ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΚΟΤΡΩΤΣΟΣ Από την Επένδυση
Τώρα που έχουμε φθάσει στο «παρά ένα» μιας πιθανής σύγκρουσης με τους δανειστές –και ελπίζοντας να μην επιβεβαιωθούν οι χειρότεροι φόβοι και να πρυτανεύσει η λογική- καλό θα ήταν να «φωτίσουμε» ορισμένα γεγονότα που, πιθανώς σκοπίμως, αποσιωπούνται από την καθεστηκυία πολιτικομιντιακή τάξη σε Ελλάδα και την Ευρώπη.
Σε πρόσφατο άρθρο του στην ιστοσελίδα του IMF (ΔΝΤ), ο επικεφαλής των οικονομολόγων του Ταμείου –και εκ των βασικών συντακτών του πρώτου προγράμματος διάσωσης (μνημόνιο), το 2010- Ολιβιέ Μπλανσάρ απευθύνει πρόσκληση συνεννόησης προς την Αθήνα και τους δανειστές:
«οι Ευρωπαίοι δανειστές θα πρέπει να συμφωνήσουν σε σημαντική επιπλέον χρηματοδότηση της Ελλάδας και ελάφρυνση του χρέους που θα επαρκεί για να διατηρηθεί η βιωσιμότητά του. Υπό την υπάρχουσα πρόταση, η ελάφρυνση του χρέους μπορεί να επιτευχθεί μέσα από μία μακρά αναδιάταξη των πληρωμών με χαμηλά επιτόκια. Όμως, όποια άλλη μείωση στο στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος, τώρα ή αργότερα, θα πρέπει πιθανότατα να απαιτήσει «κούρεμα»… Η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να προσφέρει πραγματικά αξιόπιστα μέτρα για να πετύχει χαμηλότερο στόχο πρωτογενούς πλεονάσματος και να δείξει τη δέσμευσή της σε ένα πιο περιορισμένο σύνολο μεταρρυθμίσεων…»
Η λογική του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου είναι απλή: χαμηλότερα πρωτογενή πλεονάσματα απαιτούν ελάφρυνση χρέους και μεταρρυθμίσεις.
Οι Ευρωπαίοι δανειστές, όμως, και κυρίως ο «κύκλος επιρροής» του Βόλφγκανγκ Σόϊμπλε δεν θέλουν να συζητήσουν οιαδήποτε αναδιάρθρωση του χρέους, ούτε καν στο πλαίσιο της «ξεχασμένης» απόφασης του Νοεμβρίου του 2012.
Βασικός λόγος είναι ότι μια τέτοια απόφαση θα ισοδυναμούσε με έμμεση αλλά βροντερή ομολογία αποτυχίας των προγραμμάτων. Όμως, μια ματιά στην εξέλιξη του χρέους σε χώρες όπου εφαρμόσθηκαν μνημονιακές πολιτικές αποδεικνύει πως το πρόβλημα είναι σοβαρότερο και δομικό.
Για παράδειγμα, το χρέος της Πορτογαλίας ήταν στο 68% του ΑΕΠ το 2007, αυξήθηκε στο 96% το 2010 και ξεπέρασε το 130% στα τέλη του 2014. Στην Ισπανία η αντίστοιχη εξέλιξη του χρέους ήταν 35% (2007), 60% (2010), 97% (2014) και στην Ιταλία 995 (2007), 115% (2010), 132% (2014). Πως συνάδουν, άραγε, τα success stories των σκληρών δημοσιονομικών πολιτικών σ ‘ αυτές τις χώρες με την εκτίναξη του δημοσίου χρέους;
Επειδή, λοιπόν, οι Ευρωπαίοι αρνούνται το αίτημα του Ταμείου για ελάφρυνση του χρέους επιβάλλουν ακόμα πιο σκληρά μέτρα λιτότητας που θεωρούν πως θα εξασφαλίσουν την αποπληρωμή των υψηλών τοκοχρεωλυσίων.
Όμως είναι τουλάχιστον απαράδεκτο το γεγονός ότι οι δανειστές καλούν την κυβέρνηση να εφαρμόσει την ίδια υφεσιακή συνταγή μέτρων λιτότητας και εσωτερικής υποτίμησης που απέτυχε τα προηγούμενα χρόνια.
Το ΔΝΤ, στην αγωνία του να μην συνδέσει την ευρωπαϊκή πενταετή παρουσία του με μία ιστορικών διαστάσεων αποτυχία, εγκλωβίζεται στην «αναγκαιότητα» παράτασης του υφεσιακού σπιράλ στην Ελλάδα επειδή δεν μπορεί να επιβάλλει την αναδιάρθρωση του χρέους.
Δεν κατόρθωσε να επιβάλλει αυτή την αυτονόητη ανάγκη όταν το 2010 η κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου αγνόησε τις παραινέσεις του Ντομινίκ Στρος Καν και του δ.σ του Ταμείου (όπως αποκαλύπτει στο βιβλίο του ο Μιχάλης Ιγνατίου) για να διασωθούν –κατόπιν απαίτησης της Άνγκελα Μέρκελ και του Νικολά Σαρκοζί- οι εκτεθειμένες γαλλικές και γερμανικές τράπεζες, είναι σφόδρα πιθανό να μην το κατορθώσει και σήμερα, πέντε χρόνια μετά.
Όμως η Ιστορία είναι αμείλικτη. Και τα στοιχεία που πιστοποιούν τις εγκληματικές εμμονές των Ευρωπαίων και της ηγεσίας του Ταμείου υπάρχουν για να διαψεύδουν τους αφελείς –εντός και εκτός Ελλάδας- που εξακολουθούν να πιστεύουν πως η επιτυχία ενός ολοκληρωτικού προγράμματος λιτότητας κρίνεται από το εάν θα περικοπούν ή όχι μερικές χιλιάδες υψηλές συντάξεις (;) ή από το εάν θα επιβληθεί ο υψηλός συντελεστής ΦΠΑ (23%) στην κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος.
Επισημαίνω μερικές μόνο απλές διαπιστώσεις:
Ιούνιος 2013:
Η Wall Street Journal επικαλείται απόρρητο έγγραφο του ΔΝΤ σύμφωνα με το οποίο «το Ταμείο με τους χειρισμούς του έδωσε χρόνο στην Ευρώπη, κατόπιν σχετικών συνεννοήσεων, να προετοιμαστεί και να περιορίσει τις επιπτώσεις της κρίσης». Σε τέτοιο βαθμό, μάλιστα, ομολογεί το ίδιο το Ταμείο, που παρακάμφθηκαν οι κανόνες λειτουργίας του για να δημιουργείται η εντύπωση πως το ελληνικό χρέος είναι βιώσιμο, επειδή αυτό ζητούσε η Γερμανία.
Απρίλιος 2015:
Το Bloomberg, επικαλούμενο εκθέσεις και στελέχη του Ταμείου, επισημαίνει πως το πρώτο μνημόνιο εκπονήθηκε κατά τρόπου που να οδηγεί στη διάσωση των ευρωπαϊκών τραπεζών και όχι της ελληνικής οικονομίας. Ο καθηγητής του Πρίνστον Ασόκα Μόντι, μάλιστα, αναφέρει πως το 2010 οι εταίροι επέλεξαν να μην αφήσουν την Ελλάδα να χρεοκοπήσει και να αναδιαρθώσουν το χρέος της αλλά αποφάσισαν να της δανείσουν χρήματα για να συνεχίσει να το αποπληρώνει εις το ακέραιο. «Η επιλογή αυτή», λέει ο Μόντι, «ήταν μια συγκεκαλυμμένη ενέργεια για να προστατευθούν οι γερμανικές και γαλλικές
τραπεζες».
Η ίδια η Κριστίν Λαγκάρντ, πριν λίγο καιρό, μίλησε για το ίδιο θέμα στην Deutsche Welle και παραδέχθηκε πως «υποτιμήθηκαν οι πολλαπλασιαστές ύφεσης» με αποτέλεσμα να εκδηλωθεί μεγαλύτερη απομείωση του ΑΕΠ απ΄ ότι αναμενόταν. Εκείνο που δεν είπε η κυρία Λαγκάρντ είναι ότι η αρχική πρόβλεψη των οικονομολόγων του ΔΝΤ έκανε λόγο για συνολική ύφεση της τάξης του 5%, καθ όλη τη διάρκεια εφαρμογής του προγράμματος, και, τελικά, η ύφεση ξεπέρασε το 25%!
Πληθώρα ανάλογων στοιχείων και δημόσιων αναφορών επιβεβαιώνει ότι υπήρξε μια αλληλουχία εγκληματικών σφαλμάτων που προκάλεσε την εξόντωση της ελληνικής κοινωνίας.
Δεν πρέπει κανείς να υποτιμά την αδυναμία, πιθανώς και ανικανότητα, των ελληνικών μνημονιακών κυβερνήσεων να υλοποιήσουν μεταρρυθμιστικές πολιτικές που θα βελτίωναν, τουλάχιστον, το οικονομικό και επιχειρηματικό περιβάλλον και ίσως απορροφούσαν κάποιους κραδασμούς της ύφεσης.
Ωστόσο, το κύριο και βασικό σφάλμα είναι αυτό της εφαρμογής ενός πλήρως αποτυχημένου προγράμματος. Αυτό είναι που σήμερα αρνούνται να ομολογήσουν οι δανειστές. Και αυτό, εν τέλει, κατά τη γνώμη μου είναι η λυδία λίθος του πολιτικού και τεχνοκρατικού αδιεξόδου της διαπραγμάτευσης. Εάν, Ευρώπη και ΔΝΤ, δεν αποφασίσουν ότι πρέπει να αποκατασταθεί το ιστορικό σφάλμα του 2010 και δεν συναινέσουν στην έστω και καθστερημένη απομείωση του ελληνικού χρέους, κανένα πρόγραμμα δεν πρόκειται να επιλύσει το ελληνικό πρόβλημα και μια κρίση χρέους που είναι εν τέλει δομικό στοιχεία της στρεβλής ανάπτυξης της ευρωζώνης.