Newsroom Team Εικοσιένα χρόνια συμπληρώθηκαν φέτος από τον τρομακτικό σεισμό 7,6 της κλίμακας Ρίχτερ με επίκεντρο την Σμύρνη στην Τουρκία, στις 17 Αυγούστου του 1999, αλλά και τον φονικό σεισμό των 5,9 Ρίχτερ και των 143 νεκρών που τάραξε την Αθήνα με επίκεντρο την Πάρνηθα στις 7 Σεπτεμβρίου.
Είχαν περάσει τρία χρόνια από την κρίση των Ιμίων το 1996 και η υπόθεση του Αμπντουλάχ Οτσαλάν το 1999 δοκίμαζε για μία ακόμη φορά τις σχέσεις Αθήνας και Άγκυρας. Ο τότε αρχηγός του Κουρδικού Εργατικού Κόμματος (ΡΚΚ) υπήρξε «αγκάθι» για τις τουρκικές κυβερνήσεις και εκδιώχτηκε μετά από πιέσεις από τη Συρία. Παρότι η ελληνική κυβέρνηση ήταν αλληλέγγυα στον κουρδικό αγώνα, δεν ήταν διατεθειμένη να παράσχει άσυλο στον Οτσαλάν, λόγω των γνωστών προβλημάτων με τη γειτονική χώρα. Ωστόσο, εκείνος, αφού έφτασε κρυφά στην Ελλάδα, εκδιώχτηκε και κατέληξε στην ελληνική πρεσβεία στο Ναϊρόμπι στην Κένυα. Εκεί, συνελήφθη με εμπλοκή και της ελληνικής κυβέρνησης.
Διπλωματία των ρίχτερ: Η Τουρκία είναι έτοιμη να βοηθήσει την Ελλάδα – Aλληλεγγύη της Γαλλίας σε Ελλάδα και Τουρκία
Η κυβέρνηση της Άγκυρας είχε κατηγορήσει την Αθήνα για υπόθαλψη του Οτσαλάν, αλλά και για παροχή ενεργού βοήθειας προς τους στρατιώτες του ΡΚΚ με τη μορφή στρατιωτικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Η υπόθεση θεωρήθηκε φιάσκο για την ελληνική κυβέρνηση και προέκυψαν μεγάλες πολιτικές αλλαγές, καθώς τρεις υπουργοί (Εξωτερικών, Εσωτερικών και Δημόσιας Τάξης) αναγκάστηκαν να παραιτηθούν. Πράγματι, οι σχέσεις ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Τουρκία ήταν πάλι τεταμένες, λίγο πριν περάσουμε στον 21ο αιώνα.
Καταλυτικό γεγονός για τη μεγάλη βελτίωση του κλίματος, τουλάχιστον σε επίπεδο ρητορικής, στάθηκε ο καταστροφικός σεισμός των 7,4 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ στη βορειοδυτική Τουρκία, στις 17 Αυγούστου 1999. Ο σεισμός αυτός, προκάλεσε χιλιάδες θανάτους και μαζικές καταστροφές. Στην Ελλάδα, σημειώθηκε άμεση ενεργοποίηση του αισθήματος αλληλεγγύης για τους πληγέντες γείτονες. Η ανταπόκριση ήταν τόσο άμεση, που ελληνικές ομάδες διάσωσης βοηθούσαν στην αναζήτηση επιζώντων, το ίδιο βράδυ της καταστροφής. Γι’ αυτό το λόγο, Τούρκοι πολιτικοί, ο Τύπος, ακόμη και μέρος της κοινής γνώμης, εξέφρασαν γρήγορα την ευγνωμοσύνη τους.
Στις 7 Σεπτεμβρίου 1999, δηλαδή 20 μέρες μετά, χτυπήθηκε κι η Ελλάδα από σεισμό, του οποίου το επίκεντρο εντοπίστηκε σε μικρή απόσταση βόρεια της Αθήνας και είχε ένταση 5,9 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ. Μολονότι δεν ήταν του μεγέθους του τουρκικού σεισμού, ήταν καταστρεπτικός. Αναφέρθηκαν 143 νεκροί, 100.000 άνθρωποι έμειναν άστεγοι και περίπου 22 κτίρια καταστράφηκαν ολοσχερώς. Οι τουρκικές ομάδες διάσωσης έσπευσαν αμέσως, ώστε να παράσχουν κι αυτές τη βοήθειά τους στην πόλη της Αθήνας. Έτσι, έλαβε χώρα το φαινόμενο που έμεινε γνωστό στην ιστορία ως «διπλωματία των σεισμών». Ο τότε υπουργός Εξωτερικών Γ. Παπανδρέου, δήλωσε ότι ήθελε να αποτελέσει η Ελλάδα την «κινητήριο δύναμη» που θα οδηγήσει την Τουρκία στην Ευρώπη. Την ίδια στιγμή, ο Τούρκος ομόλογός του Ισμαήλ Τζεμ, αναφερόταν στην «έκρηξη αγάπης και προσδοκιών στις δυο πλευρές του Αιγαίου».
Άλλωστε, τον Γενάρη του 2000, ο Γ. Παπανδρέου, μετά από 38 χρόνια, πραγματοποίησε την πρώτη επίσημη επίσκεψη Έλληνα υπουργού Εξωτερικών στην Τουρκία. Κατέθεσε μάλιστα στεφάνι στο μαυσωλείο του Κεμάλ Ατατούρκ στην Άγκυρα, του ανθρώπου που ήταν υπεύθυνος για τη βίαιη εξώθηση των Ελλήνων από τη Μικρά Ασία το 1922. Ο Τζεμ, είχε δηλώσει χαρακτηριστικά ότι κατά τη διάρκεια των τελευταίων 6 μηνών, είχαν γίνει περισσότερα βήματα για την προώθηση των καλών σχέσεων ανάμεσα στις δυο χώρες, απ’ ό,τι τα τελευταία 40 χρόνια. Μπροστά στο φαινόμενο της φυσικής καταστροφής και τις τεράστιες απώλειες που ακολούθησαν, τα μοναδικά πράγματα που είχαν σημασία, έστω και προσωρινά, ήταν η αλληλοβοήθεια και η κοινωνική ειρήνη.
Η λεγόμενη «σεισμό – διπλωματία» δημιουργήθηκε από ένα ξέσπασμα συμπαράστασης και γενναιόδωρης βοήθεια που παρείχαν απλοί Έλληνες και Τούρκοι πολίτες και στις δύο περιπτώσεις.
Πηγή: Λάμπρος Αναγνωστόπουλος, κοινωνιολόγος, Richard Clogg, Συνοπτική Ιστορία της Ελλάδος 1770-2000, Εκδόσεις: Κάτοπτρο