πολιτικού συστήματος. Δεν είναι, δηλαδή, κι αυτοί άμοιροι ευθυνών για όσα συνέβησαν.
Όμως, τώρα, αυτή η απουσία γίνεται ακόμα πιο ηχηρή και ακόμα πιο έντονη. Λαμβάνει χαρακτηριστικά ενός φόβου ότι όποιος λάβει το λόγο στη δημόσια σφαίρα θα βρεθεί αντιμέτωπος με τις σκιές του παρελθόντος του – ποιος από εμάς, άλλωστε, δεν έχει τέτοιες σκιές;- και με μία εκδικητική μανία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στα μίντια ή και αλλού.
” Ζούμε υπό το κράτος του Ζόφου
ένας ζωηρός ζέφυρος έσφιξε τα πανιά, εγώ
δίπλα στον αποκοιμισμένο ναύτη στο τιμόνι
η θάλασσα γαλήνια μετά την τρικυμία”, έγραφε και έλεγε, το 2014, ο Νάνος Βαλαωρίτης. Και έκτοτε, ελάχιστα έχουν αλλάξει. Μόνο η θάλασσα, ίσως, που δεν είναι καθόλου γαλήνια.
Που είναι, εδώ, και καιρό ο Αλιβιζάτος, που είναι ο Μουζέλης, που είναι ο Τσουκαλάς, που είναι ο Μέρτζος (δέχεται αυτές τις μέρες ανοίκεια επίθεση στη Θεσσαλονίκη επειδή τάχθηκε υπέρ της Συμφωνίας των Πρεσπών και ενός έντιμου συμβιβασμού με την ΠΓΔΜ); Που είναι η πανεπιστημιακή κοινότητα, οι ακαδημαϊκοί, οι άνθρωποι που μπορούν να υπερασπιστούν τον ήπιο λόγο και την μετριοπάθεια; Που μπορούν να ασκήσουν κριτική και να διατυπώσουν αγωνίες χωρίς να βρίζουν. Που είναι όλοι εκείνοι που ίσως δεν επηρεάσουν τον ρου των πραγμάτων, θα βάλουν, όμως, κάποια ζητήματα στη δημόσια σκέψη τα οποία δεν θέλει και δεν τολμά να βάλει το πολιτικό προσωπικό και οι μιντιακοί “στρατοί”;
Στην Ευρώπη συμβαίνουν πολλά και τρομακτικά. Στην Ελλάδα επίσης. Συνωστισμός στο διαδίκτυο από “μειράκια” και στρατευμένους του κομματικού φανατισμού. Από δημοσιολογούντες που αρνούνται να δουν την πραγματικότητα, να μιλήσουν για τον ζόφο, τους κινδύνους του νέου διχασμού, τον ισοπεδωτικό “έρωτα” για το ιδιωτικό, την απέχθεια για το κοινό καλό, τους εθνικισμούς. Αντιθέτως, πρωταγωνιστούν όσοι εκτοξεύουν τις πιο βαριές κουβέντες κατά υπαρκτών και ανύπαρκτων “αντιπάλων”, υψώνουν φράκτες και στρατοπεδεύουν σε μια επικίνδυνη περιχαράκωση. Και εκπαιδεύουν, εν κατακλείδι, νέα κοινωνικά και εκλογικά κοινά που δρουν ως “μουτζαχεντίν” ή άλλα που φοβισμένα και αμήχανα βυθίζονται ακόμα περισσότερο στην απάθεια, την αμορφωσιά και την παραίτηση.
Δεν υπάρχει, τελικά, μόνο το brain drain. Δεν έχουν φύγει τα καλύτερα μυαλά μας, όπως λέγεται, στο εξωτερικό λόγω της οικονομικής κρίσης. Υπάρχει και ένα εσωτερικό brain drain. Τα περισσότερα μυαλά που έχουν μείνει εδώ σέρνονται κουρασμένα και κρύβονται είτε στην περίκλειστη “θιγμένη μεγαλειότητά τους”, είτε τρέμουν στην ιδέα πως κάποιους θα δυσαρεστήσουν ή κάποιοι άλλοι θα τους βάλουν στο στόχαστρο…